Phóng to

Chợ "đa quốc gia" (International Grand Bazaar Xinjiang) đặc trưng của vùng Trung Á - Ảnh: Binh Nguyên

Ngàn năm sau, đó là "phiên chợ Ba Tư” hiện đại của những người dân đến từ nhiều quốc gia, họ đến bằng ôtô, xe lửa, máy bay và trao cho nhau những nụ cười...

Chúng tôi đến chợ "năm quốc gia" (International Grand Bazaar Xinjiang) nằm trên đường Diên An - Nhị Đạo Kiều, thủ phủ Urumqi (khu tự trị Tân Cương, Trung Quốc) khi đã chiều tà. Trời rét căm căm, vậy mà dòng người kéo nhau vào chợ không còn chỗ chen chân. Đầu chợ đã thấy ngay màu sắc "phiên chợ Ba Tư” với những mái vòm tròn, tháp cao đặc trưng của văn hóa Hồi giáo, con lạc đà đang đi tới đi lui và những gương mặt Trung Á…

Trả giá bằng nụ cười!

Khi chúng tôi hỏi: "Vì sao gọi là chợ năm quốc gia, mà trên đỉnh tháp giữa chợ có tới chín lá cờ ?", cô bé Tiểu Trương, người hướng dẫn bản địa, cười tít mắt: "Chợ mới được xây dựng từ năm 2001, đến năm 2003 mới hoàn thành. Ban đầu chỉ có thương nhân đến từ năm quốc gia trong vùng Trung Á là Pakistan, Tajikistan, Kazakhstan, Uzbekistan và Trung Quốc, nhưng ngày càng có nhiều người đến buôn bán như Nga, Mông Cổ và cả Hàn Quốc, cứ đến là họ treo cờ...".

Những người Uygur - dân tộc chiếm đa số khu tự trị Tân Cương - cho biết từ ngàn năm trước, các bộ tộc và bộ lạc sống du mục trong những ốc đảo khắp vùng Trung Á đã biết đến Urumqi như một ốc đảo rộng lớn nhất vùng và họ thường thồ hàng hóa, sản vật bằng lạc đà băng qua sa mạc đến đây để họp chợ. Theo tiếng Uygur, Urumqi có nghĩa là "mục trường xinh đẹp".

Hàng trăm gian hàng, hàng chục ngôn ngữ, lữ khách vào chợ chỉ còn biết sử dụng ngôn ngữ bằng tay. Nhưng đó là ngôn ngữ hiệu quả nhất. Anh bạn tôi đang lớ ngớ chưa biết trả giá chiếc vali bằng da ra sao thì ông chủ hàng người Kazakhstan đã ôm chầm lấy anh, rút ngay chiếc găng tay của anh quăng xuống đất, vỗ mạnh vào tay và nở nụ cười thật tươi. Anh bạn còn chưa hiểu gì thì Tiểu Trương phiên dịch ngay: "Ông chủ hàng muốn nói chúng ta đều là anh em cả, cứ trả giá thoải mái đi...". Chỉ trong tích tắc anh bạn đã kéo chiếc vali da ra khỏi khu chợ, miệng cười toe…

Mang tiếng đi chợ nhưng cốt để nhìn ngắm mấy cô gái Trung Á mắt xanh như người châu Âu. Mấy cô em Kazakhstan khăn trùm đầu nhưng luôn muốn khoe gương mặt đẹp "chết người", còn những em Uzbekistan lại có những đôi mắt trong veo biết nói, hấp dẫn nhất là mấy cô bé Tajikistan tóc xoăn tít luôn nở nụ cười cho dù chủ nói giá 100, khách chỉ trả giá có 10.

Một cô em người Uzbekistan xinh đẹp bán những hạt chuỗi lưu niệm cứ đủng đỉnh che mặt không cho chụp ảnh và ra hiệu: "Chàng phải mua một ít món đồ, thiếp mới cho chụp ảnh!". Mua vài món lặt vặt xong nhưng chỉ được chụp tấm chân dung nhìn ngang và đôi mắt nàng lại như muốn nói: "Chàng mua thêm đi thiếp mới cho chụp chính diện...". Muốn chụp hết những gương mặt kiều diễm, sáng ngời trong "phiên chợ Ba Tư” này chắc phải cháy túi mất!?

Thiên đàng sản vật…

Phóng to

Cô gái Uzbekistan xinh đẹp bán hàng lưu niệm trong chợ "đa quốc gia" - Ảnh: B.N

Người ta gọi Urumqi bằng nhiều cái tên mời gọi: "Mục trường xinh đẹp", "Hạt minh châu lấp lánh", "Trái tim châu Á"... Quả thật, đó là một ốc đảo rộng lớn, trù phú đã tồn tại giữa sa mạc từ hàng ngàn năm nay. Là nơi xa biển nhất thế giới nhưng trời phú cho Urumqi, Tân Cương những sản vật thiên nhiên phong phú mà ít nơi nào có được: dê Tân Cương, tằm Hòa Điền, dưa hấu San San, nho Turfan, táo Y Ninh, lê Khố Nhĩ Lạc...

Chỉ riêng những gian hàng bán nho trong chợ "đa quốc gia" đã có đến 15 loại nho xanh, vàng, đen ngọt lịm. Các loại túi xách bằng da dê, lông cừu luôn được khách nước ngoài ưa thích. Đặc biệt thảm Cát Á "kiểu phương Đông" với muôn vàn họa tiết, hoa văn rực rỡ, như những câu chuyện cổ tích "phiên chợ Ba Tư” sinh động nhất mà giá của nó phải tính bằng ngàn USD…

Chợ "đa quốc gia" được thiết kế giống như một quảng trường với kiến trúc Hồi giáo, ngoài khu buôn bán sản vật, khu biểu diễn văn hóa truyền thống của các quốc gia vùng Trung Á, chợ còn có khu phức hợp mua sắm ba tầng lầu với hệ thống thang cuốn hiện đại, tầng một bán túi xách, áo da, tầng hai là nhà hàng, trang phục phụ nữ, tầng ba bán quần áo trẻ em, đồ điện tử... Nhưng khách phương xa vẫn muốn chen chân vào khu bán sản vật địa phương.

Những loại mỹ nghệ bằng bạc (hoặc giả bạc) đến từ Kazakhstan với những chiếc đèn theo kiểu "Aladin và cây đèn thần", những bình hoa chạm khắc tinh vi, những loại yên ngựa, roi ngựa nhiều màu sắc của Uzbekistan, những chiếc súng săn kiểu cổ của Mông Cổ xa xôi luôn hớp hồn lữ khách…

Trước khi đi Tân Cương, cứ hình dung đó là vùng hoang mạc lạnh lùng đầy tuyết trắng, là vùng đất hẻo lánh bậc nhất Trung Hoa. Nhưng Urumqi trong đêm chúng tôi quay trở lại chợ "đa quốc gia" để mua cho bằng được cặp bình bạc giả cổ, ông chủ vẫn nhiệt tình giảm giá cho dù chỉ là 1 nhân dân tệ "vì tình hữu nghị” xem ra ấm cúng, thân tình và đầy màu sắc của Trung Á huyền thoại…

Phóng to Urumqi (Ô Lỗ Mộc Tề) là thủ phủ của khu tự trị Tân Cương, rộng hơn 10.000km2, với dân số gần 2 triệu người. Tuy nằm giữa vùng sa mạc giao hòa hai lục địa Á - Âu nhưng hiện nay Urumqi được xem là một thành phố công nghiệp mới và là trung tâm kinh tế, chính trị, văn hóa của vùng tây bắc Trung Quốc (cách Bắc Kinh 2.400km). Urumqi cũng là thành phố xa biển nhất thế giới. Từ năm 1992, làng Bao Gia Tào Tử, thôn Vĩnh Phong (cách Urumqi 30km), tại 87,20 độ kinh Đông, 43 vĩ độ Bắc được thế giới xác định nơi đây chính là "trung tâm của châu Á". Tại đây có tháp xác định vị trí (ảnh) và hơn 40 biểu tượng các quốc gia châu Á (Việt Nam đứng vị trí thứ chín về phía bên trái).