Phóng to

Hình ảnh rất “cổ điển” này vẫn được thấy phổ biến tại các công ty Nhật, cho thấy phụ nữ tiếp tục chịu đựng thân phận thấp kém

Theo tác giả Anthony Faiola (Washington Post 2-3-2007), Nhật hiện có 27 triệu công nhân viên nữ, chưa kể hơn 90% trong 8 triệu nhân viên bán thời gian, nhưng hầu hết công ty đều thực hiện chính sách trọng nam khinh nữ. Báo cáo Liên Hiệp Quốc 2006 cho biết Nhật đứng sau tất cả quốc gia công nghiệp về tình trạng phân biệt nữ giới, với vỏn vẹn 10,7% viên chức điều hành và vị trí chính trị dành cho nữ (so với 42% tại Mỹ).

Tại Nhật, lương phụ nữ chỉ bằng 44% so với phái nam - tỉ lệ chênh lệch lớn nhất tại các nước công nghiệp hóa. Dù hình ảnh những chiếc váy trong công ty tăng từ 37% lên 41% từ 1980-2005, số phụ nữ ngồi chiếc ghế bành quản trị điều hành vẫn tăng một cách “dè dặt”, từ 1-2,8%. Giới hoạch định chính sách tất nhiên không thể không có trách nhiệm.

Năm 2004, một tiểu ban thuộc Đảng Dân chủ tự do (LDP) đề nghị hiệu chỉnh điều 24 trong hiến pháp (nội dung về bình quyền) bởi nó ủng hộ “chủ nghĩa vị kỷ tại Nhật thời hậu chiến, đưa đến sự sụp đổ giá trị gia đình và cộng đồng”. Cựu thủ tướng Yoshiro Mori thậm chí nói rằng phụ nữ không con không nên được hưởng chế độ lương hưu.

Khảo sát của cơ quan truyền thông Nhật cho biết phụ nữ Nhật bỏ ra trung bình 3 giờ 49 phút cho việc nhà; trong khi thời gian làm công tác gia đình để thể hiện vai trò trụ cột của các ông chỉ 32 phút.

Tháng 11-2006, Hakubun Shimomura (một trong những viên chức cấp cao trong nội các đương nhiệm Shinzo Abe) hắt thêm gáo nước lạnh khi nói rằng đáng lý Nhật không khủng hoảng hụt nhân số như hiện nay nếu chị em phụ nữ “đơn giản ngồi nhà và nuôi con” thay vì ham hố bon chen kiếm tiền - một phát biểu rất tương phản với luật cấm phân biệt đối xử nữ giới tại nơi làm việc lần đầu tiên được thông qua tại Nhật năm 1985.

Khảo sát khoảng cách giới tính do Diễn đàn kinh tế thế giới (2005) thực hiện cho biết xét về cơ hội kinh tế, phụ nữ Nhật đứng hạng 52; và xét về quyền lực chính trị, họ xếp hạng 54 (trong 58 quốc gia phát triển và đang phát triển mạnh). Dù có hai gương mặt nữ giới được bổ nhiệm làm sếp hai công ty lớn tại Nhật vào đầu năm 2005 (dây chuyền siêu thị Daiei và Hãng điện tử Sanyo), chỉ 7,7% giám đốc tại đất nước có nền kinh tế lớn thứ hai thế giới này là thành phần mặc váy.

Và trong số những người cố gắng “tồn tại” trong môi trường dương thịnh âm suy, chỉ 30% là tiếp tục làm việc sau khi sinh - theo Bộ Y tế, lao động và phúc lợi Nhật. Đây quả là giai đoạn khủng hoảng của lịch sử Nhật - nhận xét của Hiroko Hara, nguyên thành viên ban cố vấn văn phòng bình đẳng giới tính thuộc Phủ thủ tướng Nhật.

Vấn đề còn kéo theo bi kịch gay cấn hơn cho tương lai xứ Thái Dương Thần Nữ. Do quan niệm xã hội phổ biến rằng phụ nữ phải từ bỏ công việc và dành thời gian chăm sóc gia đình sau khi sinh, nên hệ quả là các cô gái Nhật bây giờ chẳng vội lấy chồng. 1/4 phụ nữ Nhật ở tuổi 30 hiện tiếp tục ở một mình, tăng 14% so với cách đây một thập niên. Tỉ lệ sinh tại Nhật đã giảm ở mức kỷ lục (một trong những tỉ lệ thấp nhất thế giới).