Hệ thống truyền tải điện quốc gia sẽ do Nhà nước nắm giữ 100% vốn, song tư nhân có thể tham gia khâu đầu tư, dịch vụ. Trong ảnh: sửa chữa đường dây điện trên đường Hai Bà Trưng, Q.3, TP.HCM - Ảnh: QUANG ĐỊNH

Trao đổi với Tuổi Trẻ, ông Đinh Quang Tri - Phó tổng giám đốc EVN - cho biết đề án tái cơ cấu EVN vừa được phê duyệt có vai trò lớn trong thúc đẩy phát triển thị trường điện cạnh tranh.

Thực tế với đề án này EVN vẫn nắm 100% vốn ở các khâu truyền tải, phân phối. Điều này đặt ra nhiều lo ngại EVN vẫn nắm giữ vị thế độc quyền và rất khó để có thị trường điện cạnh tranh?

- Cách hiểu như trên là chưa đầy đủ bản chất vấn đề. Hiện đã có quy định về phát triển thị trường điện cạnh tranh gắn với quy luật thị trường, nên không phải cứ đơn vị nào nắm vai trò chủ sở hữu cũng có thể độc quyền.

Có ba đơn vị nhà nước vẫn phải giữ 100% vốn là Tổng công ty Truyền tải điện quốc gia, là đơn vị quản lý vận hành đường dây 220kV đến 550kV. Đây là hệ thống xương sống của toàn bộ hệ thống điện ở bất kỳ quốc gia nào, có tầm quan trọng với an ninh kinh tế và xã hội nên phải giữ 100% vốn.

Thứ hai là lưới điện phân phối, từ cấp điện áp 110kV xuống đến đường dây hạ thế 220V là độc quyền một cách tự nhiên. Vì không ai đi xây dựng hệ thống song trùng để cạnh tranh, đầu tư rất tốn kém cho xã hội. Vì vậy tất cả các nước họ quy định độc quyền lưới điện là độc quyền tự nhiên và nhà nước quản lý chặt.

Khâu thứ ba phải độc quyền là công ty điều hành thị trường điện và hệ thống điện. Tới đây sẽ thành lập công ty TNHH một thành viên, Nhà nước vẫn nắm giữ vốn để qua đó điều hành chính sách, thị trường điện và quản lý an ninh đảm bảo an toàn trong vận hành hệ thống điện.

Còn với khâu quan trọng nhất trong thị trường điện là khâu phát điện và kinh doanh bán lẻ. Hai khâu đó được tự do cạnh tranh nên theo đề án, sẽ tiến hành cổ phần hóa các tổng công ty phát điện 1, 2, 3. Hiện nay EVN đang làm rồi.

Ông Đinh Quang Tri - Ảnh: V.DŨNG

* Nhiều doanh nghiệp tham gia khâu phát điện nhưng chỉ có một đầu mối EVN mua điện và bán điện nên nhiều đơn vị cho rằng đã phát sinh bất cập, khiến phần lợi về EVN và phần thiệt về phía họ. Ông nghĩ sao về việc này?

- Việc đàm phán mua điện của EVN với các đơn vị được thực hiện trên cơ sở thông tư 56 của Bộ Công thương về đàm phán mua điện. Mục tiêu là để bảo vệ lợi ích của người tiêu dùng. Tức là khi đầu tư nhà máy nào có giá thành thấp thì bán giá thấp chứ không được quyền đẩy giá lên cao quá mức mà Bộ Công thương cho phép.

Việc tính toán từng chỉ số giá bán giữa hai bên thông tư 56 cũng đã hướng dẫn rất kỹ các yếu tố. Khi đàm phán xong EVN thống nhất với đơn vị cung cấp điện, trình lên bộ sau đó cơ quan này sẽ kiểm duyệt một lần nữa rồi mới chốt giá và ký hợp đồng mua bán điện.

Sắp tới dự kiến tất cả hợp đồng mua bán điện này sẽ chuyển cho 5 tổng công ty điện lực để quản lý và đến năm 2023 khi có thị trường bán lẻ điện thì doanh nghiệp sẽ trực tiếp bán cho các công ty này.

* Trong một trả lời mới đây của một lãnh đạo EVN cho rằng khâu dịch vụ truyền tải có thể cho tư nhân tham gia. Nhưng theo quyết định của Chính phủ thì Nhà nước nắm 100% vốn ở công ty này, như vậy tư nhân không có cơ hội để tham gia?

- Công ty truyền tải sẽ do Nhà nước sở hữu 100%, vì nếu cho tư nhân vào thì sẽ tạo độc quyền tư nhân. Như tôi nói ở trên là nếu tư nhân quản lý đường dây này thì sẽ thành vấn đề lớn, liên quan an ninh năng lượng, xã hội nên Nhà nước sẽ vẫn phải quản lý.

Tuy nhiên, tư nhân có thể tham gia theo hình thức BT, xây dựng xong và chuyển giao. Nhà đầu tư nếu có tiền, có thể ứng ra hoặc thu xếp vốn để xây trước, sau đó bàn giao cho các công ty truyền tải, lấy nguồn phí truyền tải hằng năm để trả dần.

Song đầu tư từng đoạn thôi chứ không phải là cả hệ thống truyền tải. Tức là xây dựng xong bàn giao để tổng công ty truyền tải vận hành. Còn việc vận hành, có sử dụng đường truyền tải ấy hay không là do công ty truyền tải quyết định.

* Chính phủ đặt ra vấn đề tái cơ cấu EVN, nhưng trong nội bộ tập đoàn hiện nay những vấn đề như năng suất lao động vẫn còn thấp, hệ thống nhân viên cồng kềnh. Vậy EVN đặt ra vấn đề này để thực hiện tái cơ cấu trong nội bộ thế nào?

- Chúng tôi cũng đang thực hiện tái cơ cấu trong nội bộ, theo quyết định 168 về sắp xếp ngành điện. Từ nay đến đó chúng tôi sẽ sắp xếp lại lực lượng lao động. Chúng tôi cũng đặt vấn đề cơ cấu hệ thống nhân lực, mục tiêu đến năm 2020 tăng năng suất lên 2,5 triệu kWh/năm. Với tốc độ phụ tải tăng lên thì vẫn phải tăng thêm người, nhưng sẽ sắp xếp lại lao động, cắt giảm những khâu kém hiệu quả.