Phóng to

Đội tuyển toán VN dự thi Olympic toán quốc tế 2011 - Ảnh: B.N.

Dĩ nhiên, về mặt khách quan thì một phần nguyên nhân do cấu trúc đề thi năm nay có sự thay đổi. Những năm trước, hai bài khó thường rơi vào hình học, là thế mạnh của VN nên đội tuyển VN dễ ăn điểm, năm nay hai bài khó là về tổ hợp, lại là điểm yếu của VN nên các em không lấy được điểm ở phần này. Tuy nhiên, việc chỉ giành giải đồng không thể đổ lỗi hoàn toàn do đề thi thay đổi. Nguyên nhân sâu xa ở đây là nhiều năm nay chúng ta lơ là trong việc đầu tư để phát hiện, nuôi dưỡng nhân tài, quy trình tuyển chọn, chính sách ưu đãi có nhiều bất cập.

Thực tế cho thấy nhiều học sinh xuất sắc, đam mê toán học nhưng lại không chọn con đường vào khoa học cơ bản vì các em thấy rõ những khó khăn khi chọn con đường này, thấy rõ học toán là thiệt thòi nhiều mặt. Không ít em mê toán nhưng lại học kinh tế vì có tương lai hơn. Những em dũng cảm đi theo con đường toán học ngày càng ít.

Trong bối cảnh đó, những chính sách khuyến khích lại không đủ mạnh hoặc đi ngược với chủ trương chung. Ví dụ như việc bãi bỏ chính sách tuyển thẳng đối với học sinh đoạt giải quốc gia. Học sinh giỏi quốc gia vẫn phải dự thi đại học. Trong khi mục tiêu của nhiều học sinh là thi đỗ đại học. Việc này khiến nhiều học sinh giỏi không muốn vào trường chuyên, không muốn vào đội tuyển dự thi chọn học sinh giỏi quốc gia. Điều này cũng ảnh hưởng đến chất lượng tuyển chọn học sinh dự thi quốc tế.

Nếu xem việc đầu tư cho học sinh trường chuyên, học sinh dự thi olympic quốc tế là tạo dựng cái nôi nuôi dưỡng nhân lực cho nền toán học tương lai, thì việc khôi phục thành tích của đội tuyển toán VN là vấn đề cần làm.

Để làm được việc này, phải đầu tư tốt hơn cho chất lượng đào tạo của hệ thống trường chuyên, quy trình tuyển chọn phải chặt chẽ hơn, có chính sách hợp lý thu hút học sinh giỏi, hỗ trợ về chuyên môn và vật chất cho giáo viên dạy chuyên toán. Về lâu dài, xã hội cũng phải tạo điều kiện để thế hệ trẻ thấy được việc đi vào khoa học cơ bản vẫn có thể sống được. Đó mới là điều quan trọng.

Tuy nhiên việc khôi phục bao giờ cũng chậm hơn, khó khăn hơn việc để tụt hậu, không phải là việc có thể làm được ngay sau một mùa giải.

Lực lượng kế cận ngày càng mỏng

Từ nhiều năm nay, một nguy cơ trông thấy là các bạn trẻ không lựa chọn khoa học cơ bản, trong đó có toán học, làm nghề nghiệp tương lai cho mình. Ngay cả những học sinh giỏi toán, mê toán và có giải quốc tế về toán cũng không lựa chọn việc theo đuổi tiếp con đường toán học. Có năm có sáu thành viên đội tuyển toán quốc tế thì năm người chọn học trường ĐH ngoại thương. Nhìn vào điểm chuẩn khoa toán các trường ĐH danh tiếng thì thấy ngày càng thấp đi và thấp hơn so với những ngành học được coi là thời thượng. Sự hẫng hụt của thế hệ kế cận cho toán học VN có thể nhìn thấy rõ.

__________

Bạn đọc có ý kiến về chủ đề này xin email về toasoan@tuoitre.com.vn.