Tổng thống Bill Clinton bắt tay thanh niên Việt Nam. Đây là bức ảnh đoạt giải nhất cuộc thi ảnh 20 năm quan hệ Việt - Mỹ - Ảnh: Việt Dũng

Nhân chuyến thăm chính thức Việt Nam sắp tới của Tổng thống Barack Obama, đại sứ Lê Bàng - nguyên thứ trưởng ngoại giao và cựu đại sứ Việt Nam tại Mỹ giai đoạn 1995-2001, kể cho chúng tôi những câu chuyện hậu trường vô cùng thú vị về chuyến thăm lịch sử của cựu tổng thống Bill Clinton cách đây hơn 15 năm.

Những chuyện bất ngờ

Ông Bàng kể rằng chuyến bay của Air Force One đưa tổng thống Clinton đến Hà Nội hạ cánh xuống sân bay Nội Bài lúc 12g đêm.

Nhưng khi đoàn xe tháp tùng tổng thống Bill Clinton từ sân bay về trung tâm thành phố đi qua cầu Thăng Long vào rạng sáng 16-11-2000, thì thật bất ngờ, hai bên đường có rất nhiều người dân đứng vẫy tay chào suốt dọc đường.

“Họ đã đứng chờ sẵn từ lâu. Tôi cảm thấy ấm lòng và tự hào khi thấy người dân của mình rất thân thiện và hiếu khách. Còn phía Mỹ tất nhiên là còn ngạc nhiên hơn trước thái độ chào đón của người dân Việt Nam vì họ nghĩ họ là cựu thù. Đó là chuyến thăm đầu tiên của một nguyên thủ Mỹ đến Hà Nội, họ đến nhưng vẫn với tâm trạng còn băn khoăn, thậm chí có chút lo lắng về thái độ của người dân VN đối với người Mỹ”, nguyên thứ trưởng ngoại giao nhớ lại.

Trong lịch trình của chuyến thăm Hà Nội, ông Clinton đã đến thăm Văn Miếu Quốc Tử Giám và đọc nhiều tấm văn bia tiến sĩ. Khi ông đứng chụp ảnh lưu niệm bên quả chuông lớn, có hơn một chục cô gái trong trang phục áo dài tha thướt xinh đẹp - là những hướng dẫn viên của khu Văn Miếu - bỗng nhiên xuất hiện và đề nghị được chụp hình chung với tổng thống Mỹ.

Điều này hoàn toàn nằm ngoài “kịch bản” khiến cả hai bên Mỹ và Việt Nam đều bất ngờ. Nhưng còn bất ngờ hơn khi ông Clinton đồng ý ngay và tươi cười đứng giữa các cô gái Việt Nam để tạo dáng chụp ảnh.

“Lúc đấy, trong đầu tôi chợt có một ý nghĩ vui rằng ông ấy thích phụ nữ và phụ nữ cũng luôn thích ông ấy” - ông Lê Bàng bật cười khi nhớ lại.

Sau đó, theo kế hoạch, ông Clinton sẽ sang một nhà hàng bên cạnh Văn Miếu. Tuy nhiên, cũng không hề nằm trong dự kiến, tổng thống Mỹ bỗng bước ra bancông tầng 2 của nhà hàng và trước sự chứng kiến đầy bất ngờ của tất cả, ông nhoài người bắt tay với các thanh niên Việt Nam ở bancông ngôi nhà bên cạnh.

Hình ảnh này đã được phóng viên Việt Dũng của báo Tuổi Trẻ ghi lại và sau đó đã đoạt giải nhất cuộc thi ảnh 20 năm quan hệ Việt - Mỹ năm 2015.

Khoảnh khắc ngắn ngủi ấy cũng nói lên nhiều điều giá trị: đó là đất nước và con người Việt Nam đã thật sự gây được ấn tượng tốt đẹp và đáng tin cậy cho vị tổng thống chỉ sau vài chục giờ đến Hà Nội.

Có một chuyện thú vị về khác biệt văn hóa khiến ông Bàng nhớ mãi là ở ĐH Quốc gia khi tổng thống Bill Clinton có bài phát biểu về quan hệ Việt - Mỹ trước hàng trăm sinh viên và được truyền trực tiếp về Mỹ. Trước đó, phía Mỹ đến làm việc với ĐH Quốc gia Hà Nội và yêu cầu một căn phòng riêng, đảm bảo an ninh tuyệt đối cho tổng thống.

“Ông giám đốc ĐH Quốc gia Hà Nội Nguyễn Văn Đạo nói với tôi là ông ấy không biết phía Mỹ cần phòng riêng để làm gì. Tất cả đều phỏng đoán những lý do rất đặc biệt, nghiêm trọng và bí mật.

Cuối cùng, một vài cán bộ của trường ĐH được vào trong căn phòng đó cùng ông Bill Clinton, chạy ra bảo với tôi: Không có gì cả. Ông Clinton chỉ vào phòng trang điểm và sửa sang tề chỉnh quần áo nhằm chuẩn bị cho bài phát biểu sẽ được truyền hình trực tiếp về nước Mỹ. Đó là văn hóa nguyên thủ của họ mà chúng ta chưa quen lắm”, ông Bàng nói rồi cười to.  

6 tháng chuẩn bị chuyến thăm 

Đại sứ Lê Bàng trình quốc thư lên tổng thống Bill Clinton. Bên dưới là chữ ký của ông Clinton - Ảnh: tư liệu Q.Trung chụp lại

Ông Lê Bàng cho biết vì đây là lần đầu tiên đón tiếp một vị tổng thống Mỹ nên Việt Nam phải chuẩn bị cho chuyến thăm cực kỳ vất vả khi phía Mỹ đặt ra yêu cầu rất cao về công tác hậu cần và an ninh.

Đây là một thử thách đối với công tác lễ tân, tổ chức của ta vì trước đó, Việt Nam chưa từng đón nhân vật nào cần đáp ứng nhiều yêu cầu, nhất là về an ninh như vậy.

Ông Lê Bàng, khi đó là đại sứ Việt Nam tại Mỹ, bay về Việt Nam trước để chuẩn bị đón ông Clinton. Trong khi phía Mỹ, có khoảng 3 đến 4 lần tiền trạm để chuẩn bị chuyến thăm.

Nguyên thứ trưởng ngoại giao kể rằng hai bên đã khởi động sắp xếp chuyến thăm khoảng 6 tháng trước ngày thăm chính thức của ông Clinton, trong đó có ba tháng cao điểm tập trung giải quyết các vấn đề an ninh, hậu cần, y tế, và thực phẩm.

“Để đảm bảo an ninh, phía Mỹ yêu cầu phải cho phép họ đưa máy bay trực thăng, đặt súng cao xạ trên mấy tòa nhà cao tầng, mang xe thiết giáp dùng riêng cho tổng thống cùng các loại vũ khí khác đến Việt Nam - ông Lê Bàng kể rồi nói thêm - Có những yêu cầu mình chấp nhận và những yêu cầu thì không, ví dụ như nhất quyết không cho phép Mỹ đặt súng cao xạ trên các tòa nhà cao tầng”.

Khi vào Sài Gòn, nơi tổng thống Bill Clinton chuẩn bị có bài phát biểu trước công chúng ở Tân Cảng thì an ninh phát hiện có một người dân tắm gần đó nên phàn nàn với phía Việt Nam.

Về chuyện này, ông Bàng kể: “Chúng tôi nói với họ nếu các anh thấy tình hình an ninh không đảm bảo thì hủy sự kiện. Phía Mỹ khẳng định tổng thống của họ phải phát biểu ở đó theo kế hoạch. Rốt cuộc phía Mỹ yêu cầu Việt Nam dựng mấy chục container xếp hàng ngang để che hẳn toàn bộ vùng bờ sông, đảm bảo an ninh cho ông Bill Clinton”. 

-------------------------------

Xem thêm: 

>> Trên 1.000 người tháp tùng ông Obama
>> Lực lượng, phương tiện "khủng" phục vụ tổng thống Mỹ công du
>> Trải nghiệm trên Nhà Trắng bay Air Force One của tổng thống Mỹ