Nghiên cứu được trình bày ngày 13-7 tại hội nghị thường niên của Hiệp hội Nội tiết học Hoa Kỳ (ENDO 2025) tổ chức tại San Francisco, bang California.

"Ngày càng nhiều bé gái dậy thì sớm, làm gia tăng nguy cơ mắc các vấn đề sức khỏe sau này trong cuộc sống", tiến sĩ Xin Hu, nhà nghiên cứu chính từ Trường Y tế công cộng Rollins thuộc Đại học Emory (bang Georgia), cho biết.

"Chúng tôi muốn tìm hiểu vì sao hiện tượng này lại xảy ra, bằng cách truy vết tác động môi trường từ thế hệ ông bà có thể ảnh hưởng thế nào đến tuổi dậy thì của các bé gái".

Hóa chất rối loạn nội tiết có thể ảnh hưởng qua nhiều thế hệ

Nhóm nghiên cứu đã sử dụng dữ liệu từ chương trình nghiên cứu sức khỏe và phát triển trẻ em (CHDS), một dự án theo dõi dài hạn bắt đầu từ thập niên 1960. Họ đo hàng nghìn phân tử nhỏ trong mẫu máu thu thập từ 249 cặp vợ chồng vào thời điểm đó, và theo dõi hồ sơ hóa học, chuyển hóa của họ qua ba thế hệ.

Các nhà nghiên cứu tập trung phân tích thời điểm bắt đầu hành kinh đầu tiên của con gái (247 người) và cháu gái (139 người) của các cặp mẹ con tình nguyện viên tham gia.

Kết quả cho thấy trong khi tuổi dậy thì của con gái gần như không thay đổi so với mẹ, thì ở thế hệ cháu gái, những người sinh khoảng năm 1990, độ tuổi hành kinh trung bình đã giảm hẳn một năm.

Đáng chú ý, một số hóa chất phát hiện trong máu của cả người cha và mẹ đều có liên hệ với tuổi dậy thì của thế hệ sau. Hiệu ứng này đặc biệt rõ ràng ở cháu gái, cho thấy tác động có thể mạnh hơn qua từng thế hệ.

Hóa chất gây rối loạn nội tiết (EDCs - Endocrine-Disrupting Chemicals) là các chất có thể làm thay đổi chức năng nội tiết tự nhiên trong cơ thể. Chúng tồn tại trong không khí, đất, nước, thực phẩm, mỹ phẩm và nhiều sản phẩm tiêu dùng. Con người có thể hấp thụ EDC qua đường hô hấp, ăn uống hoặc qua da.

Một chất thường gặp là phenoxyethanol, chất bảo quản phổ biến trong mỹ phẩm và thực phẩm, được phát hiện có liên quan tới hiện tượng dậy thì sớm, nhất là khi cả cha và mẹ đều có mức tiếp xúc tương tự.

Ảnh hưởng từ cha lớn hơn cả mẹ

Theo tiến sĩ Xin Hu, nghiên cứu cho thấy không chỉ mẹ mà cha/ông cũng đóng vai trò quan trọng trong việc định hình thời điểm dậy thì của con gái và cháu gái. Đáng chú ý, trong một số trường hợp, mức độ ảnh hưởng từ người cha còn lớn hơn cả người mẹ, điều mà trước đây ít được ghi nhận trong các nghiên cứu về di truyền và sức khỏe sinh sản.

“Chúng tôi tin rằng đây là nghiên cứu đầu tiên trên quy mô dân số chứng minh rằng môi trường sống và mức độ phơi nhiễm hóa chất của người cha có thể ảnh hưởng đến sự phát triển nội tiết và sinh sản của cả hai thế hệ con - cháu gái", tiến sĩ Hu nhấn mạnh. 

Bà cho rằng phát hiện này mở ra hướng đi mới cho các chiến lược dự phòng từ sớm, lưu ý việc bảo vệ sức khỏe thế hệ tương lai sẽ không hiệu quả nếu bỏ qua ảnh hưởng từ phía cha.

Đồng quan điểm, tiến sĩ Barbara Cohn (Viện Y tế công cộng bang California) khẳng định: “Phát hiện này làm nổi bật vai trò của các hóa chất gây rối loạn nội tiết trong những giai đoạn đặc biệt nhạy cảm như thời kỳ thụ thai và mang thai. Các tác động môi trường không chỉ ngắn hạn mà có thể kéo dài và ảnh hưởng xuyên suốt qua nhiều thế hệ".

Con trai vào tuổi dậy thì có khi bướng bỉnh đổi tính nết, cha mẹ làm gì để hỗ trợ?

Giai đoạn tuổi dậy thì, tâm sinh lý lẫn cơ thể của các bé có nhiều biến đổi. Lúc này, các bậc phụ huynh có vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ và hướng dẫn con vượt qua giai đoạn quan trọng này.