Các họa tiết rồng này đang được trưng bày giới thiệu tới người xem dưới dạng các tác phẩm nghệ thuật trong trưng bày Hình tượng rồng trên bia tiến sĩ tại nhà Thái Học, Văn Miếu Quốc Tử Giám, Hà Nội.

Những tấm bia tiến sĩ kể chuyện

Theo Trung tâm hoạt động văn hóa khoa học Văn Miếu Quốc Tử Giám, cách đây 540 năm, những tấm bia đề danh tiến sĩ đầu tiên đã được vua Lê Thánh Tông cho khởi dựng vào năm 1484, tôn vinh các nhà khoa bảng đỗ đạt.

Trải qua hơn nửa thiên niên kỷ tồn tại với rất nhiều thăng trầm của lịch sử, số lượng bia đề danh tiến sĩ tại Văn Miếu Quốc Tử Giám hiện còn 82 bia, ghi danh 1.304 tiến sĩ.

Đây không chỉ là kho sử liệu quý giá về lịch sử, văn hóa, xã hội và giáo dục khoa cử Việt Nam thời phong kiến, mà còn là những tác phẩm nghệ thuật tạo hình độc đáo, nơi các nghệ nhân chế tác đá gửi gắm nhiều thông điệp ý nghĩa.

Trong số các hoa văn và họa tiết đã được sử dụng để trang trí trên trán bia và diềm bia tiến sĩ, hình tượng rồng luôn được dành một vị trí trang trọng.

Hình tượng rồng chủ yếu xuất hiện ở phần trán bia - nơi trang nghiêm nhất trên thân bia, và thường được thể hiện theo bố cục một đôi rồng chầu vào mặt trời có mây lửa bao quanh.

Các hoa văn, họa tiết rồng xuất hiện rõ nét trên trán bia tiến sĩ được tạo tác trong đợt dựng bia năm 1653.

Kể từ thời điểm này, hình ảnh rồng chầu mặt trời mây lửa thường xuyên hiện diện trên các trán bia.

Nếu như đợt dựng bia năm 1653 thể hiện hình rồng theo hướng tả thực, kể từ đợt dựng bia năm 1717 trở đi, hầu hết các hình tượng rồng đều được các nghệ nhân tạo tác theo những cách thể hiện đa dạng, thoát ly hoàn toàn khỏi những khuôn mẫu thông thường. Thậm chí có cả những phiên bản rồng hóa mây, rồng hóa lửa hay rồng hóa cây lá.

Đánh thức giá trị thẩm mỹ của cha ông

Trải bao thử thách của thời gian mấy trăm năm, các hoa văn này ít nhiều bị khuất mờ. Người xem đứng ở một khoảng cách khá xa xem bia tiến sĩ sẽ rất khó ngắm nhìn rõ ràng các hoa văn khắc chìm trên đá này.

Sáng kiến dùng kỹ thuật rập thác bản để in, vẽ lại các hoa văn, họa tiết rồng tinh xảo này của các nhà nghiên cứu, làm nổi bật chúng trong những hình thức sáng tạo nghệ thuật mới đã mang đến cơ hội khám phá bất ngờ cho công chúng về giá trị thẩm mỹ đáng kinh ngạc của những bia tiến sĩ tại Văn Miếu Quốc Tử Giám.

Các tác phẩm được giới thiệu tại trưng bày đều được thể hiện trên nguyên tắc tôn trọng những đường nét nguyên bản trên bia tiến sĩ, từ đó giúp cho người xem hình dung rõ hơn sự tài hoa và điêu luyện của những nghệ nhân chế tác đá đã tạo nên những tác phẩm điêu khắc ấn tượng.

Trưng bày kéo dài đến hết ngày 26-8.

Khám phá bất ngờ: Văn Miếu - Quốc Tử Giám từng là trại lính, nơi cách ly bệnh nhân dịch tả

Ít ai có thể ngờ dưới thời Pháp thuộc, Văn Miếu - Quốc Tử Giám từng bị bỏ hoang, quân đội Pháp dùng làm trường dạy thổi kèn, hay cách ly người bệnh dịch tả. Nơi đây từng có cổng sắt kiểu châu Âu, từng thuộc Hà Đông chứ không phải Hà Nội…