Cây đậu được trông đợi giúp đổi thay ở Tà Dê - Ảnh: VŨ TUẤN

Cứ bắt giữ, tiêu diệt trùm ma túy này, tên khác lại ngoi lên... Phó giám đốc Công an tỉnh Sơn La Phùng Tiến Triển từng trăn trở: Muốn dẹp yên tệ nạn ma túy ở Tà Dê thì "dân phải về với ta". Đó là cuộc chiến một mất một còn.

Sống hay chết?

Trưởng bản Tà Dê Sồng A Tồng đón chúng tôi từ căn bếp lợp ngói. Anh khoe nay nhà giết lợn để làm "ma cửa". Mấy con rể tận Hòa Bình cũng về hộ nhà vợ hái đỗ (đậu). Vụ đỗ này anh trúng đậm, lại được giá đầu mùa.

A Tồng có nước da nâu bóng, rắn rỏi như đá tảng. Người trưởng bản lúc nào cũng cười tít mắt từng suy sụp vì con ma thuốc phiện. Bố A Tồng bị tử hình vì ma túy, dùng vũ khí quân dụng. A Tồng đau buồn, bỏ thuốc phiện, quyết không theo đường ma túy. Anh đã chọn đúng giữa sống hay là chết.

Anh trồng đỗ, rồi đi làm thuê… Cái đói nghèo rồi cũng chạy khỏi nhà A Tồng. Cha chết vì ma túy, nhưng A Tồng được tin cử làm công an viên, vừa khuyên dân bản xa ma túy, vừa giúp công an chống lại bọn buôn cái chết trắng.

Kẻ xấu căm A Tồng lắm! Có đêm, anh họp xã về thì bị một bọn lái ôtô truy đuổi, xả súng. A Tồng lao vào rừng, lần theo đường khe đá lắt léo. Chúng vác súng lùng sục suốt đêm mà không bắn hạ được anh.

"Bây giờ thì tình hình đỡ rồi - A Tồng phấn khởi nói - người ngoài vào bản vui được rồi". Năm ngoái, hai bản Tà Dê, Lũng Xá được tài trợ giống cây bơ, cây chanh leo. Dân bản vui lắm, nhiều người Mông ở Quỳnh Nhai, Bắc Sơn, Mộc Châu… đã trồng "cây bóng điện" (chanh leo) mà xây được nhà.

Tráng Thị Mái, trưởng Hội phụ nữ bản Tà Dê, kể ngày trước dân bản không trồng cây, cứ mưa xuống hòn đá lại mọc cao hơn (do đất dưới chân bị trôi). Nghe cán bộ nói "cây bóng điện" hợp đất Vân Hồ. Mỗi hecta thu hơn chục tấn quả mỗi năm. Giá hiện 20.000 đồng/kg, thì cứ 1ha thu được hơn 200 triệu đồng.

Bây giờ bản Tà Dê có gần 3ha chanh leo, 10ha mận, 15ha bơ sáp. Chúng sẽ sinh tiền cho dân. Họ không phải đi mang vác cái chết cho các "con nhím" ma túy nữa. Mấy vụ đậu côve vừa rồi, A Tồng thu hơn chục triệu. Dân bản có nhà trồng nhiều còn được mấy chục triệu. Đậu côve hợp đất Lóng Luông. Trồng cây đậu lại tốt đất, hết vụ trồng tiếp cây khác vẫn tốt bời bời.

Cái khó của bản là thiếu nước. Tà Dê có 2 mó nước. Giờ đông người quá, mùa khô không đủ nước dùng. Nhà nước xây cho 2 cái bể, mỗi cái 1.000m3 nước sạch, nhưng mùa khô nước vẫn hiếm.

Chủ tịch UBND xã Lóng Luông Cháng A Chìa trăn trở nguồn nước. Vùng này là rừng trên đá. Trai bản đi cuốc nương chỉ dùng nửa sức. Bổ cuốc mạnh là va vào đá bên dưới rồi. Mùa mưa, nước đổ về sầm sập, nhưng mưa tạnh nước lại rút đi đâu hết. Đá trơ khô khét. Dân bản thuê thợ dưới xuôi lên khoan giếng, nhưng khoan cả tháng, hỏng đống mũi khoan cũng chả lấy được nước.

Tỉnh về khảo sát Tà Dê, Lũng Xá đủ nước dùng phải đưa nước từ bản khác về, xa và tốn kém. Nhưng vì dân bản có nước nấu cơm, cho con trâu khỏi khát thì phải cố đưa nước vượt núi về với dân.

Giàng A Cấu ở Lóng Luông vận chuyển gần 6,5kg ma túy vừa bị bắt - Ảnh tư liệu công an

Cuộc chiến còn dài

Con rể, con gái A Tồng lên nương hái đỗ. A Tồng bảo phải hái hết trong ngày vì đã hẹn người mua. Nhà có việc, nhưng phải giữ chữ tín. Làm cỗ đã có dân bản hộ.

Hơn chục người cười nói rôm rả bắt lợn, đun nước, nổi lửa… để chiều nhà A Tồng thết dân bản. Lâu lắm rồi Tà Dê mới có ngày vui. Người Mông rất đoàn kết. Ấy thế nhưng vì theo bọn xấu buôn ma túy, nhiều năm liền Tà Dê, Lũng Xá cứ nhà nào biết nhà nấy. Tường cao, cổng kín, chả chơi với ai. Và nhà nào đã có người dính ma túy thì thường sẽ theo cả nhà!

Hồi hai tên trùm Tuân, Thuận chưa bị bắt, nhà nào có cỗ cũng không được vui. Đàn em Tuân, Thuận nghênh ngang lắm, hễ ai trái ý là chúng gí súng vào mặt. Cầm bát rượu đưa lên miệng mà cái mắt phải lo nhìn xung quanh. "Động nhím" ma túy bị công an đánh sập. Nhà có cỗ, dân bản mới đến giúp, mới thoải mái uống rượu, vui vẻ.

Ở góc sân, chị em cười nói, thoăn thoắt tước xơ đỗ. Chỉ Sồng Thị Dụ lầm lũi. Người đàn bà luống tuổi vừa phụ việc vừa để mắt trông 3 đứa trẻ. Dân bản bảo bà Dụ khổ lắm. Chồng mất, bà ở với vợ chồng con trai. Nhưng rồi cả hai vợ chồng chúng đều đi tù vì ma túy. Giờ bà phải nuôi 3 cháu, mà đứa lớn nhất mới 10 tuổi, thấp hơn con nghé.

Có khách đến chơi, bà Dụ lại đốt đống lửa trong nhà để lấy hơi ấm. Bà bảo "chờ chúng nó về" - người mẹ bất hạnh mong con trai, con dâu trở về cùng dân bản trồng cấy làm lại cuộc đời. Mấy đứa cháu được đi học trường bản, bà Dụ muốn chúng biết nghe cô giáo, học cái khôn để không theo bọn xấu!

Trưởng bản Sồng A Tồng chia sẻ Lũng Xá, Tà Dê còn nhiều gia đình éo le! Ngay gần nhà A Tồng, Tráng A Chứ có bố mẹ bị bắt vì ma túy khi mới 14 tuổi. Chứ và em trai được ông chú ruột đem về nuôi. Năm 17 tuổi, ông chú cưới vợ cho Chứ. Vợ chồng trẻ với đứa con đang sống chật vật trong ngôi nhà cũ của bố mẹ đi tù để lại.

Kéo "dân về với ta" là cách để "Tam giác vàng" Lũng Xá, Tà Dê không còn tan nát vì ma túy. Phó trưởng Công an huyện Vân Hồ Lý Văn Chung nhận định "cuộc chiến với cái chết trắng" còn dài. Khi nào đồng bào thấy cây trọt cho tiền khá thì bà con sẽ tự "về với ta".

Trước mắt phải làm sạch địa bàn, đấu tranh để những kẻ bị truy nã ra đầu thú. Kiểm soát ngay những "con nhím" ma túy từ trứng nước, không để lôi kéo dân bản.

Rời Tà Dê trên đường rừng thâm u, anh trinh sát trẻ chốc chốc lại dừng xe nghe điện thoại. Anh trầm giọng kể Công an Vân Hồ vừa bắt một phụ nữ ở bản bên chuyển hàng trăm viên ma túy tổng hợp. Điều tra người này đủ chứng cứ tội mua bán chất ma túy, hình phạt nhiều năm tù.

"Cô này có ông nội nghiện nặng, chồng tù chung thân vì ma túy… Ba con thơ giờ lại bơ vơ, khốn khổ!". Tiếng người cảnh sát tâm sự cuộc chiến chống ma túy một mất một còn lẫn trong tiếng mưa chiều mịt mờ núi rừng…

Cần "bức tường thành" nhân dân

Những lần ngược xuôi các vùng nóng ma túy biên giới, chúng tôi thấy dân bản còn nghèo quá. Những ai giàu lên, có nhà tầng, ôtô thì hầu hết đều dính ma túy.

Đường sá được mở mang, phá thế biệt lập của Tà Dê - Ảnh: VŨ TUẤN

Muốn chống ma túy, ngoài lực lượng chuyên trách, phải trông cậy "tai mắt" nhân dân đường biên. Nhưng để dân đề kháng với kẻ xấu thì điều quan trọng nhất là phải làm sao cho đời sống đồng bào khá lên, không cần lén lút vượt biên giới, không cần phải kiếm tiền từ cái chết trắng.

Để giải quyết căn cơ hiện trạng ma túy từ nước ngoài vào Việt Nam, cần trông cậy "bức tường thành" nhân dân. Hãy đưa các dự án kinh tế thật sự phù hợp, hiệu quả về vùng biên để dân thoát nghèo và thoát cạm bẫy ma túy.

Q.M.

Đến giờ mới đánh án ở Lóng Luông là vì 'dân chưa phải của ta'

TTO - Trả lời câu hỏi "tại sao đến bây giờ mới đánh án" ma túy lớn ở bản Tà Dê, xã Lóng Luông, huyện Vân Hồ, phó giám đốc Công an Sơn La thừa nhận: "Vì dân chưa phải của ta".