Đến nay, một số trường đại học phía Bắc đã công bố phương án quy đổi điểm chuẩn giữa các phương thức xét tuyển. Trong khi nhiều trường phía Nam lúng túng trong việc này.

Chưa đồng nhất

Trưởng phòng tuyển sinh một trường đại học ở TP.HCM nhận định: "Theo hướng dẫn của bộ, việc quy đổi dựa trên cùng một hệ phân vị cho các bài thi khác nhau, theo các top điểm (percentile): 0,5%, 1%, 2%, 5%, 10%... đến 50%. 

Trong khi ĐH Bách khoa Hà Nội xây dựng phân vị cho các bài thi khác nhau (ví dụ top 1% - top 0,1% của điểm thi THPT tương đương với top 10% - top 3% của điểm thi đánh giá tư duy).

Còn ĐH Quốc gia Hà Nội quy đổi theo phân vị (Equipercentile) trên dữ liệu liên kết. Phương pháp này tập trung vào việc bảo toàn thứ hạng tương đối của thí sinh, chỉ công bố bảng quy đổi tham khảo của năm 2024 chứ không thấy công thức cụ thể. 

Trường đại học Ngoại thương công bố công thức cụ thể, thuận lợi cho thí sinh tự tính toán. Nhưng đây là mô hình quy đổi tuyến tính đơn giản, không sử dụng bách phân vị hoặc phân tích phân phối điểm, dẫn đến không phản ánh chính xác sự khác biệt về độ khó, phân bố điểm giữa bài thi, không phản ánh đúng phân bố năng lực của thí sinh".

TS Nguyễn Quốc Chính - giám đốc Trung tâm khảo thí và đánh giá chất lượng đào tạo Đại học Quốc gia TP.HCM - cho rằng việc quy tất cả các phương thức xét tuyển về cùng một thang đánh giá là sai về bản chất, do đó sẽ không có một giải pháp kỹ thuật đúng cho yêu cầu xác định thang quy đổi tương đương.

"Phương pháp bách phân vị (percentile) chỉ có giá trị khi các phương thức đánh giá (các bài thi) là tương đồng, cùng đánh giá một giá trị chung. Trong thực tế, bài thi THPT khác khá nhiều với các bài thi đánh giá năng lực, đánh giá tư duy của các đơn vị. 

Bản thân nội dung hướng dẫn của Bộ GD-ĐT cũng có mâu thuẫn khi thừa nhận là không thể quy đổi tương đương giữa điểm thi THPT và điểm học bạ. Vì vậy, các trường có cách quy đổi điểm khác nhau là họ đang tự cứu mình. Chứ làm theo hướng dẫn của bộ thì làm sao tuyển đúng được thí sinh đủ chất lượng", ông Chính nhấn mạnh.

Mỗi phương thức có đặc thù riêng

Cũng theo ông Chính, các phương thức tuyển sinh riêng có đặc thù khác nhau. Tuy cùng một mục đích chung là tuyển sinh nhưng dùng thước đo khác nhau với mục đích lựa chọn thí sinh phù hợp cho các ngành và các trường khác nhau. 

Việc vận dụng linh hoạt các phương thức giúp các trường tuyển đủ và tuyển đúng thí sinh cho các ngành học. Chỉ có các trường mới hiểu rõ nhất mình muốn gì vì đặc thù (tầm nhìn, sứ mạng, định vị) của từng trường khác nhau. Đó là lý do vì sao các trường chọn chỉ tiêu khác nhau cho từng phương thức xét tuyển.

"Phương án giải quyết việc không quy đổi được này cũng rất mơ hồ và đẩy lại trách nhiệm cho các trường (ngược lại với việc quy định chặt về thang quy đổi giữa điểm THPT và các kỳ thi đánh giá năng lực). 

Yêu cầu và hướng dẫn về quy đổi điểm của Bộ GD-ĐT là không khoa học, không thực tế đã và đang gây khó khăn cho các trường, can thiệp quá sâu vào quyền tự chủ tuyển sinh của các trường. Cách giải quyết phù hợp nhất là bỏ quy định về quy đổi điểm tương đương", ông Chính kiến nghị.

Cán bộ tuyển sinh của nhiều trường đại học ở TP.HCM cũng băn khoăn khi áp dụng theo hướng dẫn quy đổi điểm của Bộ GD-ĐT. Họ cho rằng việc sử dụng phương pháp bách phân vị theo hướng dẫn của bộ đòi hỏi phải có năng lực thống kê, phân tích dữ liệu lớn, không phải trường nào cũng đủ nguồn lực và công cụ để triển khai. Do đó dễ dẫn đến sai sót trong quá trình xét tuyển, lọc ảo.

Tiêu chí đánh giá của các kỳ thi như đánh giá năng lực, đánh giá tư duy hoàn toàn khác với bài thi tốt nghiệp THPT. Độ khó của mỗi kỳ thi cũng khác nhau. Vì vậy nếu lấy cơ học top 5% của thi đánh giá năng lực bằng 5% thi tốt nghiệp THPT là không khoa học và không công bằng.

"Việc áp dụng phương pháp bách phân vị, khung quy đổi chung cho toàn trường dễ dẫn đến trường hợp những ngành đặc thù khó tuyển sẽ không có thí sinh trúng tuyển ở một số phương thức nhất định. 

Có thể dẫn đến trường hợp điểm bài thi đánh giá năng lực của một thí sinh được quy về thang điểm 30 thành hai mức điểm khác nhau do khung quy đổi của hai ngành là khác nhau, điểm chuẩn không thể hiện đúng bản chất, năng lực của thí sinh" - trưởng phòng tuyển sinh một trường đại học nhận định.

Cần tính toán kỹ lưỡng phương pháp quy đổi điểm

Theo TS Sái Công Hồng - nguyên phó cục trưởng Cục Quản lý chất lượng (Bộ GD-ĐT), có một số phương pháp quy đổi điểm thường được sử dụng: chuyển đổi tuyến tính, phân vị, z-score, phân loại, thống kê mô phỏng. Việc quy đổi điểm cần phải tính toán kỹ lưỡng và dựa trên các yếu tố cụ thể của từng kỳ thi. 

Thông thường với các bài thi có khác biệt về độ khó hoặc phân phối điểm người ta sử dụng quy đổi điểm bằng phương pháp phân vị (bách phân vị là một cách để quy đổi điểm bằng phương pháp phân vị - chia dữ liệu thành 100 phần đều nhau, mỗi phần đại diện cho 1% của tổng số dữ liệu).

"Như vậy nếu có dùng phương pháp phân vị để quy đổi điểm của hai bài thi khác nhau do cùng một đối tượng làm bài thì điều kiện tiên quyết vẫn phải là mục đích của hai bài thi phải là như nhau và sự cố gắng của thí sinh cũng phải như nhau. 

Khi dữ liệu thống kê điểm của mỗi bài thi chưa đảm bảo gần phân phối chuẩn thì việc lựa chọn các điểm phân vị có thể dẫn đến thiên kiến cho bài thi này hoặc bài thi kia hay nói cách khác là sự mất công bằng trong quy đổi điểm giữa hai bài thi này hoàn toàn có thể xảy ra" - ông Hồng phân tích.

Nhiều trường đại học mở cổng tuyển sinh sớm

Nhiều trường đã công bố mở cổng tuyển sinh sớm để thí sinh nộp hồ sơ phục vụ xét tuyển đại học chính quy năm 2025.