Tập tài liệu "lập quốc" của IS - Ảnh: Guardian

Các tay súng IS diễu hành ở "thủ đô" Raqqa - Ảnh: Reuters

Tài liệu do học giả Ai Cập Abu Abdullah al-Masri viết được một doanh nhân có mối làm ăn với IS tại Syria bí mật tuồn ra nước ngoài, đến tay nhà nghiên cứu Aymenn al-Tamimi, người đã thu thập hàng loạt dữ liệu về IS. Ông đã giao tập tài liệu này cho báo Guardian.

Tập tài liệu cho thấy ngay sau khi thủ lĩnh tối cao Abu Bakr al-Baghdadi tuyên bố thành lập nhà nước Hồi giáo ngày 28-6-2014, lực lượng lãnh đạo IS đã lập kế hoạch cụ thể để xây dựng một nhà nước thật sự ở Syria và Iraq, bao gồm các cơ quan chính phủ, một bộ tài chính, một chương trình phát triển kinh tế tự cung tự cấp.

Lập cơ quan nhà nước, đào tạo binh sĩ

IS đề ra các biện pháp thiết lập quan hệ đối ngoại, siết chặt kiểm soát nguồn tài nguyên dầu khí cũng như các khu vực khác của nền kinh tế, xây dựng hệ thống y tế, thương mại và thực hiện các chương trình tạo công dân, tạo việc làm cho người dân. Tài liệu đề cập nhu cầu đào tạo các nhà quản trị để điều hành đất nước và nền kinh tế.

IS đặt mục tiêu xây dựng các nhà máy sản xuất thực phẩm cho quân đội và người dân địa phương, lập các “vùng cách ly an toàn” để đáp ứng các nhu cầu ở địa phương.

Tài liệu cũng mô tả chi tiết chương trình xây dựng các trại huấn luyện cho binh sĩ thông thường và các tay súng giàu kinh nghiệm của IS.

Kể cả những kẻ có kinh nghiệm chiến trường nhiều nhất cũng phải tham gia các khóa đào tạo về kỹ thuật sử dụng vũ khí hiện đại, công nghệ quân sự và rèn giũa năng lực lập kế hoạch tác chiến.

Học giả Abu Abdullah al-Masri đề xuất lập một cơ quan quản lý các trại huấn luyện quân sự với quy mô vượt rất xa những gì Al-Qaeda có thể làm được trong thời kỳ đỉnh cao.

Tài liệu cho thấy IS luôn có ý đồ đào tạo trẻ em làm binh sĩ. Trong thời gian qua, các video tuyên truyền của IS nhiều lần chiếu cảnh trẻ em được tập luyện, thậm chí còn bắn giết tù binh.

Tài liệu này cho thấy IS đẩy nhanh việc đào tạo trẻ em đi theo con đường máu từ giữa năm 2014.

“Trẻ em sẽ được tập sử dụng vũ khí hạng nhẹ và những cá nhân xuất sắc sẽ được tuyển chọn để đảm nhận các nghĩa vụ an ninh như tuần tra hay đóng tại các trạm kiểm soát”.

Sau khi nghiên cứu tài liệu này, chuyên gia Aymenn al - Tamimi khẳng định IS “là một dự án với mục tiêu là quản lý nhà nước dựa trên nền tảng là tư tưởng Hồi giáo cực đoan. IS không đơn thuần chỉ muốn tổ chức chiến tranh liên miên”.

Không đơn thuần là những kẻ cuồng tín

Báo Guardian dẫn lời tướng Mỹ Stanley McChrystal, người lãnh đạo lực lượng chống tổ chức Al-Qaeda tại Iraq, tiền thân của IS, từ năm 2006-2008, mô tả “bất cứ ai, đặc biệt là các nhà hoạch định chính sách phương Tây” đều cần phải nghiên cứu kỹ càng tài liệu này.

“Nếu phương Tây chỉ xem IS là tập hợp của những kẻ giết người điên loạn thì rõ ràng là đã quá xem thường chúng. Qua các nguyên tắc quản trị của IS, có thể thấy rõ sự tập trung vào giáo dục đào tạo tư tưởng cực đoan, sự coi trọng hợp lý đối với quản trị nhà nước, tận dụng công nghệ… IS cũng tỏ rõ quyết tâm sẵn sàng học hỏi từ những sai lầm của các phong trào cực đoan trước đây” - tướng McChrystal nhận định.

Nhà nghiên cứu Charlie Winter thuộc ĐH Georgia cũng đánh giá: “Hoàn toàn không phải là quân đội của những kẻ cuồng tín khát máu, IS là tổ chức chính trị có nhiều toan tính với hạ tầng phức tạp”.

Tướng Graeme Lamb, cựu lãnh đạo lực lượng đặc nhiệm Anh, cho rằng tài liệu lập quốc của IS là lời cảnh báo đối với chiến lược chống IS hiện nay.

“IS tự cho chúng là đại diện của người Hồi giáo Sunni ở thế giới Ả Rập, nên điều quan trọng là cộng đồng quốc tế phải vận động sự tham gia của người Sunni trong cuộc chiến chống IS. Người Sunni phải đóng vai trò lãnh đạo, được sự hỗ trợ của phương Tây và các thế lực khác ở Trung Đông. Nhưng đây không phải là chiến lược chống IS hiện tại và nhiều khả năng sẽ thất bại” - ông Lamb cảnh báo.