Phóng to

Kinh tế khó khăn khiến người tiêu dùng phải cân nhắc khi mua hàng. Trong ảnh: mua thịt heo tại chợ Tân Định, Q.1, TP.HCM - Ảnh: N.C.T.

Sau 38 tháng tăng liên tục, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) trong tháng 6-2012 đã giảm 0,26% so với tháng trước. Nhiều chuyên gia kinh tế cho rằng đó là do sức mua của người dân đang dần cạn kiệt, doanh nghiệp đình đốn.

Mặc dù chỉ số giá nhóm lương thực, thực phẩm (chiếm số lớn trong rổ hàng hóa tính CPI) giảm lần lượt 0,78% và 0,31% nhưng trên thị trường, nhiều mặt hàng thuộc các nhóm ngành này vẫn tăng giá hoặc giữ giá ở mức cao.

Giảm ít, tăng nhiều

Trái với diễn biến chỉ số giá cả thực phẩm, nhiều người tiêu dùng cho biết chi phí đi chợ hầu như chưa giảm. Theo chị Nguyễn Thị Mùi (Q.Tân Bình, TP.HCM), tháng trước chỉ 3.500 đồng là mua được 100g hành, nay lên 3.800 đồng, hành tây từ 7.000 đồng lên 10.000 đồng/kg...

“Đọc báo nghe nói chỉ số giá hàng thực phẩm giảm, nhưng có đi chợ mới thấy xót ruột với giá cả, cái gì cũng tăng chứ có thấy giảm đâu...” - chị Mùi nói. Chẳng hạn, cuối tháng trước bắp cải Đà Lạt còn 8.000 đồng/kg, nay lên 10.000 đồng/kg, cải thảo Đà Lạt tăng từ 8.000 đồng/kg lên 12.000 đồng/kg, xà lách Đà Lạt tăng thêm 3.000 đồng/kg...

Chị Bảo Hân (Q.Bình Thạnh) cũng cho biết hầu hết các mặt hàng thực phẩm tươi sống đều vẫn giữ giá so với cuối tháng trước, nhưng vẫn có một số mặt hàng như cá thu, cá chẽm tăng thêm 10.000-15.000 đồng/kg. “Hỏi thì họ cho biết cá về chợ sụt giảm nên giá phải tăng, thích thì mua, không thì thôi...” - chị Hân nói.

Trong khi đó theo các tiểu thương, một số loại gạo có thương hiệu thậm chí còn tăng giá. Bà Thảo, chủ vựa gạo Thu Thảo ở chợ Bà Chiểu, cho biết: “Chỉ một số loại gạo mới giảm giá nhẹ, còn gạo cũ đã có thương hiệu không những không giảm mà còn tăng. Chẳng hạn, trong tháng 6-2012 giá gạo Nàng Hương (chợ Đào) đã tăng thêm 1.000 đồng/kg”.

Ghi nhận tại các chợ đầu mối ở TP.HCM cho thấy tháng 6-2012 hầu hết các mặt hàng thực phẩm, từ rau củ đến thịt, cá đều giữ giá, một số thậm chí còn tăng giá so với cuối tháng 5-2012.

Phóng to

Diễn biến chỉ số giá tiêu dùng trong sáu tháng đầu năm. Trong ảnh: người chăn nuôi gặp khó do sức mua yếu -Nguồn: Tổng cục Thống kê - Đồ họa: vĩ cường - Ảnh: Ngô Thiên Phúc

Giá có giảm cũng ít người mua

Trong khi thực phẩm tại các chợ vẫn “neo” giá hoặc tiếp tục tăng, các chủ trại chăn nuôi cho biết giá đầu ra sản phẩm giảm mạnh, giá heo hơi tại trại hiện chỉ còn 44.000 đồng/kg, gà tam hoàng đã giảm 4.000 đồng/kg. Không chỉ bị thua lỗ, nhiều chủ trang trại cho biết đang đau đầu vì đầu ra khó khăn, bán lỗ nhưng không dễ tiêu thụ được.

Ông Văn Đức Mười, tổng giám đốc Công ty Vissan, cho biết sức mua trên thị trường đang rất kém, ngay cả có giảm giá thì sức cầu cũng không tăng. Trong sáu tháng đầu năm 2012, theo ông Mười, sản lượng thịt kinh doanh trên toàn hệ thống Vissan chỉ bằng 94% so với cùng kỳ năm 2011.

Tương tự, ông Trần Cao Sơn, phụ trách kinh doanh gia cầm của Công ty TNHH Thanh Bình (Đồng Nai), cũng khá lo lắng khi cho rằng hoạt động chăn nuôi không chỉ bị ảnh hưởng nặng bởi giá giảm, mà sức cầu thấp cũng gây lo ngại cho người chăn nuôi.

Cũng ăn ngủ không ngon là giới kinh doanh vật liệu xây dựng. Ông M.V.T., đại lý phân phối một loạt thương hiệu ximăng và thép xây dựng ở TP.HCM, cho biết lượng ximăng bán ra trong tháng 6-2012 chỉ 7.000-8.000 tấn, giảm 20% so với tháng trước và giảm đến 2/3 so với đầu năm nay. Thép chỉ bán được 600 tấn trong tháng 6-2012, cũng giảm gần 2/3 so với các tháng trước.

Theo ông Nguyễn Văn Thiện - chủ tịch Hiệp hội Ximăng VN, sáu tháng đầu năm 2012, lượng ximăng tiêu thụ được đã giảm 1,5 triệu tấn so với cùng kỳ năm ngoái. Hàng tồn kho chưa giải phóng được, trong khi việc tiếp cận vốn vay vẫn khó khăn “Có ít nhất 20-30% doanh nghiệp phải tiết giảm năng lực sản xuất” - ông Thiện nói.

“Sức mua ngành vật liệu xây dựng đã tê liệt một thời gian rất dài, đến bây giờ mới ngấm sâu hơn và thật sự sẽ rất khó hồi phục nếu không có các biện pháp kích cầu kịp thời” - phó tổng giám đốc một doanh nghiệp trong ngành thép nhận định.

Theo ông này, lượng thép hằng tháng bán ra chỉ dao động 30.000-40.000 tấn, giảm hơn một nửa so với thời điểm bình thường. Với công suất nchạy máy chỉ còn 60% so với công suất thiết kế, ông cũng thừa nhận khả năng tạm dừng sản xuất sẽ được tính đến nếu lượng hàng tồn hàng chục ngàn tấn thép vẫn chưa được giải phóng trong thời gian tới.

Chưa vội lạc quan với CPI

Nhìn vào chỉ số CPI tháng 6-2012, chuyên gia kinh tế Lê Đăng Doanh cho rằng có điểm lạc quan nhưng cũng không ít điểm đáng lo ngại. Trong rổ hàng hóa, nhóm giao thông giảm 1,64% là kết quả của nhiều lần liên tiếp giảm bán lẻ xăng dầu. Nhờ đó các sản phẩm, dịch vụ khác chịu tác động trực tiếp hoặc gián tiếp bởi giá xăng dầu có điều kiện để giảm theo.

Đây là tín hiệu khá lạc quan trong cuộc chiến chống lạm phát. “Tuy nhiên, chỉ số giá ở mức âm, đặc biệt ở các nhóm hàng tiêu dùng thiết yếu là biểu hiện của tình trạng tổng cầu sụt giảm, đại đa số người tiêu dùng đang cạn kiệt sức mua. Điều này kéo dài là rất đáng lo ngại” - ông Doanh nhấn mạnh.

Tuy nhiên theo ông Doanh, việc CPI về mức âm cũng là dấu hiệu ban đầu của giảm phát. Nếu CPI chỉ âm trong tháng 6 này thì không đáng lo ngại. Nhưng nếu trong 1-2 tháng tới tình hình vẫn tiếp tục như vậy nghĩa là nền kinh tế đã rơi vào giảm phát.

Tương tự, TS Ngô Trí Long, nguyên phó viện trưởng Viện Nghiên cứu khoa học thị trường giá cả, cho rằng khi CPI giảm, người dân sẽ mừng vì họ được mua hàng hóa với giá “mềm” hơn. Tuy nhiên, cần xem xét tác động từ CPI giảm lên cả hai phía người tiêu dùng và nhà sản xuất.

Nhà sản xuất sẽ không vui vẻ gì trước diễn biến hiện nay của CPI. Bởi thực chất việc chỉ số giá giảm không phải là do chất lượng hàng hóa giảm mà do hàng tồn kho quá nhiều, doanh nghiệp buộc phải chịu lỗ, đẩy hàng ra bằng cách giảm giá, có nơi giảm đến cả 50% so với giá lúc thông thường.

“CPI chỉ mới giảm trong một tháng nên chưa thể gọi là giảm phát. Nhưng mấy tháng gần đây chỉ số CPI đã liên tục diễn biến theo chiều hướng mức tăng của tháng sau thấp hơn tháng trước, nay lại về âm thì rất cần phải thận trọng. Để xảy ra giảm phát sẽ gây ra những tác hại vô cùng lớn. Sản xuất đình trệ, doanh nghiệp phải sa thải công nhân. Kinh tế rơi vào suy thoái...” - ông Long nói.