Lực lượng tuần duyên Philippines trong một cuộc diễn tập chống cướp biển hồi tháng 5 - Ảnh: Reuters

Trong một báo cáo của Cục Hàng hải quốc tế (IMB) chuyên theo dõi các vụ cướp biển đặt tại Malaysia công bố hồi tháng 4, trong quý 1-2015 trên thế giới có 54 vụ cướp biển. Đáng chú ý, hơn một nửa số vụ này tập trung ở Đông Nam Á.

Năm ngoái, trong số 245 vụ cướp biển trên toàn cầu thì 141 vụ xảy ra ở Đông Nam Á. IMB nói trong khi số vụ cướp biển trên toàn cầu giảm đi kể từ năm 2011 thì số vụ ở Đông Nam Á tăng lên những năm gần đây.

Tổ chức Thỏa thuận hợp tác khu vực về chống cướp biển và cướp tàu biển có vũ trang ở châu Á (RECAAP) mới đây đưa ra báo cáo nói các vụ cướp biển tại Đông Nam Á chủ yếu xảy ra ở eo biển Malacca và eo biển Singapore.

Trong khi đó tại vùng biển ngoài khơi Somalia, nơi những năm qua khét tiếng bởi các vụ cướp biển, trong quý đầu năm nay không có vụ nào xảy ra.

Trang tin Homeland Security Today cho hay nỗ lực chống cướp biển giờ đây tập trung trở lại châu Á. Hầu hết vụ cướp trên biển ở Đông Nam Á năm qua đều được thực hiện bởi các băng nhóm có vũ trang, nhằm vào các tàu chở nhiên liệu nhỏ để cướp các lô hàng trên đó thay vì bắt cóc thủy thủ đoàn đòi tiền chuộc.

Cướp nhanh, rút gọn

Ngày 2-5, tám tên cướp biển có vũ trang đã khống chế tàu chở nhiên liệu Ocean Energy ngoài khơi cảng Dickson (Malaysia) ở khu vực eo biển Malacca.

Theo trang tin Vice, nhóm cướp đã buộc Ocean Energy phải neo đậu lại, sau đó rút khoảng 2.023 tấn khí đốt từ tàu này lên một sà lan được chúng kéo theo. Việc rút nhiên liệu này diễn ra trong khoảng 20 giờ.

Vào ngày 15-5, khoảng 30 tên cướp biển lên tàu Oriental Glory ở phía nam Biển Đông gần Malaysia. Chúng đã cướp đi gần 2.500 tấn dầu cùng đồ đạc của thủy thủ đoàn.

Chưa hết, ngày 4-6 tàu Orkim Victory của Malayisa chở theo các lô hàng dầu của Petronas cũng bị cướp ngoài khơi nước này. Theo kênh ABC, Orkim Victory đã được cướp biển thả ra sau khi chúng rút đi cùng 6.000 thùng dầu trên tàu.

Gần đây nhất là vụ cướp tàu Orkim Harmony ngày 11-6.

Không giống những băng cướp biển hoành hành vùng biển Somalia những năm gần đây, các nhóm cướp nhằm vào các tàu ở Đông Nam Á hầu hết tìm cách cướp nhanh các lô hàng nhiên liệu trên tàu để bán. Giám đốc IMB Pottengal Mukundan cho biết các băng cướp biển ở Đông Nam Á giờ đây không quan tâm đến việc bắt cóc thủy thủ đoàn đòi tiền chuộc.

Thay vào đó, chúng nhằm vào các tàu nhỏ chở nhiên liệu. RECAAP cho hay nếu không thể cướp các lô hàng nhiên liệu trên tàu, bọn cướp lấy đi bất cứ thứ gì chúng có thể cướp trong kho của tàu, từ sơn cho đến dây thừng.

Trong khi đó, như trang tin Homeland Security Today cho biết, việc rút nhiên liệu từ các tàu bị cướp cũng đang gây quan ngại bởi đôi khi nó được thực hiện bởi những tên cướp không được huấn luyện cho việc này hoặc sử dụng sai thiết bị. Điều đó có thể dẫn đến các thảm họa môi trường hoặc cháy nổ.

Ông Mukundan cảnh cáo: “Tần suất các vụ cướp biển ở Đông Nam Á đang gây quan ngại ngày càng lớn. Có một rủi ro là các vụ tấn công và bạo lực sẽ tăng lên nếu tình trạng này không được kiềm chế”.

Tăng cường thực thi luật pháp

Các vụ cướp biển tăng lên ở nơi có đông tàu bè qua lại như Đông Nam Á đã chứng tỏ một điều trong khi nạn cướp biển bị khống chế tại một số khu vực trên thế giới, nó vẫn sống khỏe ở những khu vực khác. Một vụ cướp tàu chở dầu có thể đem lại số hàng hóa trị giá hàng trăm ngàn USD hoặc thậm chí trên 1 triệu USD trong một số trường hợp.

Trong khi đã có những bước tiến lớn trong việc bảo vệ các cảng và các tuyến hàng hải, nguy cơ các tàu bị cướp vẫn rất cao. Theo Homeland Security Today, những biện pháp an ninh truyền thống như dùng rađa không phải lúc nào cũng hữu hiệu trong việc chống cướp biển bởi thiết bị này không phát hiện các tàu nhỏ và bằng gỗ mà cướp biển hay dùng.

Một giải pháp phù hợp với điều kiện khắc nghiệt trên biển, có thể phát hiện các thuyền cao su, người bơi và tàu gỗ được coi là cách khả thi trong các cách chống cướp biển.

Trong đó, theo như Homeland Security Today, các hệ thống xác định thân nhiệt bằng hồng ngoại là một lựa chọn phù hợp cho các tàu trong việc quan sát và tự bảo vệ mình. Dùng thiết bị là một chuyện, nhưng tăng cường thực thi luật pháp lại là chuyện khác.

Trong một số vụ, ông Mukundan nói nhà chức trách đã đặt ra nghi vấn thủy thủ đoàn tiếp tay cho các vụ cướp. Tuy nhiên, ông cũng nói thêm trong vài năm trở lại đây, IMB chỉ đếm được hai hay ba vụ có sự tiếp tay như vậy mỗi năm. Ông nhấn mạnh các vụ cướp xảy ra phản ánh việc thực thi luật pháp trên biển trong khu vực còn thiếu.

Nhìn lại những gì diễn ra tại khu vực phía tây Ấn Độ Dương, nơi cướp biển Somalia từng hoành hành, các nỗ lực của quốc tế đã cho thấy những vụ cướp tại đây giảm đi đáng kể. Theo South China Morning Post, đây là kết quả của các nỗ lực tuần tra quân sự chung và canh gác có vũ trang.