Phóng to

Chiếc lò đốt rác y tế này ra đời năm 2003 và bị "trùm mền" cho đến tháng 8-2004 thì được chuyển giao cho Công ty Môi trường đô thị TP.HCM. Nhưng từ đó đến nay, thi thoảng lò đốt rác y tế mới được vận hành để kiểm tra thiết bị (ảnh chụp ngày 20-10-2006) - Ảnh: Quốc Thanh

Thế nhưng, kết quả nghiên cứu lại bị... “trùm mền” từ ngày ra đời cho đến nay. Tuổi Trẻ đã trao đổi thẳng thắn với GS.TS ĐÀO VĂN LƯỢNG - nguyên giám đốc Sở Khoa học và công nghệ (KH&CN) TP.HCM, chủ nhiệm công trình - xoay quanh câu chuyện bức xúc này. Ông Lượng nói:

- Có khá nhiều nơi có nhu cầu sử dụng, thậm chí họ đặt vấn đề mua đứt chiếc lò đốt rác y tế đó. Song chúng tôi thấy rằng chiếc lò được chế tạo từ nguồn ngân sách nên không dám bán, chờ ý kiến của lãnh đạo thành phố. Thế nhưng loay hoay hơn một năm trời không chuyển giao được cho ai cả. Phải nói là rất trần ai...

* Nghe nói sau đó Công ty Môi trường đô thị TP.HCM bị ép nhận sử dụng chiếc lò đốt rác y tế?

- Lúc bấy giờ (khoảng năm 2003 - PV) báo chí phản ánh tình trạng một công trình nghiên cứu có sản phẩm nhưng bị... “trùm mền”, đề cập đến chiếc lò đốt rác không được sử dụng. Ngay sau đó lãnh đạo thành ủy chỉ đạo phải đưa chiếc lò đốt rác y tế vào sử dụng. Công ty Môi trường đô thị TP.HCM tiếp nhận và đặt chiếc lò đốt rác y tế được ngân sách đầu tư chế tạo tại Xí nghiệp Xử lý chất thải (quận 12) thuộc công ty này.

Nhưng đây cũng chỉ là một trường hợp cụ thể, báo chí lên tiếng và thành ủy có chỉ đạo thì việc mới “chạy”. Còn bao nhiêu công trình nghiên cứu khác thì sao? Hơn nữa, lúc bấy giờ tôi đang là giám đốc Sở KH&CN mà còn gặp khó khăn đến như thế thì các nhà khoa học khác sẽ gặp khó khăn đến mức nào!

* Nhưng dường như chiếc lò đốt rác y tế tiêu tốn khá nhiều tiền ngân sách và công sức của các nhà khoa học để làm ra nó hiện đang ở quá trình gay go hơn: có khả năng tiếp tục bị... “trùm mền”?

- Tôi cũng không hiểu vì sao đến bây giờ chiếc lò đốt rác y tế ấy vẫn không được sử dụng, mặc dù công trình đã được nghiệm thu trước một hội đồng khoa học có đầy đủ các thành phần cần thiết (các nhà khoa học, công nghệ, các nhà sản xuất, người sử dụng). Điều này như một gáo nước lạnh giội vào các nhà khoa học. Đấy là nỗi đau thật sự... Đây là đề tài nghiên cứu khoa học có nhiều điều kiện để phát huy hiệu quả mà còn không ứng dụng rộng rãi được, thử hỏi các đề tài khoa học khác còn gặp khó khăn và vất vả đến cỡ nào.

Tôi nghĩ rằng nếu chiếc lò đốt rác y tế do chúng tôi nghiên cứu chế tạo được chuyển giao cho một cơ sở sản xuất tư nhân hoặc một cơ sở y tế nào đó và người ta phải bỏ tiền ra mua (chứ không dùng tiền ngân sách) thì tôi tin nó sẽ được khai thác hiệu quả.

* Có một điều gây bức xúc trong xã hội lâu nay: các nghiên cứu khoa học bị đút vào ngăn kéo, kết quả chỉ quanh quẩn trong phòng thí nghiệm, không đủ khả năng đi vào cuộc sống và sản xuất. Theo GS, đây là tình trạng phổ biến hay chỉ là cá biệt?

- Nếu nhà khoa học nào nghiên cứu ra sản phẩm tốt và mở được doanh nghiệp thì có nhiều cơ hội thành công. Mỗi khi “của đau con xót” thì người ta sẽ tìm cách làm cho nó sinh lợi trên những gì đã đầu tư. Còn nếu là tiền ngân sách thì nhiều khi chẳng ai quan tâm đến khía cạnh kinh tế và hiệu quả đầu tư này.

Phóng to* Ông BÙI TRỌNG HIẾU

Một tháng nữa sẽ dùng... (?!)

Công suất và khí thải của lò đốt rác y tế (do Sở KH&CN đầu tư nghiên cứu chế tạo) đều đạt yêu cầu, có thể sử dụng. Tuy nhiên, quá trình bàn giao giữa sở này và Công ty Môi trường đô thị TP.HCM kéo dài khá lâu, cho đến gần đây mới hoàn tất về mặt thủ tục giấy tờ. Từ năm 2004 đến nay, định kỳ chúng tôi có vận hành lò đốt rác y tế được Sở KH&CN TP.HCM chuyển giao nhưng chủ yếu là để kiểm tra các trang thiết bị đã được lắp đặt. Chậm lắm là khoảng một tháng tới, chúng tôi sẽ đưa vào khai thác chiếc lò đốt rác y tế này.

Cũng xin thông tin thêm do trước đây gặp khó khăn về mặt bằng nên chiếc lò đốt rác y tế nói trên được đặt tạm trong khuôn viên Xí nghiệp Xử lý chất thải thuộc Công ty Môi trường đô thị TP.HCM. Tuy nhiên, gần đây chúng tôi đã quyết định sẽ chuyển chiếc lò đốt rác y tế này về khu Đông Thạnh (Hóc Môn, TP.HCM), đặt cùng với chiếc lò đốt rác công suất 21 tấn/ngày, nhập từ Bỉ bằng nguồn vốn vay ODA (có giá khoảng 40 tỉ đồng - PV).

Chúng tôi thấy trong nước chưa có đơn vị nào có thể chế tạo lò đốt có công suất lớn. Ngoài ra, chúng tôi cũng gặp khó khăn về vốn. Nếu đặt hàng chế tạo trong nước thì phải có nguồn vốn đầu tư ngay. Còn nếu nhập ngoại thì chúng tôi có thể tranh thủ nguồn vốn ODA ưu đãi...