Vở Tiếng đàn vùng Mê Thảo của Nhà hát Kịch Hà Nội sẽ tham gia Cuộc thi nghệ thuật sân khấu kịch nói chuyên nghiệp toàn quốc 2015 - Ảnh: Đức Triết

Vượt qua “kỷ lục” về số vở diễn mới được lập ở Cuộc thi sân khấu kịch nói chuyên nghiệp 2012 (với 26 vở diễn và 20 đơn vị), cuộc thi năm nay tiếp tục lập “kỷ lục” mới với 29 vở nhưng số đơn vị tham gia giảm một - 19 đơn vị.

Trong đó sân khấu phía Bắc có 11 đơn vị (10 đơn vị công lập và 1 đơn vị xã hội hóa), sân khấu phía Nam có 8 đơn vị tham gia (7 đơn vị xã hội hóa và 1 đơn vị công lập).

Nhiều đề tài đương đại

Tại cuộc thi năm nay, Nhà hát Kịch Việt Nam, Nhà hát Tuổi Trẻ và Nhà hát Kịch Hà Nội đều tham gia ba vở diễn. Kịch bản “lớn tuổi” nhất là Bệnh sĩ của tác giả Lưu Quang Vũ đã hơn 30 tuổi vẫn được Nhà hát Kịch Việt Nam dàn dựng.

Sau đó là kịch bản Nắng quái chiều hôm cũng quá 10 năm tuổi. Đây là kịch bản của tác giả Nguyễn Đăng Chương - người có đến bốn kịch bản được dàn dựng và tham gia cuộc thi. Ngoài ra là những tác giả quen thuộc như Nguyễn Quang Vinh, Xuân Đức, Chu Thơm, Lê Chí Trung, Chu Lai, Vương Huyền Cơ...

Dù không bị giới hạn về đề tài nhưng cuộc thi năm nay chỉ có hai vở về đề tài lịch sử là Công lý không gục ngã và Khát vọng của những linh hồn. 27 vở diễn còn lại đều là những tấm gương phản chiếu đa chiều về cuộc sống hiện đại, đậm nét nhất là những câu chuyện khá bạo liệt về sự chuyển động của xã hội và gia đình cũng như sự tha hóa biến chất của con người từ thành thị đến nông thôn trong thời kinh tế thị trường...

Và đây cũng là bữa tiệc nghệ thuật khá đa dạng khi không chỉ gồm chính kịch, hài kịch, kịch kinh dị mà còn có cả những vở nhạc kịch (Vũ nữ), kịch sắp đặt (Cát trắng như gạo) đầy mới mẻ của sân khấu phía Nam.

Vẫn là những cây đa cây đề

Tại Cuộc thi sân khấu kịch nói chuyên nghiệp năm 2012, một thế hệ đạo diễn mới được cho là bắt đầu được những cây đa cây đề “nhường sân”, khi đạo diễn NSND Doãn Hoàng Giang và NSND Xuân Huyền năm ấy chỉ góp một vở, còn NSND Lê Hùng không xuất hiện.

Thế nhưng đến cuộc thi năm nay, những dự đoán về một thời kỳ chuyển giao cần thiết đã không hẳn đúng, ít ra là với sân khấu phía Bắc.

Đạo diễn NSND Doãn Hoàng Giang vẫn đứng tên ba vở: Tiếng đàn vùng Mê Thảo, Bỉ vỏ, Công lý không gục ngã và đạo diễn NSND Lê Hùng đứng tên đến... bốn vở: Thời gian không im lặng, Người sông Mã và hai bản dựng cho vở Đường đua trong bóng tối.

Tất nhiên, giữa sự góp mặt của các đạo diễn lão làng ấy thì cuộc thi năm nay vẫn có những gương mặt mới như Xuân Bắc, Như Lai, NSƯT Công Bảy, NSƯT Tuấn Hải.

Nhất là đạo diễn NSƯT Anh Tú - một gương mặt mới đầy triển vọng ở cuộc thi trước - năm nay “nở rộ” với... năm vở gồm Tai biến, Lâu đài cát (Nhà hát Kịch Việt Nam), Biến dạng (Nhà hát Tuổi Trẻ), Lính trận (Đoàn kịch Quảng Ninh) và Gió từ những cánh đồng (Trung tâm Nghệ thuật và tổ chức biểu diễn Hải Dương)...

Có người sẽ cho rằng sự xuất hiện trở lại của các đạo diễn lão làngcũng là vì các nhà hát xưa nay luôn chọn độ an toàn cao khi thi thố. Nhưng thực tế chuyển động của đời sống sân khấu cho thấy không hẳn như thế.

Mà có thể đây là một sức nặng của sự chuyển giao thế hệ khi đạo diễn trẻ thật sự tài năng, tâm huyết với nghề còn ít ỏi, chưa đủ sức trụ độc lập ở một sân chơi nghệ thuật đầy “đa đoan” như sân khấu.

Vậy nên, sân khấu vẫn cần sự “ngự trị” của một thế hệ đạo diễn tài năng như NSND Doãn Hoàng Giang hay NSND Lê Hùng. Và với sức lao động tràn trề - dù nhiều khi bị đi vào khuôn mẫu, những đạo diễn đã ở độ tuổi xấp xỉ 70, 80 ấy vẫn không thể vắng mặt trong đời sống sân khấu hôm nay.