Tình trạng người vay tiền phải làm hợp đồng giả tạo bán nhà cho chủ nợ là phổ biến trong các giao dịch hiện nay (Tuổi Trẻ ngày 11-1).

Luật sư Phạm Công Hùng - nguyên thẩm phán tòa phúc thẩm TAND tối cao - nhận định đã là hợp đồng giả tạo thì thế nào cũng có sơ hở. 

Thẩm phán xử lý vụ án cần có tâm, cần cố gắng kiếm ra sơ hở để bảo vệ người vay tiền tránh bị mất nhà.

Trong quan hệ vay tiền, hầu hết các trường hợp để nắm chắc phần thắng, chủ nợ thường ép con nợ phải ra phòng công chứng để ký hợp đồng mua bán nhà đất của con nợ. Sau một thời gian con nợ chậm trả, mất khả năng chi trả thì chủ nợ sẽ thực hiện hợp đồng và lấy nhà của con nợ.

Bên đi vay tiền (bán nhà) khi ra tòa phải chứng minh được bị lừa dối, ép buộc, hợp đồng giả tạo mua bán nhà, đất thì tòa sẽ tuyên vô hiệu với hợp đồng đó và con nợ sẽ chỉ thực hiện nghĩa vụ trả nợ theo lãi suất hợp pháp.

Luật sư Hùng cũng nhận định thông thường hợp đồng giả tạo mà chủ nợ ép con nợ phải ký thì cũng tinh vi, chặt chẽ.

Tuy nhiên vẫn luôn tồn tại sơ hở trong đó, cần phải chứng minh trong quá trình đối chất giữa các bên. Với luật sư giỏi, thẩm phán tinh ý thì sẽ tìm được các sơ hở nhằm chứng minh hợp đồng giả tạo.

Theo thẩm phán Phùng Văn Hải - chánh án TAND quận 2, TP.HCM, khi giải quyết, thẩm phán dựa theo quy định pháp luật, bên nào có đủ chứng cứ chứng minh cho yêu cầu của mình thì công nhận cho bên ấy.

Thẩm phán xem xét thật kỹ các chứng cứ có thể tuyên vô hiệu với hợp đồng giả tạo để người dân tránh bị mất nhà, đất.

Mặc dù giữa hai bên có hợp đồng mua bán nhà, đất nhưng thực tế là quan hệ vay tiền thì thẩm phán sẽ lưu ý tất cả các chứng cứ thể hiện quan hệ vay tiền để có thể tuyên vô hiệu.

Đó là các chứng cứ thể hiện về việc vay tiền, trả lãi, lãi suất, giá mua bán căn nhà trùng với số tiền vay... Nếu không có chứng cứ nào thể hiện việc vay tiền, chứng minh hợp đồng mua bán nhà, đất là giả tạo thì phải chấp nhận tính hợp pháp của hợp đồng đó.

Thẩm phán Phùng Văn Hải cho biết với trách nhiệm của mình, trong quá trình xét xử với các tranh chấp trên, ông thường bỏ nhiều thời gian để xem xét, đánh giá các chứng cứ mà thể hiện quan hệ vay tiền thì sẽ tuyên vô hiệu theo quy định.