Nhân viên bảo vệ chặn lối ra vào một tòa nhà ở Bắc Kinh. Nơi này bị đóng cửa do chính sách quy hoạch đô thị mới của thành phố - Ảnh: EPA

Theo báo Guardian, đợt trục xuất lao động nhập cư mới nhất được Bắc Kinh tiến hành trong dư âm của vụ hỏa hoạn ngày 18-11 tại một khu công nghiệp phía nam thành phố khiến 19 người thiệt mạng, trong đó 17 nạn nhân là dân nhập cư.

Các quan chức thành phố tuyên bố bắt đầu một chiến dịch 40 ngày dọn dẹp "các công trình bất hợp pháp", vốn trong nhiều năm là nơi ở của hàng triệu lao động nhập cư ở Bắc Kinh. 

Họ làm việc trong đủ các ngành nghề, từ nhà hàng, công ty chuyển phát, công trường xây dựng, cửa hàng bán lẻ, nhà máy...

Trong lá thư mở lan truyền trên mạng xã hội ở Trung Quốc, các nhà trí thức bao gồm giáo sư, nhà nghiên cứu, nhà thơ, nghệ sĩ... đã lên án các vụ trục xuất là "sự chà đạp lên quyền con người".

Họ chỉ trích việc chính quyền bỏ qua các thủ tục để đẩy nhanh tiến độ trục xuất. Các đoạn video và hình ảnh trên mạng xã hội cho thấy đường phố ngổn ngang các vật dụng và quần áo của dân nhập cư vì họ chỉ được cho vài phút để thu dọn.

Khu dân nhập cư ở Bắc Kinh ngổn ngang sau khi dân bị trục xuất - Ảnh: REUTERS

Những người sống nhiều năm ở thủ đô Trung Quốc chỉ được phép mang theo những gì có thể cầm trên tay trước khi cảnh sát phong tỏa toàn bộ tòa nhà. Trong một số trường hợp chính quyền thậm chí cắt luôn điện, nước.

"Bất cứ xã hội văn minh và tuân theo luật pháp nào cũng không thể chấp nhận điều này. Chúng tôi lên án và phản đối những này động đó" - lá thư của giới trí thức Trung Quốc viết.

Lao động nhập cư tại nhà ga Thượng Hải - Ảnh: REUTERS

Do chiến dịch trục xuất được tiến hành ồ ạt và hỗn loạn, khó ước tính được có bao nhiêu người bị mất chỗ ở. Những người này bị đẩy ra đường vào thời điểm mùa đông ở Bắc Kinh đã bắt đầu, nhiệt độ trong một tuần qua dao động ở mức 0 độ C. 

Nhiều lao động nhập cư ở Bắc Kinh chỉ kịp mang theo mình một số vật dụng cần thiết - Ảnh: REUTERS

Trung Quốc dùng hệ thống đăng ký hộ khẩu để kiểm soát việc đi lại của người dân trong nước, điều này đồng nghĩa lao động nhập cư sẽ không có được quyền lợi tương đương với dân Bắc Kinh. Cách quản lý này đã hứng chỉ trích trong nhiều năm, giới chức nhiều lần hứa hẹn cải cách nhưng không có mấy tiến bộ.

Bắc Kinh dự kiến sẽ cắt giảm 15% dân số ở các quận trung tâm trong 2 năm tới - tương đương với 2 triệu người, và phá bỏ các khu nhà ở bất hợp pháp.

Ngoài trí thức Trung Quốc, các tổ chức nhân quyền quốc tế cũng lên án Bắc Kinh.

"Hơi khó tin là một số lượng lớn lao động nhập cư có thể bị trục xuất nhanh như vậy. Nhưng điều này một phần do chính quyền Trung Quốc tước đi một cách có hệ thống các phương tiện để người dân tự bảo vệ quyền lợi" - ông William Nee, nhà nghiên cứu thuộc Tổ chức Ân xá quốc tế ở Hong Kong, bình luận.