Chiều 4-11, trước khi Quốc hội tiến hành thảo luận tổ, Tổng Bí thư Tô Lâm đã trao đổi, thông tin về một số điểm mới và nêu các định hướng quan trọng trong dự thảo văn kiện trình Đại hội XIV của Đảng.

Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh tiếng nói của các đại biểu Quốc hội hôm nay không chỉ là ý kiến góp ý cá nhân; đó là tiếng nói của cử tri mà các đại biểu là đại diện; là tiếng nói của thực tiễn đời sống, kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh; là tiếng nói của những người làm luật.

Tổng Bí thư mong muốn từng ý kiến đóng góp đều đi thẳng vào những vấn đề căn cốt nhất của thể chế và phương thức tổ chức thực thi quyền lực nhà nước.

Tổng Bí thư: Tuyệt đối không phải ba lớp 'chuyền trách nhiệm cho nhau' để nhân dân chạy vòng quanh

Gợi mở một số nội dung góp ý về thể chế và pháp luật, Tổng Bí thư đề nghị các đại biểu tập trung nói thật rõ vì sao có những đạo luật, nghị định, thông tư ban hành rất công phu, rất dày, nhưng cán bộ cơ sở không dám làm; doanh nghiệp loay hoay, xoay xở; người dân lúng túng, xuôi ngược.

Chỗ nào chồng chéo, chỗ nào cách hiểu khác nhau giữa các bộ, ngành, chỗ nào trao quyền mà lại buộc người ta chịu trách nhiệm vượt quá khả năng kiểm soát của họ.

Tổng Bí thư nêu rõ việc phải hướng tới hệ thống pháp luật "dễ nhớ, dễ hiểu, dễ thực hiện". Câu chữ trong luật phải ngắn gọn, rõ nghĩa, không đánh đố, không để lại khoảng mờ cho sự lạm dụng hay né tránh.

Chính sách ban hành ra phải đo được tác động, kiểm soát được rủi ro, đặc biệt là phải tạo thuận lợi, chứ không tạo thêm thủ tục.

"Một đạo luật tốt không phải là đạo luật viết hay, mà là đạo luật đi được vào cuộc sống. Trong văn kiện Đại hội XIV cần bổ sung, điều chỉnh những định hướng gì. Chúng ta phải nói thẳng để sửa thẳng", Tổng Bí thư nêu.

Về xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Tổng Bí thư rất mong ý kiến của các đại biểu tập trung vào câu hỏi: Đã làm đủ chưa để mỗi quyền lực đều được ràng buộc trong khuôn khổ pháp luật, vận hành đúng thẩm quyền, đúng mục đích, đúng lợi ích của nhân dân chưa? 

Còn khoảng trống nào khiến người dân thấy "muốn thì được, không muốn thì thôi"? Còn tình trạng nào mà người dân phải "xin" những thứ lẽ ra họ được "hưởng"? Nếu chưa có câu trả lời đầy đủ, đó chính là chỗ Nhà nước pháp quyền chưa hoàn chỉnh.

"Xây dựng Nhà nước pháp quyền của chúng ta là xây dựng một Nhà nước mạnh nhưng không lạm quyền; có kỷ cương nhưng không xa dân. Hành động quyết liệt nhưng vẫn nhân văn, thuyết phục, có đối thoại. Những định hướng như thế cần được làm thật rõ trong văn kiện...", Tổng Bí thư nêu thêm.

Về phân cấp, phân quyền và tổ chức bộ máy, cần phải trả lời cho được hai câu hỏi phân cấp những gì, cho ai, đi liền với điều kiện gì và cơ chế chịu trách nhiệm, kiểm tra, giám sát sẽ như thế nào.

Tổng Bí thư đề nghị các đại biểu góp ý thẳng vào nội dung này. Nơi nào cấp dưới có thể quyết nhanh, sát dân hơn cấp trên thì phải mạnh dạn giao quyền. Nhưng giao quyền không phải là "đẩy việc xuống", "đẩy rủi ro xuống".

Giao quyền phải đi cùng nguồn lực, nhân lực, công cụ và cả vùng an toàn pháp lý để cán bộ dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung, chứ không phải chịu trách nhiệm cá nhân một cách oan uổng.

Liên quan mô hình chính quyền địa phương hai cấp, Tổng Bí thư mong các đại biểu cho ý kiến cụ thể mô hình hai cấp phải thiết kế thế nào để dân không bị xa chính quyền, không bị đứt gãy dịch vụ công? Đừng để tuyên bố tinh gọn bộ máy mà sinh thêm tầng nấc xin - cho ngoài thực tế.

Đồng thời điều quan trọng nữa là chính quyền cơ sở phải có quyền gì, phải có nguồn lực nào cho nhiệm vụ kiến tạo phát triển ở cơ sở. Thêm những gì cho hành lang pháp lý cho nhiệm vụ này.

"Cùng với đó là mối quan hệ giữa ba cấp chính quyền: trung ương, tỉnh/thành phố, cơ sở. Ba cấp phải là một chỉnh thể vận hành thông suốt, chia sẻ trách nhiệm và hỗ trợ nhau.

Tuyệt đối không phải ba lớp "chuyền trách nhiệm cho nhau" để nhân dân chạy vòng quanh", Tổng Bí thư nêu thêm và đề nghị các đại biểu góp ý thật kỹ các nội dung này.

Phải thiết kế cơ chế để dân có tiếng nói thực chất, có quyền giám sát thực chất

Về mối quan hệ gắn bó hữu cơ giữa Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể và nhân dân, Tổng Bí thư mong các đại biểu góp ý thêm cơ chế nào để Đảng lãnh đạo tuyệt đối, toàn diện nhưng không làm thay, không bao biện, không buông lỏng; Chính phủ quản lý, điều hành theo pháp luật, dám chịu trách nhiệm cá nhân; Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội thực sự trở thành cầu nối tin cậy giữa Đảng, Nhà nước với nhân dân.

Người dân không chỉ là đối tượng thụ hưởng mà là chủ thể tham gia, giám sát, phản biện, đồng hành.

Nếu nói "lấy dân làm trung tâm", phải thiết kế cơ chế để dân có tiếng nói thực chất, có quyền giám sát thực chất, có cơ hội tham gia thực chất vào các vấn đề.

Về vai trò lãnh đạo, cầm quyền của Đảng trong hệ thống pháp luật và trong điều hành thực tiễn, Tổng Bí thư cho rằng các văn kiện trình Đại hội XIV không thể chỉ nói "tăng cường sự lãnh đạo của Đảng" theo cách chung chung.

Theo Tổng Bí thư, chúng ta phải làm rõ hơn Đảng lãnh đạo để bảo đảm mọi chính sách, mọi đạo luật đều thực sự phục vụ nhân dân, phát triển đất nước, giữ vững độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, giữ ổn định chính trị-xã hội; giữ gìn khối đại đoàn kết toàn dân tộc.

Đảng lãnh đạo để chống tư duy cục bộ ngành, cục bộ địa phương, lợi ích nhóm, tiêu cực, tham nhũng, lãng phí. Đảng lãnh đạo để bảo vệ người dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung.

Tổng Bí thư mong muốn các đại biểu góp ý trong văn kiện đã nêu đủ những điều này chưa, đã rõ chưa, chạm đến những điểm yếu còn tồn tại chưa.

Về tinh thần đổi mới tư duy, đổi mới cách làm, đổi mới quản trị quốc gia theo phương châm kiến tạo và vì dân, Tổng Bí thư đề nghị các đại biểu đọc văn kiện với tinh thần: có điểm nào vẫn còn tư duy cũ, cách nói cũ, cách làm cũ? Có điểm nào còn giữ thói quen quản lý kiểu xin- cho, trong khi lẽ ra Nhà nước phải đóng vai trò kiến tạo, phục vụ người dân và doanh nghiệp?

Ngoài ra cần phải khẳng định rõ hơn mô hình quản trị quốc gia trong giai đoạn tới. Quản trị dựa trên pháp luật minh bạch, dữ liệu tin cậy, hạ tầng số hiện đại, bộ máy tinh gọn, cán bộ liêm chính, kỷ cương đi đôi với phục vụ. Quản trị như vậy là quản trị kiến tạo phát triển, không phải quản trị xin-cho.

Tổng Bí thư đề nghị các đại biểu đóng góp bằng những ví dụ cụ thể từ ngành, địa phương, lĩnh vực mình phụ trách chỗ nào còn thủ tục rườm rà làm doanh nghiệp nản lòng; chỗ nào người dân bức xúc vì đi lại nhiều lần mà không giải quyết được việc; chỗ nào còn "chạy cơ chế".

"Chúng ta nêu thẳng, không né tránh. Có nhìn thẳng mới sửa được những tồn tại, hạn chế đó", Tổng Bí thư nêu thêm.

Tại Anh, Tổng Bí thư Tô Lâm nói về câu hỏi sinh tử và lựa chọn của Việt Nam

Trong bối cảnh thế giới hiện tại, theo Tổng Bí thư Tô Lâm, câu hỏi đặt ra cho các quốc gia không chỉ là “đứng về phía ai, đứng ở đâu”, mà là “đứng vững bằng cách nào, tự chủ như thế nào”. Đối với Việt Nam, đó cũng là câu hỏi sinh tử.