Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ nghiêm cấm lái xe khi trong cơ thể có cồn, ma túy hoặc chất kích thích khác mà pháp luật cấm sử dụng. Tuy nhiên, không chỉ những loại chất này mà một số loại thuốc điều trị bệnh, dĩ nhiên không bị pháp luật cấm, vẫn gây suy giảm khả năng lái xe ở mức độ tương tự.

Lái xe trong khi bị ảnh hưởng thuốc điều trị

Driving under the influence, DUI (tạm dịch: lái xe trong khi bị ảnh hưởng) là khái niệm chung được sử dụng để chỉ các hành vi điều khiển, kiểm soát xe khi có ảnh hưởng của bia, rượu, ma túy, chất kích thích và thuốc điều trị.

Tùy theo khu vực pháp lý, khái niệm này được mô tả bằng những thuật ngữ khác nhau. Có thể quy định chung hoặc riêng biệt cho từng loại ảnh hưởng. Nhưng tựu trung vẫn xác định một số loại thuốc điều trị là thuộc về DUI, chủ yếu là các loại thuốc gây nghiện và thuốc hướng thần.

Khi một người được điều trị bằng ít nhất một trong số những loại thuốc này, bác sĩ cần thông báo rõ để sắp xếp thời gian lái xe. Nếu là tài xế thì phải báo với người sử dụng lao động để bố trí công việc phù hợp.

Thuốc gây nghiện và thuốc hướng thần

Theo pháp luật nước ta, ma túy được định nghĩa là các chất gây nghiện, chất hướng thần. Còn thuốc gây nghiện, thuốc hướng thần là các loại thuốc chữa bệnh có chứa các chất gây nghiện, chất hướng thần được quy định trong các danh mục do Bộ Y tế ban hành.

Vì có chứa ma túy, tùy theo loại, thuốc gây nghiện và thuốc hướng thần có thể ảnh hưởng đến khả năng phản xạ, nhận thức và tập trung của người lái xe trong thời gian ngắn, nhiều giờ hoặc sang cả ngày hôm sau.

Các tác hại chủ yếu bao gồm:

Thuốc an thần, thuốc ngủ có thể gây buồn ngủ, mất tập trung, phản xạ chậm chạp với tình huống bất ngờ trên đường.

Chất kích thích thần kinh trung ương có thể làm thay đổi khả năng nhận biết khoảng cách, tốc độ hoặc xử lý thông tin từ môi trường.

Thuốc giảm đau nhóm opioid có thể làm suy giảm khả năng giữ thăng bằng hoặc kiểm soát tay lái.

Một số thuốc có thể gây ảo giác, hoang tưởng hoặc thay đổi tâm trạng, làm tăng nguy cơ tai nạn.

Khi kết hợp với rượu hoặc các chất kích thích khác, tác dụng của thuốc có thể trở nên nguy hiểm hơn, làm mất kiểm soát hoàn toàn khi lái xe.

Từ năm 2015, luật pháp Anh quy định phải kiểm soát thời gian và liều lượng sử dụng thuốc trước khi lái xe, bao gồm các loại sau:

amphetamine, ví dụ như dexamphetamine hoặc selegiline

clonazepam

diazepam

flunitrazepam

lorazepam

methadone

morphine hoặc opiate và opioid, ví dụ như codeine, tramadol or fentanyl

oxazepam

temazepam

Cần có quy định hoặc khuyến cáo cụ thể

Ở nước ta, do chưa có quy định cụ thể, ngay cả trong chương trình đào tạo lái xe, nhiều người dùng thuốc có thể vô tình lái xe trong tình trạng bị ảnh hưởng mà không nhận thức được nguy hiểm.

Điều này còn đặc biệt là với tài xế xe chuyên nghiệp, vốn có thời gian lái xe dài và cường độ lao động cao hơn hẳn người lái xe cá nhân.

Do vậy, rất cần thiết xây dựng và ban hành một quy định hoặc khuyến cáo danh mục các loại thuốc điều trị cần kiểm soát trước khi lái xe, cả có và không cần kê đơn.

Hiện nay, theo quy định của Luật Dược 2016, Bộ Y tế đã ban hành các danh mục dược chất gây nghiện, dược chất hướng thần, tiền chất dùng làm thuốc. Nên việc ban hành danh mục các loại thuốc điều trị cần kiểm soát trước khi lái xe là hoàn toàn có cơ sở và phù hợp.

Quy định hay khuyến cáo về thuốc điều trị cần kiểm soát trước khi lái xe cũng cần bao gồm:

Trách nhiệm của bác sĩ, dược sĩ trong việc thông báo rủi ro cho bệnh nhân.

Trách nhiệm của người sử dụng lao động đối với tài xế.

Cách thức, quy trình và trách nhiệm kiểm tra của các cơ quan bảo đảm trật tự, an toàn giao thông.

Vừa lái xe vừa 'tám', nhắn tin, chỉnh này chỉnh kia: Lựa chọn chết người

Một số hành vi gây mất tập trung khi lái xe dễ gặp là sử dụng điện thoại, nói chuyện với người ngồi trong xe, tìm kiếm đồ vật, ăn uống, tìm đường, nhìn vào biển quảng cáo, điều chỉnh âm thanh, radio...