Bà Trần Thị Hợi - một người dân tại phường Hà Khánh, TP Hạ Long (tỉnh Quảng Ninh) - bật khóc khi đồ đạc trong nhà bị nước lũ cuốn trôi - Ảnh: Nguyễn Khánh

Ông Nguyễn Đức Long, chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh, cho rằng một trong những nguyên nhân khiến nhiều người thiệt mạng trong trận mưa lũ lịch sử tại tỉnh này là do “dân chủ quan, chính quyền không quyết liệt”. 

Cùng với việc nói dân chủ quan, cứ xảy ra thiên tai gây thiệt hại thì điều đầu tiên và dễ nhận thấy nhất là việc người ta luôn tìm cách lý giải đó là do diễn biến bất thường của thời tiết.

Trận mưa lũ tại Quảng Ninh cũng không ngoại lệ khi một nguyên nhân được nói đến là do mưa lớn nhất trong vòng 40 năm qua.

Một nguyên nhân khác cũng được liệt kê là do tác động của thủy triều, hay do nguyên nhân mà bất cứ địa phương nào bị ngập lụt cũng đều kể đến, giống như trận ngập lụt lịch sử tại Hà Nội năm 2008, là vì hệ thống thoát nước không thoát kịp.

Và không thể không đổ lỗi cho cơ quan dự báo khí tượng thủy văn.

Tại cuộc họp báo sáng 30-7, ông Phạm Đình Hòa - phó chánh văn phòng Ban chỉ huy phòng chống lụt bão và tìm kiếm cứu nạn tỉnh Quảng Ninh - cho rằng cơ quan khí tượng thủy văn không dự báo cụ thể nơi nào mưa nhiều, nơi nào mưa ít khiến chính quyền khó nắm bắt.

Nói chung, chỉ có dân là chủ quan, còn những nguyên nhân khác đều là khách quan. Nhưng nhìn lại những nguyên nhân gây thiệt hại trong trận mưa lũ tại Quảng Ninh thì thấy do chính quyền có phần yếu kém.

Nếu xem thiệt hại là do thiên tai bất thường gây ra thì chuyện này cũng không mới. Tác động của biến đổi khí hậu đã được nói rất nhiều trong những năm qua.
Nhưng nói như PGS.TS Nguyễn Hiếu Trung, viện trưởng Viện Nghiên cứu biến đổi khí hậu kiêm trưởng khoa quản lý tài nguyên nước của ĐH Cần Thơ, trên Tuổi Trẻ ngày 30-7 về đối phó với biến đổi khí hậu thì chính quyền nhiều nơi còn “rất bị động, thiếu cán bộ am hiểu chuyên môn đủ năng lực tham mưu và thiếu tài chính để nghiên cứu, làm việc”.

Trong trận mưa lũ tại Quảng Ninh, ghi nhận của Tuổi Trẻ cho thấy có thiệt hại về người và của rất lớn là do các bãi thải xỉ than tràn xuống vùi lấp khu dân cư.

Đây có thể xem là một nguyên nhân quan trọng dẫn tới thiệt hại đau lòng ở Quảng Ninh nhưng lại không được những người có trách nhiệm đề cập.

Phản ảnh của các hộ dân sống dưới những bãi thải này cho thấy họ không hề chủ quan mà ngược lại, rất chủ động kiến nghị được di dời dân ra khỏi vùng nguy hiểm của bãi thải nhưng không được đáp ứng.

Ai cũng biết Quảng Ninh là một khai trường khai thác than khổng lồ. Nếu quản lý tốt việc khai thác, giám sát chặt chẽ việc hoàn thổ sau khai thác thì sẽ không có những bãi thải lơ lửng trên đầu nhà dân, không tiềm ẩn nguy cơ đe dọa tính mạng người dân vào mỗi mùa mưa bão.

Đấy không chỉ là chuyện chủ quan, mà rõ ràng là sự yếu kém của chính quyền trong việc đối phó với thiên tai.