Du khách tại bãi biển Boracay (Philippines) - Ảnh: Karim Raslan

Năm 2017, Đông Nam Á đón nhận 134 triệu lượt du khách, tăng so với 113 triệu của năm 2016, và thực tế đã vượt kỳ vọng 123 triệu lượt theo dự án ASEAN 2020. Du khách từ Trung Quốc đóng góp 28 triệu người trong tổng số ấy.

Hại nhiều hơn lợi

Tuy nhiên, những người làm du lịch tại Hiệp hội Các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) vẫn không hài lòng về lợi nhuận. Du khách Trung Quốc đông nghẹt, nhưng vấn đề là lợi ích kinh tế đối với cộng đồng địa phương vẫn hạn chế. 

Thực chất, chi phí đôi lúc che lấp những điểm tích cực. Lấy ví dụ các hòn đảo và bãi biển hoang sơ có khả năng rơi vào thảm họa môi trường nếu chính quyền không can thiệp để ngăn chặn sự xuống cấp.

Đúng là ngành du lịch đóng góp quan trọng vào tài chính cho dân địa phương. Nó cũng đem lại công việc cho hàng triệu bồi bàn, nhân viên khách sạn, tài xế taxi, thu ngân... Chính xác thì du lịch mang lại 14,4 triệu công việc. 

Nhưng tại Boracay, chốn thiên đường nghỉ dưỡng ở Philippines, hàng chục năm liền tiếp diễn tình trạng tăng trưởng không kiểm soát, quản lý kém cỏi và gần như không có cơ sở hạ tầng đã khiến khu vực này trở thành một "hố chứa thải", theo lời Tổng thống Rodrigo Duterte. 

Tình hình tồi tệ tới mức đầu năm nay, ông Duterte cho đóng cửa nơi từng được coi là "hòn đảo số 1 thế giới" này.

Không riêng Philippines, chính quyền Thái Lan cũng hành động như vậy. Hồi tháng 3, vịnh Maya, biểu tượng của đảo Koh Phi Phi, một khu vực từng nổi tiếng nhờ phim The Beach của tài tử Leonardo DiCaprio, đã đóng cửa trong khi có 4.000 lượt du khách ước tính mỗi ngày. Lo ngại chủ yếu vẫn là những rạn san hô tại đây được cho bị hủy hoại 80%, và người Thái đặt lệnh đóng cửa vô thời hạn.

Tại Indonesia, giới quan sát cũng lo ngại sâu sắc về tình trạng ở đảo Raja Ampat. Nằm tại điểm cực tây của Papua, khu vực 9.100km2 được bảo vệ hàng hải này đang mong manh trong bối cảnh du lịch không kiểm soát. Năm ngoái, tàu tuần thám của Anh - Caledonian Sky - đã vô tình phá hủy khu vực san hô rộng 13.000m2 nơi này.

Xác định lợi ích dài lâu

"Hãy nhìn các vùng nước này, chúng đều sạch sẽ, đầy cát trắng. Đó chính là Boracay của 30 năm nay. Và tôi quyết tâm đảm bảo những địa điểm du lịch khác như Bohol hay Cebu cũng sẽ như vậy" - bà Bernadette Romulo-Puyat, bộ trưởng du lịch Philippines, nói.

Bà khẳng định không hối tiếc vì đóng cửa Boracay, và giải thích thêm: "Chúng tôi sẽ giới hạn sức chứa của Boracay xuống còn 19.000 du khách, nhằm giúp hòn đảo này không quá tải. Các chính sách thân thiện với môi trường đã được áp dụng lâu nay chứ không phải mới, mọi người phải tuân thủ nó. Môi trường rất quan trọng. Chúng tôi phải thay đổi nhận thức của mọi người". 

Ông Richard Fabila, quan chức phụ trách môi trường tại Boracay, cũng cho biết đang kiểm tra chất lượng nước ba lần mỗi ngày, và mỗi sáng người dân địa phương cũng tham gia làm sạch bãi biển.

Với việc Philippines đi tiên phong trong việc bảo vệ du lịch bền vững ở Đông Nam Á, nhiều hi vọng được đặt vào việc các nhà làm luật trong khu vực sẽ chú trọng vào lợi ích thực sự hơn là những con số khô khan. 

Vì vậy, trong khi ai cũng có quyền nghỉ dưỡng, điều quan trọng là đảm bảo vấn đề giải trí ấy không dẫn tới việc hủy hoại kho tàng thiên nhiên không thể thay thế của chúng ta.