Ông Paul Riley, Giám đốc khu vực Đông Á & Úc của công ty Philip Morris International

Dùng công nghệ giảm thiểu tác hại

Hút thuốc lá gây ra một số bệnh nghiêm trọng và tăng nguy cơ tử vong sớm. Các chiến lược kiểm soát thuốc lá tại đa số các quốc gia đều tập trung vào các biện pháp cung và cầu nhằm ngăn chặn việc bắt đầu hút thuốc, giảm tiêu thụ và khuyến khích cai nghiện thuốc lá. 

Những biện pháp này đã giúp giảm tỉ lệ hút thuốc trong ba thập kỷ qua nhưng gần như không thể loại bỏ hoàn toàn được việc hút thuốc. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), đến năm 2025 ước tính vẫn có trên 1 tỉ người hút thuốc, tương đương với con số người hút thuốc lá hiện nay.

Nhưng cũng trong những năm qua, khoa học và công nghệ phát triển, có thể tham gia vào việc đưa ra các giải pháp giảm thiểu tác hại cho những người hút thuốc lá, cải thiện sức khỏe cộng đồng.

Trước hết, nguyên nhân chính gây tác hại của việc hút thuốc lá điếu truyền thống đã được làm rõ thông qua các nghiên cứu khoa học. Theo đó, các nghiên cứu đã chỉ ra nguyên nhân chính gây ra bệnh liên quan đến hút thuốc là các hợp chất có hại và có tiềm năng gây hại được hình thành khi đốt cháy thuốc lá. Phản ứng đốt cháy tạo ra đa số các hóa chất gây hại với hàm lượng lớn trong khói thuốc lá điếu.

Các đại biểu, chuyên gia cùng tìm hiểu, thảo luận về các sản phẩm thuộc thuốc lá thế hệ mới được trưng bày tại hội nghị

Đồng thời, cũng chính khoa học công nghệ đã góp phần tạo ra những sản phẩm thay thế cho thuốc lá điếu truyền thống với mục tiêu giảm tác hại của thuốc lá. Cách duy nhất để tránh hoàn toàn rủi ro dẫn đến các bệnh liên quan đến hút thuốc là không bắt đầu hút thuốc. 

Đối với những người đang hút thuốc, lựa chọn tốt nhất là nên bỏ đồng thời cả thuốc lá và chất nicotine - nhưng thực tế là phần lớn người hút thuốc lá trưởng thành sẽ không làm được điều này. Thực tế đã chứng minh hàng triệu người hút thuốc lá trưởng thành không thể cai hẳn. 

Nếu họ vẫn tiếp tục hút thuốc thì hãy chuyển sang các giải pháp thay thế tốt hơn -  đó là lời khuyên của các chuyên gia. Vì vậy, đối với những người vẫn tiếp tục hút thuốc, các sản phẩm thay thế không khói thuốc sẽ là sự lựa chọn góp phần giảm các rủi ro do tác hại của thuốc lá.

Với sự phát triển và ứng dụng của khoa học công nghệ hiện nay, những loại hình sản phẩm thuốc lá mới gồm thuốc lá điện tử (e-cigarettes), thuốc lá làm nóng (heat-not-burn) có thể giảm tác hại so với thuốc lá truyền thống đã ra đời đáp ứng thị hiếu của người tiêu dùng. 

Theo số liệu được công bố tại một cuộc hội thảo gần đây của Viện Đo lường chất lượng Việt Nam, hiện thế giới có 37 triệu người đang sử dụng các loại thuốc lá không khói và con số này đang gia tăng nhanh chóng, dự báo lên tới 95 triệu người vào năm 2025.

Tại Nhật Bản, có 22% người hút thuốc lá trưởng thành đã bỏ hút thuốc lá điếu truyền thống và chuyển sang những sản phẩm không khói chỉ trong vòng 4 năm qua. Khi các sản phẩm không khói được giới thiệu tại Nhật Bản, doanh số trung bình của thuốc lá điếu đã sụt giảm xuống 5 lần. 

Lý do hàng đầu khiến người tiêu dùng lựa chọn các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới là do các sản phẩm thuốc lá không khói này có thể giảm tới trên 90% độc hại so với thuốc lá truyền thống. Các chuyên gia cho biết nhiều sản phẩm thuốc lá thế hệ mới, bao gồm thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng trên thị trường các sản phẩm có thể giảm từ 95 - 99% độc hại trong 9 chất độc được Tổ chức Y tế Thế giới khuyến nghị nên giảm trong khói thuốc lá (như Benzene, Formaldehyde, khí CO₂…).

Cung cấp thông tin đầy đủ cho người hút thuốc

Đây cũng là hướng tiếp cận được các chuyên gia cho rằng sẽ góp phần trực tiếp từ bỏ việc sử dụng thuốc lá điếu truyền thống: Cùng với việc khuyến khích người đang hút thuốc bỏ thuốc, ngăn chặn việc bắt đầu sử dụng thuốc lá, thì một trong những cách giảm tác hại của thuốc lá đối với nhóm người tiếp tục hút thuốc đó là chuyển sang sử dụng những sản phẩm thay thế ít nguy hại hơn.

"Để những người hút thuốc trưởng thành có thể lựa chọn khi không thể từ bỏ hoàn toàn thuốc lá, thay vào đó tìm kiếm, sử dụng một sản phẩm thay thế ít nguy hại hơn thì họ phải được tiếp cận đủ thông tin về các sản phẩm thuốc lá không khói thay thế cho thuốc lá điếu truyền thống" - ông Paul Riley, Giám đốc khu vực Đông Á & Úc của công ty Philip Morris International nhìn nhận.

Cũng theo ông Paul Riley, các cơ quan quản lý cũng cần có hệ thống quy chuẩn, tiêu chuẩn về chất lượng để đảm bảo những sản phẩm thuốc lá không khói đến tay người tiêu dùng đảm bảo về chất lượng và an toàn.

Các nhà sản xuất đều công nhận các sản phẩm không khói không phải là vô hại và có thể gây nghiện. Loại bỏ hoàn toàn các sản phẩm liên quan đến thuốc lá luôn luôn là lựa chọn tốt nhất. Tuy nhiên, khi người hút thuốc lá trưởng thành hoàn toàn "mù" thông tin về các sản phẩm thay thế không khói, sẽ khiến những người không thể bỏ đồng thời thuốc lá và chất nicotine không có lựa chọn nào khác ngoài việc tiếp tục gắn chặt với thuốc lá đốt cháy, có tác hại cao gấp nhiều lần so với những sản phẩm thay thế không khói.

Với một số chỉ số độc hại giảm tới hơn 90% so với thuốc lá truyền thống, nhu cầu sử dụng và sản xuất thuốc lá điện tử ngày càng lớn. Tuy nhiên tại Việt Nam lại hiện chưa có tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật để quản lý, cho phép nhập khẩu chính ngạch.

Trong khi đó, hiện nay sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng phân phối thông qua các kênh không chính thức tại Việt Nam đang ngày càng phổ biến do chưa được quản lý chặt, chưa có hệ thống tiêu chuẩn kỹ thuật. 

"Thực tế này không chỉ gây thất thu thuế cho nhà nước và tiềm ẩn nguy cơ sản phẩm giả, kém chất lượng, gây mất an toàn đối với sức khỏe người dùng, mà còn khiến người tiêu dùng chưa được tiếp cận với thông tin đầy đủ về các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới bao gồm các sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng thông qua các kênh không chính thức đang ngày càng trở nên phổ biến đối với người hút thuốc trưởng thành, những người không bỏ được thuốc lá điếu" - ông Paul Riley đánh giá.