Củ sâm Ngọc Linh khủng hơn 20 năm tuổi, nặng 0,9kg với bộ củ rất to, rễ xum xuê mọc ra 8 nhánh với những chùm hạt nặng trĩu được bày bán tại lễ hội sâm Ngọc Linh lần thứ 4 năm 2022
Chủ tịch nước nhấn mạnh rằng quốc bảo mà không trở thành quốc kế dân sinh thì sâm Ngọc Linh cũng chỉ là một món đồ quý nằm trong tủ kính. Để đạt được mục tiêu chính đáng đó, con đường phát triển của sâm Ngọc Linh còn nhiều thử thách.
Địa phương làm tốt, Chính phủ hậu thuẫn
Ông Trần Út, phó giám đốc Sở NN&PTNT Quảng Nam, tâm sự từ khi sâm Ngọc Linh được đầu tư phát triển thì thu nhập của người dân tăng lên vùn vụt. Rất nhiều bà con xây dựng nhà cửa kiên cố, khang trang, tiện nghi đủ đầy.
Không ít gia đình có tài sản lên đến hàng chục, hàng trăm tỉ đồng. Không chỉ xóa đói giảm nghèo, cây sâm đã trở thành cây thần tài, tích cực làm giàu cho những thôn làng nơi núi Ngọc Linh.
Từ một trong những huyện nghèo nhất nước, Nam Trà My nay được đánh giá có thế mạnh phát triển kinh tế, văn hóa - xã hội của tỉnh trong tương lai.
Chỉ riêng xã Trà Linh, hơn chục năm về trước đường sá cách trở, nhà cửa xập xệ thì nay đang thay da đổi thịt từng ngày. Hai bên đường mới khang trang, không khó bắt gặp những ôtô hạng sang đỗ ngay ngắn trước khoảng sân các căn biệt thự tiền tỉ của người Xê Đăng.
Cây sâm Ngọc Linh từ chỗ chỉ mọc hoang ngoài tự nhiên nay đã quy hoạch bảo tồn phát triển trên diện tích hơn 15.000ha. Trong đó, hơn 1.600ha đã được 20 doanh nghiệp, nhóm hộ và người dân thuê môi trường rừng trồng sâm.
Bên kia khối núi Ngọc Linh về hướng Kon Tum, phong trào trồng sâm của bà con cũng đang phát triển rất mạnh mẽ. Hơn 1.165 hộ gia đình, 30 nhóm hộ, tổ liên kết sản xuất và 5 doanh nghiệp lớn tham gia phát triển vùng trồng hơn 1.240ha với 24,8 triệu cây sâm Ngọc Linh, tổng sản lượng củ tươi lên tới 213 tấn.
Ông Huỳnh Văn Liêm, phó giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Kon Tum, cho biết nhờ sự tham gia của nhiều doanh nghiệp lớn mà nơi này đã hình thành được chuỗi liên kết từ trồng, thu hoạch, chế biến và phân phối sản phẩm từ cây sâm Ngọc Linh, nhiều sản phẩm đã có thương hiệu trên thị trường trong nước.
Tỉnh này đặt mục tiêu đến năm 2030 có khoảng 10.000ha nuôi trồng sâm Ngọc Linh - tương đương 100 triệu cây.
Tại hội thảo, Chủ tịch nước nhắc lại muốn làm cây quốc kế dân sinh thì phải có sản lượng lớn. So với các nước, quy mô sản lượng sâm Việt Nam còn khiêm tốn, chất lượng cần cải thiện, thị trường và giá cả còn nhiều vấn đề cần tiếp tục quan tâm giải quyết. Việc ứng dụng khoa học vào nuôi trồng vẫn còn hạn chế, nhất là khâu bảo tồn nguồn giống.
Việc bảo tồn, phát triển thời gian qua mới chỉ bước đầu, chưa phải một thương hiệu quốc gia hùng mạnh, ích nước lợi dân. Sâm Ngọc Linh ngoài những giá trị về sức khỏe còn ẩn giấu tiềm năng kinh tế to lớn cần được khai thác.
"Tiềm năng, giá trị sâm Ngọc Linh rất lớn. Chúng ta hoàn toàn có cơ sở để phát triển một ngành công nghiệp sâm Ngọc Linh với mục tiêu tỉ đôla. Rất nhiều việc đòi hỏi chúng ta phải làm nghiêm túc, bài bản, không chỉ Kon Tum và Quảng Nam mà còn có sự hậu thuẫn mạnh mẽ của Chính phủ, các bộ ngành" - Chủ tịch nước nói.
Sẽ có Hiệp hội sâm Ngọc Linh Việt Nam
Chủ tịch UBND hai tỉnh Quảng Nam và Kon Tum ký ghi nhớ hợp tác vận động thành lập Hiệp hội Sâm Ngọc Linh Việt Nam với sự chứng kiến của Chủ tịch nước và các bộ ngành - Ảnh: TẤN LỰC
Trong khuôn khổ hội thảo "Nâng tầm sâm Ngọc Linh thành thương hiệu quốc gia", ông Lê Trí Thanh - chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam - cùng ông Lê Ngọc Tuấn - chủ tịch UBND tỉnh Kon Tum - đã ký kết biên bản hợp tác ghi nhớ, vận động thành lập Hiệp hội Sâm Ngọc Linh Việt Nam dưới sự chứng kiến của Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc.
Hiệp hội thành lập sẽ có sự tham gia sâu rộng của các tổ chức, cá nhân có liên quan đến đầu tư phát triển sâm Ngọc Linh, trong đó cơ quan nhà nước là "bà đỡ" và các thành phần kinh tế là mũi nhọn để phát triển.
Đây cũng là tổ chức có trách nhiệm bảo vệ quyền lợi các tổ chức kinh tế, cá nhân và đề xuất các ý tưởng, giải pháp phát triển cũng như xử lý các vấn đề vướng mắc liên quan đến việc trồng, phát triển và chế biến sâm Ngọc Linh.
Đưa sâm Ngọc Linh bước ra quốc tế
Theo Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Quốc Doanh, Chính phủ đã giao cơ quan này phối hợp với các bộ ngành và hai tỉnh Quảng Nam, Kon Tum xây dựng chương trình phát triển sâm Ngọc Linh (sâm Việt Nam) đến năm 2030, định hướng đến 2045.
Khi ban hành, chương trình được kỳ vọng sẽ thúc đẩy sự phát triển mạnh mẽ của cây sâm Ngọc Linh, trở thành sản phẩm nổi danh toàn cầu của Việt Nam.
Theo ông Vũ Thành Nam - phó vụ trưởng Vụ Quản lý rừng đặc dụng - phòng hộ (Tổng cục Lâm nghiệp), chương trình này đặt mục tiêu đến năm 2030 bảo tồn nguồn gen sâm Việt Nam có phân bố trong rừng tự nhiên với diện tích khoảng 100.000ha.
Hình thành vùng nguyên liệu tập trung, đưa diện tích trồng sâm đạt khoảng 22.000ha, sản lượng khai thác sâm đạt khoảng 300 tấn/năm, đạt tiêu chuẩn GMP - WHO hoặc tương đương.
Ông Hoàng Minh Chiến, phó cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công thương), cho biết để phát triển thương hiệu sâm Ngọc Linh, các vùng trồng cần nâng cao năng suất, đảm bảo sản lượng cung cấp cho thị trường và cung ứng cho chuỗi sản xuất, chế biến sâu.
Hình thành được chuỗi sản xuất từ trồng, thu hoạch, chế biến và phân phối sản phẩm. Đối với thị trường trong nước, cần nâng cao nhận thức cộng đồng xã hội, năng lực phát triển sản phẩm, xây dựng và phát triển thương hiệu cho các doanh nghiệp ngành sâm.
Với thị trường nước ngoài, theo ông Chiến, phải có chiến lược tuyên truyền và quảng bá sâm Ngọc Linh tại các thị trường xuất khẩu mục tiêu để tăng cường mức độ nhận diện, xây dựng hình ảnh ngành sâm của Việt Nam trên thị trường quốc tế bởi việc này trước đây chưa quan tâm đúng mức.
"Trong quá trình này, Bộ Công thương sẽ nghiên cứu, đề xuất hỗ trợ việc xây dựng và phát triển thương hiệu sâm Ngọc Linh xứng tầm với vị thế của loại dược liệu quý này ở trong nước và quốc tế" - ông Chiến nói.
Những câu hỏi "bao giờ….?"
Anh Phan Ngọc Tùng, một doanh nhân chuyên kinh doanh nhân sâm Hàn Quốc hơn 15 năm nay và có trong tay một hệ thống 300 cửa hàng trên toàn quốc, đã được mời đến cuộc hội thảo "Nâng tầm sâm Ngọc Linh thành thương hiệu quốc gia", cho rằng: Vấn đề lớn nhất của việc đưa sâm Ngọc Linh thành một sản phẩm "quốc kế dân sinh" là nó…đắt quá!
Trong khi một kg nhân sâm Hàn Quốc loại tốt (3 củ/kg, 6 tuổi) về đến VN chỉ có giá tầm 5 triệu đồng, thì sâm Ngọc Linh lên đến 200 - 300 triệu đồng/kg. Chính vì quá đắt nên mới dẫn đến tình trạng sâm Ngọc Linh giả tràn lan.
Chính vì quá đắt nên sâm Ngọc Linh hiện nay gần như là một sản phẩm để thể hiện đẳng cấp hơn là một thương phẩm phổ biến, có ích cho cuộc sống của đông đảo người dân.
Tuy nhiên, cũng có một thông tin vui là sau cuộc hội thảo các doanh nghiệp kinh doanh, sản xuất các thương phẩm từ sâm Ngọc Linh đã liên tục làm việc với anh Tùng nhằm "tranh thủ" hệ thống phân phối của anh.
Anh Tùng tâm sự: "Tôi là người Việt, cũng mong góp một chút công sức để phát triển cho sâm Ngọc Linh của Việt Nam. Hy vọng doanh nghiệp của tôi sẽ bắt tay hiệu quả với các đơn vị kinh doanh, sản xuất sâm Ngọc Linh".
Trở lại với chuyện giá cả còn quá đắt đỏ của sâm Ngọc Linh, các dược sĩ, bác sĩ đến tham gia hội thảo như ông Đào Kim Long, Hồ Bá Do… cũng cho rằng điều đó cản trở loài cây quý này trở thành một vị thuốc phổ biến.
Muốn sâm Ngọc Linh trở thành một sản phẩm có giá cả dễ chịu, đủ sức cạnh tranh với nhân sâm, điều tiên quyết là phải có sự tham gia của các nhà khoa học về nông nghiệp, về y dược...
Nếu 50 - 70 năm về trước, nhân sâm Hàn Quốc như một huyền thoại, cực kỳ đắt và hiếm, thì nay lên mạng mọi người sẽ dễ dàng tìm thấy những clip ghi hình thu hoạch nhân sâm ở Hàn Quốc chả khác gì... khoai lang! Đó là một bước tiến thần kỳ nhờ vào sự phát triển của khoa học nông nghiệp.
Hay nhân sâm Hàn Quốc vốn không tốt cho người cao huyết áp (nếu dùng tươi), thì với bí truyền chế biến thành hồng sâm (qua các công đoạn hấp, sấy bí mật) đã loại bỏ được những chất không tốt, trở nên lành với mọi người. Đó là công lao của các nhà khoa học trong lĩnh vực y dược.
Trong khi đó, theo TS Trần Công Luân, người có thâm niên nghiên cứu sâm Ngọc Linh từ năm 1978 đến nay, việc nghiên cứu lâm sàng về tác dụng y học của sâm Ngọc Linh chỉ mới dừng lại ở... bào thai chuột! Rõ ràng, đầu tư cho nghiên cứu khoa học dành cho sâm Ngọc Linh còn quá khiêm tốn.
Chưa hết, việc chung tay để hà hơi tiếp sức cho sâm Ngọc Linh còn cần đến cả giới marketing, giới điện ảnh, những nhà thiết kế mẫu mã bao bì…
Có hai câu chuyện mà tôi tâm đắc tại hội thảo "Nâng tầm sâm Ngọc Linh thành thương hiệu quốc gia", đó là lời than thở của một vài doanh nghiệp về việc đến cái chai thủy tinh cho sản phẩm sâm Ngọc Linh ngâm mật ong, rượu sâm Ngọc Linh... cũng phải nhập từ Trung Quốc và hoàn toàn không gây ấn tượng thị giác!
Hay một chuyên gia marketing nhắc: Trong bộ phim truyền hình nhiều tập cực kỳ hấp dẫn của Hàn Quốc là Nàng Dea Jang Kum, nhân vật chính khi nấu ăn cho vua Triều Tiên đều thường xuyên sử dụng nhân sâm. Đó là một hình thức tiếp thị, quảng bá cực kỳ hiệu quả qua các siêu phẩm điện ảnh.
Bao giờ thì Việt Nam mới có được những sản phẩm điện ảnh như thế cho sâm Ngọc Linh?
Có rất nhiều câu hỏi "Bao giờ…?" như thế cho nhiều ngành nghề, nếu thật sự muốn đưa "quốc bảo" sâm Ngọc Linh thành "quốc kế dân sinh".
TRƯỜNG HUY
Chung tay xây dựng thương hiệu cho sâm ngọc linh
Câu chuyện phát triển sâm Ngọc Linh không chỉ là trách nhiệm của hai tỉnh Quảng Nam, Kon Tum mà là của mọi ngành, mọi người. Vì vậy đã có nhiều ý kiến đóng góp cho sâm Ngọc Linh phát triển.
Ông Hà Văn Siêu (phó tổng cục trưởng Tổng cục Du lịch):
Nhắc tới Việt Nam, du khách nhớ đến sâm
Ngành du lịch có thể hỗ trợ mạnh mẽ cho việc lan tỏa tên tuổi của sâm Ngọc Linh ra khắp thế giới nhờ dòng chảy khách du lịch quốc tế vào Việt Nam. Các quy trình nuôi trồng, chế biến, tiêu dùng cây sâm có sức kích thích rất lớn đối với du khách trong và ngoài nước.
Chương trình phát triển sản phẩm du lịch Việt Nam thời gian tới nên hướng đến nhiều sản phẩm du lịch nông nghiệp mà sản phẩm du lịch sâm Ngọc Linh sẽ là một trong những hướng ưu tiên khai thác. Tôi đề xuất hai tỉnh Kon Tum và Quảng Nam luân phiên đăng cai tổ chức lễ hội sâm Ngọc Linh để khi nhắc tới Việt Nam là du khách biết tới sâm Ngọc Linh.
Ông Nguyễn An (giám đốc thương mại Sâm Ngọc Linh Kon Tum K5):
Phải quyết liệt chống sâm giả
Hơn 20 năm qua, Sâm Ngọc Linh Kon Tum K5 không ngừng bảo tồn, nhân giống, phát triển diện tích sâm Ngọc Linh và nghiên cứu ra các dòng sản phẩm từ sâm.
Chúng tôi cũng tham gia tích cực vào các sự kiện mang tính xã hội nhằm quảng bá rộng rãi tới người dân cả nước thương hiệu Sâm Ngọc Linh Kon Tum K5 nói riêng và sâm Ngọc Linh nói chung. Ngày nay, thực trạng sâm giả và đội lốt sâm Ngọc Linh đang ngày càng diễn ra tràn lan và công khai, ngay tại Kon Tum hay Quảng Nam cũng vậy.
Không ít thương lái mang cây sâm và hạt giống có nguồn gốc từ phía Bắc vào vùng chỉ dẫn trồng rồi nói là sâm Ngọc Linh. Nguy hiểm hơn nữa là đã có một số doanh nghiệp và nhà khoa học công khai mang cây giống từ Trung Quốc vào trồng rồi tuyên bố đã di thực và trồng thành công cây sâm Ngọc Linh theo hướng công nghệ cao của Hàn Quốc.
Tôi đề nghị để nâng tầm cây sâm Ngọc Linh thành thương hiệu quốc gia và di thực tới các vùng trồng khác thì trước tiên phải bảo vệ cho được vùng sâm gốc, bảo vệ thương hiệu sâm Ngọc Linh và chỉ dẫn địa lý nơi này.
Bà Phạm Thị Xuân Hương (tổng giám đốc Công ty cổ phần Dược phẩm OPC):
Cần nguồn nguyên liệu đạt chuẩn
Công ty cổ phần Dược phẩm OPC chúng tôi luôn trăn trở là làm sao để sâm Ngọc Linh phát triển trong bối cảnh loài dược liệu này quá quý và có nhiều khó khăn, thách thức để người tiêu dùng tiếp cận được sản phẩm.
Từ đây, OPC đi vào nghiên cứu quy trình chiết xuất các hoạt chất quý, có lợi cho sức khỏe con người của sâm Ngọc Linh.
Tuy vậy, đi theo hướng công nghệ chiết xuất cần sản lượng đầu vào rất lớn. Tôi mong chính quyền, Nhà nước đồng hành để doanh nghiệp có nguồn nguyên liệu sâm Ngọc Linh đạt chuẩn để chủ động cho hoạt động chiết xuất.
Bà Lê Thị Bích Luyện (giám đốc Công ty TNHH Triết Minh):
Đa dạng hóa sản phẩm từ cây sâm
Từ tháng 5-2019, công ty chúng tôi bắt tay vào hoạt động sản xuất và cho ra đời những sản phẩm đầu tiên. Đến nay, công ty đã có khoảng 41 sản phẩm, trong đó chuyên sâu về sâm Ngọc Linh có trà sâm, thạch sâm, sâm Ngọc Linh mật ong, rượu sâm.
Khoảng tháng 10-2022, công ty sẽ ra mắt sản phẩm mới là kẹo sâm và bổ sung vào hệ sinh thái của mình các sản phẩm làm đẹp có nguồn gốc sâm Ngọc Linh.
Tôi nghĩ bằng tâm huyết của các doanh nghiệp với cây sâm Ngọc Linh, chắc chắn thời gian tới sẽ có nhiều hơn những sản phẩm từ sâm đến tay khách hàng với hiệu quả và chất lượng tuyệt vời như sâm Hàn Quốc hoặc hơn thế nữa.
Chúng tôi mong muốn cơ quan chức năng quan tâm đầu tư tại tỉnh Quảng Nam một trung tâm kiểm định sâm Ngọc Linh làm nơi doanh nghiệp tin tưởng gửi gắm nguồn nguyên liệu vào kiểm định trước khi đưa vào sản xuất để cho ra thị trường những sản phẩm chất lượng.
L.TR - T.L ghi
Tối đa: 1500 ký tự
Hiện chưa có bình luận nào, hãy là người đầu tiên bình luận