Xã Suối Trầu (Long Thành, Đồng Nai) đã giải thể để lấy đất xây sân bay Long Thành - Ảnh: QUANG ĐỊNH

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và đầu tư Nguyễn Chí Dũng thông tin cụ thể về tình hình giải ngân dự án sân bay Long Thành như trên, tại hội nghị trực tuyến của Thường trực Chính phủ với các địa phương, về đẩy mạnh thực hiện và giải ngân vốn đầu tư công năm 2020, tổ chức ngày 16-7 do Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc chủ trì.

Theo ông Dũng, phần lớn các dự án lớn, trọng điểm quốc gia đều giải ngân rất chậm so với kế hoạch đặt ra.

Cụ thể, đối với dự án thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ tái định cư Cảng hàng không quốc tế Long Thành, 6 tháng đầu năm 2020 dự án giải ngân đạt 689,923 tỉ đồng. Lũy kế giải ngân đến nay là 1.827,391 tỉ đồng, đạt 10,1% kế hoạch được giao.

Trong khi đó, theo báo cáo của UBND tỉnh Đồng Nai ngày 14-7, trong 6 tháng cuối năm 2020 Đồng Nai sẽ hoàn thành toàn bộ công tác giải phóng mặt bằng và bàn giao đất khu vực ưu tiên 1.810ha trong năm 2020. Tiếp tục kiểm đếm, lập phương án bối thường khu vực còn lại trong năm 2020, bàn giao mặt bằng trong quý 2-2021.

"Như vậy, tỉ lệ giải ngân vốn đầu tư công đã giao của dự án đạt mức rất thấp, khó có khả năng hoàn thành giải phóng mặt bằng, bàn giao đất và giải ngân hết kế hoạch vốn ngân sách trung ương được giao như đã như cam kết của UBND tỉnh Đồng Nai tại Nghị quyết số 53/2017/QH14 ban hành năm 2017 của Quốc hội", ông Dũng xác nhận.

Theo Bộ Kế hoạch và đầu tư, dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành được giao kế hoạch đầu tư công trung hạn vốn ngân sách trung ương giai đoạn 2016-2020 là 18.500 tỉ đồng, lũy kế vốn bố trí từ kế hoạch năm 2018 đến năm 2020 là 18.195,035 tỉ đồng.

Tại Nghị quyết số 53/2017/QH14 năm 2017 của Quốc hội về báo cáo nghiên cứu khả thi dự án thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ tái định cư cảng hàng không quốc tế Long Thành, Quốc hội đã quy định việc thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ tái định cư được tiến hành một lần và hoàn thành trước năm 2021.

Ngoài dự án sân bay Long Thành nói trên, ông Dũng cho biết thêm dự án cao tốc Bắc - Nam phía Đông đến nay đã cơ bản hoàn thành công tác giải phóng mặt bằng toàn tuyến. Tổng số vốn đã giải ngân của 11 dự án thành phần là 3.437/8.970 tỉ đồng kế hoạch năm 2020, đạt 38,3%.

Riêng dự án cao tốc Mỹ Thuận - Cần Thơ hiện nay đang trong quá trình lựa chọn nhà thầu, dự kiến đến ngày 20-8-2020 sẽ phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu và ký kết hợp đồng gói thầu khảo sát, thiết kế. Đây là dự án đã được Bộ Giao thông vận tải giao kế hoạch đầu tư vốn ngân sách trung ương năm 2020 là 932 tỉ đồng.

Nhìn chung, ông Dũng cho rằng thực trạng giải ngân kế hoạch vốn đầu tư công 6 tháng năm 2020 cơ bản tương tự như các năm trước, tỉ lệ giải ngân những tháng đầu năm thấp, xu hướng tăng mạnh trong những tháng cuối năm.

Người đứng đầu Bộ Kế hoạch và đầu tư đánh giá việc giải ngân vốn đầu tư chậm do nhiều nguyên nhân khách quan, chủ quan đã tồn tại cố hữu từ lâu: công tác giải phóng mặt bằng, đấu thầu, thay đổi chính sách và quy định, năng lực chủ đầu tư, nhà thầu, việc tránh thanh toán vốn nhiều lần, chờ thanh toán một lần của cả chủ đầu tư, ban quản lý dự án và cả nhà thầu, tính chất đặc thù của chi đầu tư so với chi thường xuyên...

Bên cạnh đó, niên độ ngân sách nhà nước là một năm, giao kế hoạch vốn đầu năm, quyết toán cuối năm nên kế hoạch thực hiện, thi công xây dựng các công trình, dự án cũng phụ thuộc vào kế hoạch vốn.

Sau khi được giao kế hoạch đầu năm, các cấp, các ngành mới bắt tay vào triển khai các hoạt động chuẩn bị đầu tư, xây dựng kế hoạch đấu thầu, kế hoạch thi công... nên mất nhiều thời gian để có khối lượng thanh toán, kế hoạch đấu thầu được phê duyệt đầu năm thì phải đến giữa năm mới lựa chọn được nhà thầu và ký hợp đồng, việc tạm ứng vốn hợp đồng, hay giải ngân khối lượng thực hiện thường xảy ra vào thời điểm cuối năm.