Hút thuốc lá điện tử, gọi là vaping rất phổ biến trong thanh thiếu niên Mỹ - Ảnh: REUTERS

Thiếu nghiên cứu về hút thuốc lá điện tử

Bác sĩ Sharon Levy, giám đốc Chương trình điều trị cho thanh thiếu niên sử dụng chất gây nghiện và nghiện trong thanh thiếu niên tại Bệnh viện Nhi Boston, Mỹ, khẳng định: "Tình trạng thanh thiếu niên hút thuốc lá điện tử chưa được nghiên cứu nhiều như đối với thuốc lá".

Nhiều diễn biến theo hướng tiêu cực

Bà Levy cho biết những bạn trẻ nghiện vaping trong chương trình tại bệnh viện của bà có những triệu chứng tâm thần ít phổ biến ở người nghiện thuốc lá truyền thống hoặc ở người lớn như lo lắng và không thể tập trung.

Trong khi đó, vaping vẫn rất phổ biến ở nhiều trường trung học ở Mỹ. Mặc dù ban đầu thuốc lá điện tử được xem là sự thay thế ít có hại hơn cho người lớn hút thuốc lá, nhưng hóa ra nó lại hấp dẫn giới trẻ tập tành. 

Các chuyên gia cảnh báo sự kết hợp giữa cách thuốc lá điện tử cung cấp nicotine cho cơ thể, cách não hoạt động và sự độc đáo của thuốc lá điện tử đã hấp dẫn giới trẻ. 

Mặc dù chưa rõ các tác động sức khỏe lâu dài của thiết bị, bác sĩ Levy cảnh báo: "Chúng ta đang thả rông "con quái vật" chỉ vì không biết điều gì sẽ xảy ra trong tương lai".

Theo bác sĩ Levy, các triệu chứng giống như do "ngộ độc nicotine" như đau đầu và đau bao tử là không hiếm. Bà nghi ngờ thuốc lá điện tử khiến nồng độ nicotine trong máu tăng cao hơn so với thuốc lá truyền thống - dù các chuyên gia cho rằng cần nghiên cứu thêm để hiểu rõ hơn về cách thức hoạt động của thuốc lá điện tử với cơ thể và não bộ.

Trong một nghiên cứu vào năm ngoái, khi đối chiếu với số liệu của nghiên cứu trước đó, tác giả Maciej Goniewicz phát hiện lượng cotinine trong nước tiểu của những thiếu niên hút thuốc lá điện tử cao so với của các thiếu niên hút thuốc lá truyền thống.

Theo ông Goniewicz, có thể các nhà sản xuất thuốc lá điện tử đưa nhiều nicotine hơn vào sản phẩm bằng cách tạo ra "Muối nicotine" - một chất có tác dụng khắc phục vị khó chịu tự nhiên của nicotine và làm cho nicotine đi vào cơ thể nhanh hơn.

Muối nicotine được tạo thành nhờ sự kết hợp của nicotine ở dạng tự nhiên với một axit hữu cơ. Các chuyên gia cũng lo ngại việc hít muối nicotine và các thành phần bổ sung khác trong thuốc lá điện tử có thể có hại hơn đối với sức khỏe. Tuy nhiên, một lần nữa, thuốc lá điện tử chưa được nghiên cứu đủ sâu.

Những thành phần khác, như vị ngọt hoặc vị bạc hà được bổ sung vào thuốc lá điện tử có thể là yếu tố khiến việc vaping hấp dẫn hơn với người trẻ. Ngoài ra, do không còn phải mất sức "rút hơi thuốc lá" cực nhọc như đối với thuốc lá truyền thống, có khả năng người hút thuốc lá điện tử dễ dàng rít một hơi sâu hơn hoặc hút thường xuyên hơn.

Chánh văn phòng một công ty sản xuất thuốc lá điện tử trả lời CNN: "Chúng tôi hoàn toàn bất ngờ về việc nhiều người trẻ sử dụng sản phẩm này". Ban đầu, ý tưởng của công ty là cung cấp một giải pháp ít độc hại hơn cho những người hút thuốc lá lớn tuổi.

Giới trẻ dễ thử vaping do áp lực bạn bè, căng thẳng

Theo bác sĩ Levy, người trẻ hút vaping đã phổ biến theo cách không thể lường trước. Ảnh hưởng của vaping ở người trẻ đang thay đổi theo hướng không ai nghĩ đây là một sản phẩm có chứa nicotine.

Trong khi hút thuốc lá được nhìn nhận rộng rãi là một "vấn đề" có thể dẫn đến ung thư hoặc các bệnh lý khác. Hiện nay, đa số xem vaping là một vấn đề tâm thần do nicotine dẫn đến hành vi nghiện và cản trở sự phát triển não bộ của người trẻ.

Adam Leventhal, giám đốc phòng thí nghiệm nghiên cứu về sức khỏe, cảm xúc và nghiện tại Đại học Nam California, xác nhận: "Có lo ngại rằng não của trẻ vị thành niên có thể dễ tổn thương với các ảnh hưởng gây nghiện của nicotine".

Mạng lưới các nơron trong não chịu trách nhiệm về tâm trạng vui vẻ, sự mới lạ, hài lòng phát triển nhanh hơn nhiều so với các nơron chịu trách nhiệm về việc ra quyết định, kiểm soát các kích thích và lý trí.

Ông Leventhal cho biết khoa học đã phát hiện những người hút thuốc lá khi còn trẻ dễ phụ thuộc vào thuốc hơn. 

Điều khiến trẻ em đặc biệt dễ sử dụng thuốc lá điện tử không chỉ đơn thuần về sinh học mà còn do tâm lý xã hội, áp lực từ bạn bè hoặc căng thẳng có thể làm tăng khả năng thực hiện hành vi gây nghiện.

Truyền thông và chính sách đã có tác dụng tốt trong việc ngăn cản nhiều người trẻ hút thuốc nhưng đã không theo kịp sự bùng nổ của vaping.

Tư vấn kỹ cho thanh niên

"Khi nicotine vào não, nó kết hợp với những phân tử tạo ra ảnh hưởng đến tâm trạng và các yếu tố khác trong não. Thanh thiếu niên chưa quen với cơ chế này (như người lớn đã từng hút thuốc). Nicotine là một hóa chất mạnh có thể thay đổi não của chúng ta và khó cai với giới trẻ".

Các chuyên gia về sức khỏe lo ngại "dính" vào nicotine sớm sẽ mở đường cho việc hút thuốc hoặc sử dụng ma túy. Tuy nhiên, rất nhiều chương trình hỗ trợ người nghiện hiện nay không được trang bị để đối phó với tình trạng giới trẻ nghiện nicotine.

Một số bậc phụ huynh đã mua kẹo cao su có nicotine hoặc áp dụng các cách cai nghiện khác cho con theo hướng dẫn của bác sĩ. Tuy nhiên, bác sĩ Levy cho rằng một số bạn trẻ coi các sản phẩm này như "cầu nối" giữa việc hút thuốc lá điện tử và thuốc lá.

Theo bà Levy, cần được tư vấn tốt và kỹ càng về cách đối phó với cơn thèm thuốc, cách xác định các hoàn cảnh rủi ro cao, cách xử lý với áp lực từ bạn bè cho thanh thiếu niên. Trên thực tế, nhiều phụ huynh và các bạn trẻ dường như chưa hiểu đầy đủ về những nguy hiểm của hút thuốc lá điện tử. 

"Nhiều người cho rằng nó an toàn hơn thuốc lá nhưng nếu chỉ an toàn hơn thuốc lá thôi thì đây vẫn là một ngưỡng rất thấp", bác sĩ Levy cho biết.

Mỹ chống 'đại dịch' thuốc lá điện tử trong giới trẻ

TTO - Người đứng đầu cơ quan quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA), ông Scott Gottlieb, đã đưa ra tín hiệu cứng rắn với người trẻ dùng thuốc lá điện tử: không quản được thì cấm.