Tham nhũng vặt khắp nơiNgười tố cáo tham nhũng được thưởng đến 10 tỉ đồng Có tham nhũng vặt chắc chắn có tham nhũng lớn

Phóng to

Trao đổi với Tuổi Trẻ, ông Ngô Mạnh Hùng, phó cục trưởng Cục Chống tham nhũng, TTCP, cho biết:

- TTCP và các cơ quan liên quan đang tiến hành soạn thảo hai thông tư gồm Thông tư Liên tịch (TTLT) giữa TTCP và Bộ Nội vụ về khen thưởng cá nhân có thành tích xuất sắc trong việc tố cáo hành vi tham nhũng và TTLT giữa TTCP – Bộ Nội vụ - Bộ Tài chính quy định việc trích lập, quản lý, sử dụng quỹ khen thưởng về PCTN.

Quy định về khen thưởng người tố cáo tham nhũng trước đây đã được TTCP và Bộ Nội vụ ban hành tại thông tư liên tịch số 03 năm 2011, trong đó quy định cụ thể việc khen thưởng cho các cá nhân có thành tích xuất sắc trong việc tố cáo, phát hiện hành vi tham nhũng.

Thông tư 03 đã quy định các hình thức thưởng và mức thưởng khá đặc biệt so với quy định chung về thi đua khen thưởng. Tuy nhiên, qua hơn hai năm thực hiện, TTCP tiến hành sơ kết và thấy rằng hiệu quả thực hiện công tác này còn thấp. Theo báo cáo của các bộ ngành, địa phương, số người được khen thưởng chưa nhiều.

Tổng số mới có 35 cá nhân được khen thưởng. Hình thức khen chủ yếu là giấy khen của đơn vị cơ sở và bằng khen của cấp tỉnh, bộ. Chưa có cá nhân nào được khen tặng bằng khen của Thủ tướng Chính phủ hoặc Huân chương Dũng cảm do có thành tích trong tố cáo, phát hiện hành vi tham nhũng.

Qua đánh giá, TTCP nhận thấy một số quy định về trình tự khen thưởng đặt ra ở thời điểm đó có những nội dung chưa phù hợp, dẫn đến khó khăn khi tổ chức thực hiện.

Ví dụ như thủ tục khen thưởng là công khai, chưa quy định cụ thể việc giữ bí mật thông tin để bảo vệ người tố cáo. Hoặc để động viên về vật chất từ quỹ khen thưởng về PCTN thì phải có quỹ nhưng gần 3 năm qua kể từ khi có thông tư vẫn chưa lập được quỹ.

Theo quy định trước đây, quỹ khen thưởng về PCTN do Ban chỉ đạo Trung ương về PCTN quản lý, nhưng mới đây Nghị định của Chính phủ đã giao việc quản lý, sử dụng quỹ cho TTCP, đồng thời Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo TTCP chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành, chức năng khẩn trương hoàn thiện các quy định có liên quan để nâng cao hiệu quả công tác khen thưởng về PCTN.

Một điểm nữa là mức thưởng quy định trong thông tư 03 mặc dù đã khá cao so với mặt bằng khen thưởng chung nhưng cũng có ý kiến cho rằng mức thưởng còn thấp, chưa thực sự khuyến khích động viên được người tố cáo hành vi tham nhũng nên có nhiều ý kiến kiến nghị nâng mức thưởng cao hơn nữa. Xuất phát từ những yêu cầu nêu trên nên TTCP triển khai xây dựng hai thông tư mới nhằm khắc phục hạn chế của quy định hiện hành, đưa chính sách vào cuộc sống để làm sao việc khen thưởng trong PCTN trở thành động lực, góp phần phát huy vai trò, trách nhiệm của mỗi cá nhân trong PCTN.

* Dự thảo mới đã đưa ra những hình thức khen thưởng như thế nào thưa ông?

- Theo dự thảo thì có 3 hình thức khen thưởng chính liên quan đến việc sử dụng quỹ khen thưởng PCTN gồm Bằng khen của Tổng TTCP, Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ và Huân chương dũng cảm.

Thực ra ba hình thức khen thưởng này không phải là mới mà đã được quy định trong TTLT số 03 năm 2011. Dự thảo chỉ cụ thể hóa việc khen thưởng gắn với Quỹ khen thưởng PCTN do TTCP quản lý.

Theo thông tư 03 năm 2011, các bộ, ngành, địa phương có quyền tặng bằng khen; lãnh đạo đơn vị cơ sở được tặng giấy khen. Hiện nay dự thảo đang xây dựng theo hướng các bộ, ngành, địa phương khen thưởng theo quy định chung về khen thưởng người tố cáo.

Các cá nhân có thành tích xuất sắc về tố cáo hành vi tham nhũng được Trung ương xét khen thưởng và trích thưởng từ Quỹ khen thưởng về PCTN vì quỹ này do TTCP quản lý.

* Vậy mức thưởng cụ thể được quy định như thế nào?

- Các mức khen thưởng hiện hành đã được quy định cụ thể trong TTLT số 03 năm 2011. Ví dụ như Huân chương Dũng cảm được thưởng 4,5 lần lương cơ sở, ngoài ra còn được động viên về vật chất từ quỹ khen thưởng về PCTN với mức 30 lần lương cơ sở. Bằng khen của cấp bộ, tỉnh thì được thưởng 1 lần lương cơ sở, động viên bằng vật chất từ quỹ khen thưởng về PCTN thêm 10 lần lương cơ sở…

Tuy nhiên do quỹ này chưa được hình thành nên các quy định này cũng chưa đi vào cuộc sống, vì vậy mà phải lập được quỹ thì mới có nguồn để thưởng. Trong dự thảo thông tư mới có nhiều ý kiến đề nghị nâng mức thưởng. Do đó, chúng tôi đã đề xuất thưởng gấp 3 lần mức thưởng cũ. Ngoài ra đối với hình thức khen thưởng cao đang nghiên cứu có thể đề xuất trích thưởng trong số tiền mà người có thành tích giúp thu hồi được, tính theo tỉ lệ phần trăm và có quy định mức trần tiền thưởng. Theo đó, mức thưởng đối với người tố cáo hành vi tham nhũng có thể lên đến nhiều tỉ đồng tùy theo số tiền thu hồi được từ việc tố cáo hành vi tham nhũng đó.

* Thực tế có một vấn đề là có những vụ tố cáo tham nhũng số tiền vi phạm thấp nhưng sức ảnh hưởng của việc tố cáo tham nhũng rất lớn. Điển hình là việc tố cáo tham nhũng tại Bệnh viện Đa khoa huyện Hoài Đức, Hà Nội. Dư luận thấy rằng mức khen thưởng đó quá ít ỏi, thưa ông?

- Đối với vụ việc tại Bệnh viện Đa khoa Hoài Đức, tại thời điểm Sở Y tế khen thưởng mới chỉ là khen thưởng người tố cáo nói chung và áp dụng như vậy là đúng quy định.

Điều kiện để được khen thưởng theo quy định về PCTN là người có thành tích phát hiện các vụ việc tham nhũng trong phạm vi cơ sở. Lúc đó chưa biết được các đối tượng trong vụ án có phải có hành vi tham nhũng hay không.

Chúng tôi cũng đã tính toán đến việc có hình thức khen thưởng hợp lý đối với những trường hợp tố cáo tham nhũng mà số tiền thu hồi nhỏ nhưng vụ việc lại có sức ảnh hưởng lớn đối với xã hội.

Việc thu hồi bao nhiêu tiền là một trong những căn cứ để xác định thành tích nhưng có những vụ việc không nhất thiết phải thu hồi được tiền mà thành tích đó là sự dũng cảm, tích cực, thậm chí họ đã hi sinh tính mạng, phải chịu thương tật… thì cũng được xem xét để khen thưởng.

Khi xét thành tích phải xét trên góc độ ảnh hưởng, nêu gương trong phạm vi cả nước, trong từng ngành, lĩnh vực, địa phương, đơn vị để lựa chọn hình thức khen thưởng cho phù hợp.

* Việc khen thưởng thường gắn với công khai danh tính cá nhân có thành tích. Như vậy việc bảo vệ đối với người tố cáo hành vi tham nhũng sẽ được thực hiện như thế nào thưa ông?

- Một nguyên tắc xuyên suốt của chính sách thi đua khen thưởng hiện nay là công khai, nhưng cũng có những trường hợp đặc biệt phải áp dụng hình thức khen thưởng không công khai.

Ví dụ như việc khen thưởng về an ninh quốc gia. Đối với việc khen thưởng người tố cáo nói chung và người tố cáo hành vi tham nhũng nói riêng cũng xác định phải thực hiện nguyên tắc bảo vệ bí mật cho người tố cáo. Hình thức bảo vệ trong trường hợp này là phải giữ bí mật về tài liệu, bút tích, thông tin của người tố cáo.

Dự thảo thông tư đưa ra 2 hình thức xét và trao tặng khen thưởng. Một là khen thưởng công khai, áp dụng đối với người có thành tích sẵn sàng chấp nhận việc khen thưởng công khai và việc công khai đó xét thấy không ảnh hưởng đến người được khen thưởng.

Ví dụ thực tế như trường hợp của chị Nguyệt ở Bệnh viện Hoài Đức là người tố cáo đã được khen thưởng công khai. Hai là, khen thưởng không công khai, áp dụng đối với trường hợp cần phải bảo mật thông tin về người tố cáo.

Ngay cả khi người tố cáo đề nghị khen thưởng công khai nhưng cơ quan chức năng xét thấy việc khen thưởng công khai có thể xâm hại đến người tố cáo thì vẫn sẽ quyết định hình thức khen thưởng không công khai. Thực tế có những trường hợp người tố cáo cũng không nhận thức hết được nguy hiểm mà họ phải đối mặt khi họ công khai nhận khen thưởng.