2 hệ tư tưởng kung fu Trung Hoa

Trong làng kung fu Trung Hoa, Thiếu Lâm và Vịnh Xuân luôn là hai cái tên được nhắc đến nhiều nhất, như 2 hệ tư tưởng bao la, bát ngát, đại diện cho nền võ thuật mấy ngàn năm của đại lục.

Một bên là Thiếu Lâm - được xem là cội nguồn võ học Trung Hoa, sở hữu hệ thống quyền thuật đồ sộ, toàn diện; một bên là Vịnh Xuân - lại nổi tiếng với sự tinh gọn, trực diện và đặc biệt gắn với các huyền thoại có thật như Diệp Vấn, Lý Tiểu Long...

Nhưng nếu đặt trong bối cảnh một võ sĩ hiện đại muốn tìm môn võ để chiến đấu thật sự, đặc biệt trên võ đài chuyên nghiệp, đâu mới là lựa chọn phù hợp hơn?

Trước hết, cần nhìn nhận đúng về Thiếu Lâm. Đây là môn võ có lịch sử hàng nghìn năm, tạo nên một hệ văn hóa rộng lớn, không chỉ gói gọn trong võ thuật.

Hệ thống võ thuật Thiếu Lâm quyền bao gồm hàng trăm bài quyền, binh khí, kỹ pháp đa dạng: từ đấm, đá, khóa siết cho đến các thế cầm nã thủ. Chính sự phong phú này tạo nên sức hấp dẫn lớn về mặt văn hóa và rèn luyện thân thể.

Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu võ thuật hiện đại đã chỉ ra rằng phần lớn quá trình luyện tập ở Thiếu Lâm thiên về biểu diễn, quyền pháp và hình thức nội công, trong khi đối kháng tự do (sparring) – yếu tố cốt lõi để kiểm chứng kỹ thuật – lại ít được chú trọng. 

Một nghiên cứu trên ResearchGate (2023) khi so sánh Thiếu Lâm với MMA nhấn mạnh rằng: “Kungfu truyền thống thiếu hệ thống đối luyện toàn diện, vì vậy khó phát huy tối đa trong môi trường võ đài hiện đại”.

Trong khi đó, Vịnh Xuân lại xuất hiện muộn hơn nhưng mang tính thực dụng cao. Đặc trưng nổi bật của Vịnh Xuân là khái niệm “trung tuyến” – kiểm soát đường thẳng giữa hai đối thủ để tấn công nhanh và ngắn nhất có thể. 

Các kỹ thuật tay như chi sao (tay dính), bàng thủ, phách thủ hay đòn đấm liên hoàn được thiết kế để hóa giải và phản kích đối phương trong cự ly cực ngắn. 

Hệ thống đòn thế ít nhưng nhắm thẳng vào tính hiệu quả. Các võ sư Vịnh Xuân hiện đại thường khuyến khích học trò tập sparring ngay từ sớm để kỹ thuật không chỉ nằm ở lý thuyết.

Chuyên trang võ thuật Kids Martial Arts Guide nhận định: “Nếu cần một môn võ để ứng dụng trong tình huống thực tế, Vịnh Xuân vượt trội hơn Thiếu Lâm nhờ tính trực diện, dễ triển khai trong cận chiến”.

Vấn đề đặt ra là: liệu chỉ riêng kỹ thuật của Vịnh Xuân đã đủ để so sánh với nền tảng thể lực và kỹ năng tổng hợp của Thiếu Lâm? 

Vịnh Xuân nhỉnh hơn?

Câu trả lời phụ thuộc vào mục tiêu của người tập. Nếu mong muốn rèn luyện sức khỏe, học một hệ thống võ học mang tính văn hóa và tinh thần, Thiếu Lâm vẫn là một lựa chọn giàu giá trị. 

Nhưng trong bối cảnh võ đài, nơi đối thủ có thể dùng boxing, muay Thái hay vật hiện đại, sự rườm rà và thiếu tập trung của Thiếu Lâm trở thành bất lợi lớn. 

Ngược lại, Vịnh Xuân tuy tinh gọn nhưng cũng gặp khó khi đối diện những môn võ đã quen thuộc với sparring cường độ cao. 

Một thành viên diễn đàn r/martialarts bình luận: “Khái niệm kiểm soát trung tuyến của Vịnh Xuân rất thú vị, nhưng trước một võ sĩ quyền Anh có khả năng cắt góc tốt, chiến lược này khó phát huy".

Ý kiến này phản ánh đúng hạn chế của Vịnh Xuân: hiệu quả cận chiến cao nhưng lại thiếu tính đa dạng khi khoảng cách bị kéo giãn.

Thực tế, giới MMA Trung Quốc ngày nay hiếm thấy võ sĩ nào chỉ dựa vào Vịnh Xuân hay Thiếu Lâm để bước lên võ đài. 

Thay vào đó, họ thường chọn Sanda (Tán Đả) - vốn được xem là sự tổng hợp giữa ungfu truyền thống và đấu đối kháng hiện đại - kết hợp thêm vật, BJJ và quyền anh. 

Từ góc nhìn khách quan, nếu phải so sánh trực tiếp, Vịnh Xuân có tính tương đồng với thực chiến cao hơn Thiếu Lâm, bởi tập trung vào cận chiến, dễ áp dụng trong tự vệ, ít rườm rà và khuyến khích đối kháng thực tế. 

Nhưng điều đó cũng không đồng nghĩa chiến thắng chắc chắn cho Vịnh Xuân. Bởi dù đã trải hàng trăm năm lịch sử, cả 2 môn phái này đều chưa có màn so tài chính thức nào.

Làng võ Trung Quốc vì vậy chỉ thiên về một kết luận "cầm chừng". Đó là nếu muốn học võ để nâng cao sức chiến đấu thực thụ, bạn nên chọn Vịnh Xuân. 

Vịnh Xuân quyền có thắng nổi ai trên võ đài chuyên nghiệp?

Dù bị đánh giá là không phù hợp với võ đài hiện đại, Vịnh Xuân quyền vẫn thu hút nhiều võ sĩ hàng đầu đến "thọ giáo" võ phái nổi danh bậc nhất làng võ Trung Hoa này.