Ảnh hiển vi điện tử cho thấy virus Nipah (màu xanh lá cây) gần rìa của một tế bào bị nhiễm bệnh (màu xanh lam). Ảnh: niaid.nih.gov

Giống như bệnh COVID-19, virus Nipah có thể lây lan qua các giọt bắn của đường hô hấp. Thế nhưng căn bệnh bắt nguồn từ loài dơi này có tỉ lệ tử vong cao hơn COVID-19 nhiều lần, khi nó giết chết tới 3/4 số người bị lây nhiễm.

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) liệt kê virus Nipah là một trong những loại virus có nhiều khả năng gây ra đại dịch tiếp theo.

Hiện tại chưa có loại vaccine chống Nipah nào được phê duyệt cho người, song có ít nhất 8 loại đang được thử nghiệm trên động vật, trong đó có một loại do Đại học Oxford sản xuất. Hầu hết các nghiên cứu cho thấy phải từ 4 - 5 tuần thì vaccine mới tạo được khả năng miễn dịch chống lại Nipah.

Loại vaccine mới với khả năng đem lại hiệu quả bảo vệ nhanh chóng có cơ chế hoạt động tương tự vaccine chống COVID-19 AstraZeneca. Nó sử dụng virus adeno mất khả năng sao chép để đưa protein của Nipah đến các tế bào trong cơ thể. Tại đây, nó giúp hệ miễn dịch nhận ra "vật thể lạ" và tạo phản ứng kháng thể. Sau đó, cơ thể sẽ ghi nhớ quá trình này để dễ dàng đối phó với virus Nipah thực sự trong tương lai.

Các nhà nghiên cứu của Đại học Texas (Mỹ) đã thử nghiệm tiêm vaccine trên 12 con khỉ và sử dụng 6 con làm nhóm đối chứng.

12 con khỉ đã được chia thành hai nhóm tiêm theo thời gian khác nhau. Một nửa đã được tiêm vaccine một tuần trước khi cho tiếp xúc với virus Nipah. Trong nhóm này, tất cả các con khỉ được tiêm phòng đều sống sót và không có dấu hiệu bệnh tật, so với tỉ lệ tử vong 100% ở nhóm đối chứng.

Và ở nhóm thứ hai được tiêm ba ngày trước khi tiếp xúc với virus Nipah, 67% sống sót nhưng hầu hết đều có triệu chứng của bệnh.

Nhóm nghiên cứu cho hay: 'Để ngăn chặn và kiểm soát các đợt bùng phát mới, chúng ta cần phải có các loại vaccine có thể nhanh chóng phát huy hiệu quả bảo vệ trong vài ngày chứ không phải vài tháng'.

Cho đến nay, không có nhiều người bị nhiễm virus Nipah. Kể từ khi loại virus này được phát hiện lần đầu ở Malaysia vào năm 1999, trên thế giới đã ghi nhận khoảng 700 trường hợp nhiễm nó. Nó cũng có mặt trên loài dơi ở Campuchia, Ghana, Indonesia, Madagascar, Philippines và Thái Lan.

WHO phân loại virus Nipah là một mối quan tâm đối với sức khỏe cộng đồng - giống như Ebola, sốt Lassa, Zika - vì nó lây nhiễm sang nhiều loại động vật và gây ra các triệu chứng nghiêm trọng và tử vong ở người.