Phóng to

Từ trái sang phải: Tướng Trần Văn Trà, ông Dương Văn Minh và ông Nguyễn Văn Huyền (phó tổng thống) tại dinh Độc Lập ngày 2-5-1975. Tướng Trà nói một câu đầy ý nghĩa: "Giữa chúng ta không có kẻ thua người thắng mà chỉ có dân tộc VN thắng Mỹ" - Ảnh tư liệu TTXVN

TT - 6g sáng 30-4-1975, trung tướng Nguyễn Hữu Có và tôi đến dinh Hoa Lan để trình tình hình quân sự với tổng thống Minh. Những thông tin khiến tướng Lộc tái mặt bỏ trốn thì với ông Dương Văn Minh chỉ làm ông trầm ngâm hơn trên nét mặt vốn trầm tư.

Tưyên bố bàn giao

Tôi nói:

- Tình hình rất nguy ngập, xin đại tướng quyết định gấp, chúng ta không thể trì hoãn, rất có hại.

Ông Minh hỏi ngay:

- Bây giờ “toa” muốn gì?

Tôi cho rằng lúc đó đầu hàng sớm là tốt nhất, nhưng tôi chưa nói ra, chỉ thúc ông Minh bằng một câu:

- Chuyện chính trị đại tướng giải quyết thế nào là quyền của mình, nhưng về quân sự thì phải giải quyết gấp, tình hình nguy ngập không cho phép chúng ta chần chừ nữa.

Ông Minh suy nghĩ trong chốc lát rồi nói:

- Thôi để tôi bàn thêm với ông Huyền và ông Mẫu. Các “toa” ngồi đây đợi.

Nhưng tôi đề nghị được đi theo và ông Minh đồng ý.

Cùng với tướng Nguyễn Hữu Có, ba chúng tôi đến phủ thủ tướng ở số 7 đường Thống Nhất (bây giờ là đường Lê Duẩn). Đến phủ thủ tướng thì ông Mẫu đã về nhà. Ông Dương Văn Minh yêu cầu cho xe đi rước ông Huyền và ông Mẫu. Chiếc xe riêng của tổng thống đến rước ông Nguyễn Đình Đầu để cùng đi rước ông Nguyễn Văn Huyền. Ông Đầu thuật lại: trên đường đi đến số 7 Thống Nhất, ông Huyền có nói một câu bằng tiếng Pháp: “Phải đầu hàng”.

Ông Minh làm việc với hai ông Huyền và Mẫu. Họ đã quyết định đơn phương tuyên bố bàn giao chính quyền lại cho Chính phủ cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam (CMLTCHMNVN). Ông Mẫu soạn lời tuyên bố mất khoảng một tiếng đồng hồ. Đến 9 giờ ông Minh đọc vào máy ghi âm.

Trong lúc ông Minh đang thu băng thì tôi điện thoại cho tướng Nguyễn Khoa Nam và yêu cầu tướng Nam cố gắng thi hành lệnh của tổng thống trên đài phát thanh. Cùng lúc đó tướng Có gọi cho Vĩnh Lộc và Đỗ Ngọc Nhận nhưng không ai trả lời. Ông Có lại điện thoại về cho gia đình và mặt ông tái đi khi không có người trả lời. Lúc đó, ông Có quay lại kêu tôi đi cùng ông về nhà để thay đồ dân sự, nhưng tôi nói:

- Anh về một mình để tôi ở lại đây với đại tướng.

Thu băng xong lúc 9g30, nhân viên đài phát thanh cho phát đi tại đài phát thanh ở đường Nguyễn Bỉnh Khiêm. Trong băng, ông Dương Văn Minh nói:

“Đường lối chủ trương của chúng tôi là hòa giải và hòa hợp dân tộc để cứu sinh mạng đồng bào. Tôi tin tưởng sâu xa vào sự hòa giải của người VN để khỏi thiệt hại xương máu của người VN. Vì lẽ đó, tôi yêu cầu tất cả anh em chiến sĩ VN cộng hòa hãy bình tĩnh, không nổ súng và ở đâu ở đó. Chúng tôi cũng yêu cầu anh em chiến sĩ Chính phủ CMLTCHMNVN ngưng nổ súng. Chúng tôi ở đây chờ gặp Chính phủ CMLTCHMNVN để cùng nhau thảo luận lễ bàn giao chính quyền trong một trật tự, tránh đổ máu vô ích của đồng bào”.

Ông Minh cũng cho tôi tuyên bố ngưng bắn tránh đổ máu. Tôi đọc trên đài thế này:

“Thưa quý vị tư lệnh quân đoàn, quân binh chủng, địa phương quân, nhân dân tự vệ, tôi - chuẩn tướng Nguyễn Hữu Hạnh, phụ tá tổng tham mưu trưởng, thay mặt trung tướng Vĩnh Lộc, tổng tham mưu trưởng vắng mặt, yêu cầu tất cả tướng lĩnh và quân nhân các cấp phải triệt để thi hành lệnh của tổng thống VN Cộng hòa về ngưng bắn. Các cấp chỉ huy quân lực VN Cộng hòa phải sẵn sàng liên lạc với các cấp chỉ huy quân đội của Chính phủ CMLTCHMNVN để thực hiện cuộc ngưng bắn một cách không đổ máu”.

Khi biết đài chỉ phát đi có một lần, tôi đã yêu cầu cho phát thanh lại, và đài phát thanh đã sử dụng loại băng tự động để tiếng nói được phát đi liên tục.

Phải đầu hàng!

Lúc này, tại phủ thủ tướng đã có nhiều nhân vật trong chính phủ cũ và mới lần lượt đến để chuẩn bị vào dinh Độc Lập dự lễ ra mắt nội các Vũ Văn Mẫu mà trước đó đã dự kiến sẽ tổ chức lúc 10g ngày 30-4-1975. Nhưng khi nghe có lệnh bàn giao chính quyền cho Chính phủ CMLTCHMNVN thì họ cũng đến dinh Độc Lập để chờ đợi.

Như vậy, sau khi tuyên bố của ông Dương Văn Minh và chỉ thị buông súng của tôi được truyền đi trên đài phát thanh lúc 9g30, tôi trở về phủ thủ tướng. Nơi đây vắng im không còn gặp được ai. Tôi chạy đến nhà riêng ông Minh thì được biết ông Minh và gia đình đã vào dinh Độc Lập. Lúc bấy giờ ngoài đường im phăng phắc không một bóng người.

Tôi vào dinh Độc Lập bằng cổng chính, lúc đó cửa mở hết, không có lính gác. Đến thềm dinh tôi thấy có một xe jeep và một xe GMC chở đầy lính vũ trang. Gặp một trung úy, tôi mới biết là thiếu tá tiểu đoàn trưởng tiểu đoàn Lôi Hổ đang gặp ông Minh ở tầng 1 dinh Độc Lập. Tôi gặp ông Minh, xin cho xe đưa tôi về Bộ tổng tham mưu nhưng ông Minh không cho và giữ tôi ở lại dinh Độc Lập.

Lúc này, bỗng điện thoại tại phòng làm việc của chánh văn phòng phủ tổng thống kêu reng, thiếu tá tiểu đoàn trưởng tiểu đoàn Lôi Hổ phụ trách phòng thủ Bộ tổng tham mưu xin gặp tôi. Anh ta hỏi: “Chuẩn tướng bảo chúng tôi buông súng làm sao? Tôi không đầu hàng đâu, tôi đã bắn cháy ba xe tăng”. Tôi giải thích và khuyên: “Thiếu tá không nên để cho máu đổ ở giờ thứ 25”.

Anh ta yêu cầu cho nói chuyện với tổng thống. Tôi mời ông Minh đến nói chuyện, nhưng câu chuyện chưa xong thì xe tăng đã vào đến dinh Độc Lập. Ông Minh nói: “Quân giải phóng đã vào tới dinh rồi, thôi cúp”.

Lúc đó xe tăng tiến vào dinh Độc Lập đã ủi sập cổng chính. Tôi không biết ai đã đóng cổng dinh lại. Đến sau giải phóng, ông Nguyễn Văn Binh cho tôi biết là ông đã đóng cổng dinh Độc Lập vì sợ lực lượng Lôi Hổ vào làm bậy vào giờ chót. Ông Binh là dân biểu đối lập và cũng nằm chung với chúng tôi trong dinh Độc Lập trong thời điểm lịch sử đó.

Vào sân dinh, đoàn xe tăng của quân giải phóng đã bắn chỉ thiên liên tục. Anh Nguyễn Văn Diệp dẫn những người cầm cờ lên lầu gặp tôi tại cầu thang (lúc bấy giờ tôi vẫn còn mặc quân phục). Tôi không nhớ lúc đó có bao nhiêu người. Tôi nói với anh bộ đội: “Các anh có nghe tôi tuyên bố trên đài phát thanh không?”. Anh bộ đội trả lời “có”.

Tôi yêu cầu anh nói lại với anh em không nên bắn nhiều như vậy vì lúc đó tiểu đoàn Lôi Hổ vừa ra không lâu, tôi sợ nếu họ có phản ứng sẽ nguy hiểm. Anh bộ đội trả lời: “Chúng tôi bắn để mừng, không sao đâu”. Tôi yêu cầu đại tá Chiêm, chánh văn phòng phủ tổng thống, người đã ở lâu trong dinh Độc Lập, hướng dẫn đi thay cờ trên nóc dinh.

Lúc này, ông Minh cùng nội các Vũ Văn Mẫu và tất cả anh em có mặt tập trung tại phòng khánh tiết, có các anh bộ đội và một số anh em mặc thường phục mà tôi đoán là sinh viên học sinh hoặc cán bộ hoạt động nội thành. Một anh yêu cầu ông Minh và ông Mẫu đi tới đài phát thanh để tuyên bố đầu hàng vô điều kiện. Ông Minh nói: “Tôi đã tuyên bố bàn giao chính quyền lại cho Chính phủ CMLTCHMNVN”. Một anh bộ đội nói: “Các ông không còn gì để bàn giao”.

Ông Minh yêu cầu cho ghi âm. Các anh em định đến đài phát thanh tìm máy ghi âm. Tôi nói không có ai làm việc tại đài phát thanh. Lúc đó anh Lý Quý Chung (bộ trưởng thông tin) cùng một số anh em mặc thường phục chạy đi kiếm nhưng vẫn không tìm được máy ghi âm. Tôi sợ anh em hiểu lầm ông Minh, vội nói: “Sở dĩ cần máy ghi âm vì sợ đi dọc đường không an ninh”. Cấp chỉ huy đơn vị bộ đội xe tăng nói: “Chúng tôi cùng đi theo để bảo đảm an ninh”.

Ông Dương Văn Minh, ông Vũ Văn Mẫu cùng anh em cán bộ, bộ đội giải phóng đến đài phát thanh để tuyên bố đầu hàng vô điều kiện vào trưa 30-4-1975. Ông Minh tuyên bố đầu hàng vô điều kiện và chính ủy đơn vị xe tăng tuyên bố chấp nhận đầu hàng. Tôi nhận thấy tuyên bố đầu hàng rất cần thiết vì đây là một văn kiện pháp lý đối với quốc tế. Đã không có lễ bàn giao thì phải có tuyên bố đầu hàng.

Chiều 30-4-1975, nghe đại tá Sáu Trí (là tình báo của cách mạng) vào nói chuyện, anh em an tâm. Chúng tôi còn ở lại dinh Độc Lập ba ngày. Tối 2-5-1975, chúng tôi làm việc với ông Cao Đăng Chiếm, và sau đó các ông Minh, Huyền, Mẫu và ông Hảo - phó thủ tướng cũ (không phải phó thủ tướng của chính phủ ông Minh) được tướng Trần Văn Trà tiếp.

Ông Minh thuật lại rằng tướng Trà có nói một câu hết sức thắm tình dân tộc: “Giữa chúng ta không có kẻ thua người thắng, mà chỉ có dân tộc VN chúng ta thắng đế quốc Mỹ”.

Lúc đó, tôi cảm thấy thanh thản và nhẹ lòng khi đã làm xong nhiệm vụ mà Ban binh vận Trung ương cục đã giao. Tôi đã góp phần nhỏ bé của mình cho một Sài Gòn còn nguyên vẹn, cho một nước VN thống nhất, hòa bình.

Tôi bỗng nhớ đến những ngày hôm qua của đời mình: từ một sĩ quan chống cộng trở thành cơ sở của cách mạng.

------------

* Kỳ sau: Đường đến với “phía bên kia”

--------------

Tin, bài liên quan:

- Kỳ 1: Trở lại Sài Gòn