Theo ông Nguyễn Minh Thảo - phó tổng giám đốc Bảo hiểm xã hội (BHXH) VN, mức giá thông thường các thuốc có hàm lượng, công thức không bình thường này cao hơn so với sản phẩm bình thường ít nhất 50%, cá biệt có sản phẩm cao gấp 2 - 3 lần mà vẫn sản phẩm ấy, nhà sản xuất ấy, công nghệ bào chế ấy, khác chăng chỉ là về cách đóng gói, hàm lượng và đặc biệt là khác về giá.

Giá cao gấp nhiều lần

Thông tin từ BHXH VN cho thấy đa số trong số 40 thuốc bị tạm dừng thanh toán là sản phẩm của các công ty dược VN, số còn lại có một sản phẩm của Bulgaria, hai của Hàn Quốc, một của Ấn Độ và một của Trung Quốc.

So với thuốc có hàm lượng, công thức thông thường, giá các thuốc không thông dụng này đều cao hơn, trong khi sản phẩm khác biệt hẳn về giá có khi cùng nhà sản xuất, nước sản xuất, hoặc thậm chí sản phẩm lạ giá cao hơn hẳn so với thuốc xuất xứ từ châu Âu - nơi có trình độ bào chế dược phẩm cao.

Ví dụ như kháng sinh Piracetam lọ 2g/10ml thì sản phẩm thông thường chỉ 6.700 đồng/lọ, nhưng sản phẩm không thông dụng 4g/10 ml giá lên tới 26.000 đồng, tức hàm lượng gấp đôi giá gấp gần 4 lần.

Có nhiều điểm có thể làm “lạ” cho sản phẩm trong danh mục thuốc không thông dụng này như về hàm lượng, nồng độ hoặc về quy cách đóng gói, nhưng điểm chung là giá đều cao bất hợp lý so với sản phẩm có hàm lượng, nồng độ thông dụng.

Chẳng hạn, dạng phối hợp Ampicilin + Sulbactam hàm lượng thông dụng là 1.000mg + 500mg, giá chỉ gần 16.500 đồng/hộp 1 lọ bột pha tiêm, nhưng khi đổi hàm lượng sang 1.200mg + 600mg, cũng hoạt chất này, dạng phối hợp này, cùng nhà sản xuất này mà giá lên tới gần 55.000 đồng/hộp!

PGS.TS Lê Văn Truyền, chuyên gia cao cấp về dược học, cho rằng chưa nói đến chất lượng, việc xuất hiện các thuốc có hàm lượng bất thường đã tạo một cơ chế khác thường trong đấu thầu. “Không thể tự nhiên đặt ra những hàm lượng khác thường vì hàm lượng bao giờ cũng phải là ước số của liều, ví dụ ngày uống 2 viên 250mg, nhưng hàm lượng là 275mg thì chia liều như thế nào?” - ông Truyền nói.

Đồ họa: Tấn Đạt

Chưa chứng minh được ưu thế

Trao đổi về sự có mặt của các sản phẩm hàm lượng khác biệt trong danh mục thuốc trúng thầu của nhiều tỉnh thành, đại diện một công ty dược VN rất bức xúc. Theo vị này, với hàm lượng khác biệt, một mình nhà cung cấp đó có chắc chắn sẽ có lợi thế trong khi tham gia đấu thầu.

“Chiếu theo Dược điển và Dược thư quốc gia thì không thấy những hàm lượng khác thường này. Tuy Luật dược không cấm các nhà sản xuất cung ứng các hàm lượng, quy cách đóng gói thuốc mới, nhưng các thuốc hàm lượng khác sẽ khó chia liều hơn trong điều trị, trong khi giá thành lại cao hơn rất nhiều so với sản phẩm thông thường, thế giới nghiên cứu sử dụng từ lâu.

BHXH VN đã nhắc từ năm 2013 về việc cân nhắc chấm thầu và sử dụng thuốc hàm lượng không thông dụng, nhưng năm 2014 vẫn nhiều thuốc lạ trúng thầu số lượng lớn” - vị đại diện này cho biết.

Một chuyên gia về điều trị tim mạch cũng cho rằng thuốc có hàm lượng bất thường khiến ông thấy khó chia liều, khó theo dõi.

“Thế giới nghiên cứu rất nhiều để có liều tối ưu cho bệnh nhân. Nếu thuốc có hàm lượng bất thường mà liều là 1/4 viên hay 3/8 viên thì bệnh nhân bẻ thuốc thế nào? Đôi khi việc bẻ không đúng còn gây lãng phí vì phần còn lại không đủ cho hôm sau” - chuyên gia này cho biết.

Ông Nguyễn Minh Thảo nhấn mạnh với thuốc hàm lượng, quy cách đóng gói khác thường và giá cao đã trúng thầu, được sử dụng tại bệnh viện, cơ quan bảo hiểm sẽ thương thảo lại để có mức giá phù hợp hơn. Tuy nhiên, đây không phải lần đầu chuyện thuốc hàm lượng không thông dụng giá cao gây bức xúc được phát hiện.

Vậy tại sao bệnh viện và các hội đồng thầu vẫn chấm cho thuốc có hàm lượng không thông dụng trúng thầu ở các mức giá rất bất hợp lý so với sản phẩm thông dụng?

Có ý kiến cho rằng một số quy cách đóng gói mới, giá cao hơn là hợp lý vì cách đóng gói mới giúp thuốc có thể chịu đựng nhiệt độ 28 - 35⁰C trong thời gian dài, thông thường yêu cầu bảo quản ở 8 - 12⁰C, song đa số sản phẩm lạ không chứng minh được ưu thế vượt trội mà vẫn được chấp nhận mua với giá cao hơn nhiều.

Đấu thầu thuốc vào bệnh viện là mê hồn trận vốn luôn có những khía cạnh “tế nhị”, nhưng nhiều bệnh viện mua thuốc đắt trong khi thị trường la liệt sản phẩm tương tự giá hợp lý. Nhà quản lý có tinh không khi để những sản phẩm như thế lưu hành?