Ngày 18-11, Cambridge Dictionary chính thức công bố "parasocial" là từ của năm 2025, sau khi ghi nhận sự bùng nổ của xu hướng gắn kết cảm xúc một chiều giữa người dùng mạng và các nhân vật mà họ chưa từng gặp, ví dụ như người nổi tiếng, influencer (người có tầm ảnh hưởng), thậm chí là AI.

Vì sao lại là 'parasocial'?

Theo Cambridge Dictionary, "parasocial" là sự kết nối mà ai đó cảm thấy với một người nổi tiếng mà họ thật ra không hề quen biết.

Thuật ngữ "parasocial" lần đầu được hai nhà xã hội học Donald Horton và Richard Wohl sử dụng và đưa vào nghiên cứu vào năm 1956. 

Nếu như trước đây, parasocial chủ yếu xuất hiện ở người xem truyền hình khi họ tưởng như "quen thân" với các nhân vật trên màn ảnh, thì ngày nay, sự lan rộng của mạng xã hội và AI khiến mối quan hệ một chiều này trở nên sâu sắc, phức tạp và phổ biến hơn bao giờ hết.

Một trong những minh chứng rõ rệt nhất trong năm là khi Taylor Swift và cầu thủ Travis Kelce công bố đính hôn. Người hâm mộ khắp thế giới đã bày tỏ xúc động thật sự dù phần lớn chưa từng gặp mặt cặp đôi. Đây chính là ví dụ sống động cho thấy sức mạnh của parasocial.

Không chỉ người nổi tiếng, parasocial còn lan sang các nhân vật mạng và cả chatbot như ChatGPT, được nhiều người xem như bạn thân, nơi trút bầu tâm sự hoặc nguồn động viên tinh thần. 

Điều này khiến giới chuyên gia đặc biệt quan ngại.

Tiến sĩ Simone Schnall, giáo sư tâm lý học xã hội thực nghiệm tại Đại học Cambridge, nhấn mạnh: "Chúng ta đang bước vào kỷ nguyên mà nhiều người hình thành các mối quan hệ parasocial mãnh liệt và không lành mạnh với influencer. 

Họ tin rằng mình 'biết rõ' người họ theo dõi, có thể tin tưởng họ và thậm chí trung thành ở mức cực đoan trong khi mọi thứ hoàn toàn một chiều".

Mặt khác, tiến sĩ Schnall cho rằng parasocial không chỉ làm thay đổi cách con người thần tượng người nổi tiếng mà còn định hình lại toàn bộ văn hóa tương tác trực tuyến.

"Sự trỗi dậy của parasocial đang tái định nghĩa fandom, sự nổi tiếng và với sự xuất hiện của AI, tái định nghĩa luôn cả cách những người bình thường giao tiếp trên mạng" - bà cho biết.

Không chỉ người nổi tiếng, hiện tượng này còn lan sang trí tuệ nhân tạo. Nhiều người xem các công cụ AI như ChatGPT là bạn tâm tình hoặc một dạng trị liệu tinh thần. Điều này có thể khiến người trẻ đặc biệt dễ bị cuốn vào "ảo giác về mối quan hệ".

Thống kê của Cambridge Dictionary chỉ ra rằng biết lượng tra cứu từ "parasocial" tăng đột biến trong năm 2025, phản ánh sự quan tâm lớn của công chúng. 

Colin McIntosh, đại diện Cambridge Dictionary, nhận định: "Parasocial đã nắm bắt tinh thần của năm 2025. Đây là minh chứng cho việc một thuật ngữ từng chỉ xuất hiện trong học thuật nay đã trở nên phổ biến. Hàng triệu người đang sống trong các mối quan hệ parasocial và còn nhiều người khác đang tò mò về sự trỗi dậy của nó".

Vì sao '67' được Dictionary.com chọn là từ của năm?

Dictionary.com lựa chọn '67' là từ của năm 2025. Thuật ngữ tưởng chừng vô nghĩa này trở thành hiện tượng văn hóa lan rộng, phản ánh sự thay đổi của ngôn ngữ trong thời đại mạng xã hội.