Phóng to

Cụ Lê Thị Chẳng - Ảnh: N.Triều

“Chẳng đặng đừng chứ có người mẹ nào mà muốn thưa kiện con mình đâu cậu. Nhưng nó quấy quá nên mới phải đem con ra tòa. Tui chỉ muốn trắng ra trắng, đen ra đen để mai này tui chết anh em nó không vì căn nhà mà bất hòa” - cụ Lê Thị Chẳng chia sẻ với chúng tôi.

Cụ Chẳng (86 tuổi) và chồng là cụ Nguyễn Văn Nên có với nhau được năm người con. Năm 1989, cụ Nên qua đời để lại gia tài là căn nhà ngang 6m, dài 25m, một trệt một lầu nằm phía bờ sông cặp quốc lộ 80 thuộc thị trấn Tân Hiệp, huyện Tân Hiệp, Kiên Giang. Cụ Chẳng ngăn căn nhà ra làm đôi theo chiều dọc, một bên cho người con đầu là ông Nguyễn Thanh Mịnh, phần còn lại cụ sống cùng con trai út là ông Nguyễn Quyết Khái. Năm 1994, do làm ăn thua lỗ, ông Mịnh bán một nửa căn nhà để trả nợ và được sự đồng ý của cụ Chẳng và các em, phần căn nhà còn lại (thành một căn riêng) vẫn là nơi cụ Chẳng cùng ông Khái ở và thờ cúng.

Bản hợp đồng bất ngờ

Năm 2007, khi cụ Chẳng lập di chúc để lại tài sản cho con thì phát hiện một bản hợp đồng mua bán căn nhà nói trên, bên bán là cụ Chẳng và bên mua không ai khác chính là ông Khái. Theo hợp đồng đề năm 1999, cụ Chẳng bán căn nhà cho ông Khái với giá 40 triệu đồng, có xác nhận của UBND thị trấn Tân Hiệp và cán bộ địa chính huyện. Bất ngờ trước sự xuất hiện của bản hợp đồng ngoài ý muốn này, cụ Chẳng ủy quyền cho con trai thứ hai là ông Nguyễn Tịnh làm đơn khởi kiện yêu cầu TAND huyện Tân Hiệp hủy “hợp đồng mua bán nhà ở và chuyển quyền sử dụng đất ở” nói trên.

Ngày 15-7-2008, TAND huyện Tân Hiệp xử sơ thẩm bác yêu cầu của cụ Chẳng, công nhận hợp đồng mua bán nhà, buộc cụ phải làm thủ tục chuyển quyền sở hữu nhà cho ông Khái. Bản án này sau đó bị TAND tỉnh phúc thẩm tuyên hủy, giao hồ sơ về cho cấp sơ thẩm giải quyết lại. Bản án sơ thẩm lần 2 ngày 23-4-2009 tuyên y án, tiếp tục “buộc bà Lê Thị Chẳng phải làm thủ tục chuyển quyền sở hữu nhà cho anh Nguyễn Quyết Khái”. Ngày 7-7-2009, TAND tỉnh Kiên Giang xử phúc thẩm một lần nữa với kết quả giữ nguyên bản án sơ thẩm, bác yêu cầu của cụ Chẳng. Trong khi cụ Chẳng kháng cáo lên TAND tối cao theo thủ tục giám đốc thẩm thì ngày 19-11-2009, Thi hành án dân sự huyện Tân Hiệp tiến hành cưỡng chế, buộc cụ Chẳng giao quyền sử dụng nhà và đất cho ông Khái. Trong “biên bản giao, nhận quyền sử dụng nhà đất” do thi hành án lập sẵn, phần ký tên của “người phải thi hành án”, cụ Chẳng nêu ý kiến: “Tôi không đồng ý giao nhà, nhà của tôi tôi ở”. Và ngay sau khi biên bản được ký, cụ Chẳng không được đặt chân trở lại căn nhà của mình, vì trước đó ông Khái đã bán căn nhà cho một người khác. Cụ Chẳng đành phải đến tá túc với người con gái sống một mình ở huyện Vĩnh Thạnh, TP Cần Thơ.

Phải tôn trọng ý chí của cụ Chẳng

Ngày 25-10-2012, tòa dân sự TAND tối cao có quyết định giám đốc thẩm hủy toàn bộ bản án phúc thẩm ngày 7-7-2009 của TAND tỉnh Kiên Giang và bản án sơ thẩm ngày 23-4-2009 của TAND huyện Tân Hiệp về vụ “tranh chấp hợp đồng mua bán nhà” giữa cụ Chẳng và ông Khái. Đồng thời giao hồ sơ vụ kiện cho TAND huyện Tân Hiệp xét xử lại theo đúng quy định pháp luật.

Theo quyết định giám đốc thẩm, hồ sơ vụ kiện có đến hai bản hợp đồng mua bán nhà giữa cụ Chẳng và ông Khái, gồm bản gốc và bản photo. Đáng lưu ý là bản hợp đồng photo có hai màu mực, phần ghi giá tiền chuyển nhượng lại ghi bằng mực tươi với kiểu chữ viết không trùng khớp với chữ viết trong hợp đồng. Ngoài ra, theo tòa dân sự TAND tối cao, trong quá trình giải quyết vụ kiện, tòa án cấp sơ thẩm và phúc thẩm đều không tiến hành thu thập chứng cứ để làm rõ ý chí đích thực của cụ Chẳng, chỉ căn cứ vào việc cụ Chẳng thừa nhận chữ ký trong hợp đồng là của mình mà đã công nhận hợp đồng giữa cụ và ông Khái là chưa có cơ sở vững chắc.

Cụ Chẳng khẳng định không hề có việc bán nhà cho ông Khái, dù là trong ý nghĩ. Cụ nói: “Có bà mẹ nào bảy tám chục tuổi mà bán nhà cho con mình không chứ? Hơn nữa, nó là con trai út, trước sau gì cái nhà đó tui cũng cho nó thôi mà”. Cụ cho biết tuy ủy quyền khiếu kiện cho ông Nguyễn Tịnh nhưng lần nào tòa xử cụ cũng có mặt và lần nào cụ cũng khẳng định trước tòa là không có chuyện bán nhà. “Tui nói với tòa là tui chỉ ký giấy tờ cho thằng Khái dùng căn nhà để làm ăn như nó nói lúc đó, chứ không phải ký để bán nhà cho nó. Nhưng mấy lần tòa chỉ nghe rồi thôi. Có ra tòa lần nữa thì tui cũng không nói khác được” - cụ Chẳng khẳng định.

Chiều 27-9, TAND huyện Tân Hiệp đã đưa vụ án ra xét xử lại và tuyên buộc ông Khái phải bồi thường cho cụ Chẳng 1 tỉ đồng, bằng đúng số tiền mà ông này đã bán căn nhà cho người khác. “Do căn nhà đã bán và nguyên tắc bảo vệ quyền lợi cho bên thứ ba nên không thể buộc giao trả nhà cho cụ Chẳng. Vì thế HĐXX buộc ông Khái phải hoàn trả đúng giá trị căn nhà mà ông này đã bán cho bên thứ ba” - thẩm phán chủ tọa phiên tòa Phạm Sanh Hiền giải thích. Về phía nguyên đơn, ông Tịnh cho hay sẽ kháng án yêu cầu ông Khái phải hoàn trả đúng giá trị căn nhà ở thời điểm hiện tại chứ không phải ở thời điểm ông Khái bán nhà.