Nguyên Chủ tịch Ngân hàng Đại Dương Hà Văn Thắm

Cáo trạng vụ án Ngân hàng TMCP Đại Dương (OceanBank) do Viện KSND tối cao vừa ban hành thể hiện Hà Văn Thắm là chủ tịch HĐQT, nắm giữ 62,79% cổ phần tại OceanBank nhưng đã có hàng loạt hành vi sai phạm gây thiệt hại đặc biệt nghiêm trọng đến ngân hàng này.

Với việc đã khiến ngân hàng này phải ôm khoản nợ xấu 15.000 tỉ đồng, Hà Văn Thắm bị truy tố 3 tội danh với tổng khung hình phạt lên tới 30 năm tù.

Lập công ty, thâu tóm hoạt động ngân hàng

Cáo trạng thể hiện đầu năm 2012, do muốn thâu tóm một số ngân hàng thương mại cổ phần nên Hà Văn Thắm gặp bà Hứa Thị Phấn (là cổ đông lớn, đại diện cho nhóm cổ đông của Ngân hàng TMCP Đại Tín) để đặt vấn đề chuyển giao lại ngân hàng Đại Tín cho Thắm.

Sau khi tiếp nhận Ngân hàng Đại Tín, Thắm phát hiện ngân hàng này có những khoản vay lớn, không có khả năng thu hồi cũng như nhiều mối quan hệ phức tạp, Thắm đã tìm cách chuyển nhượng lại ngân hàng này cho ông Phạm Công Danh (nguyên Chủ tịch HĐQT Ngân hàng Xây dựng).

Mặc dù lúc này Ngân hàng Đại Tín đang có những khoản vay nợ khổng lồ khó có khả năng chi trả nhưng ông Danh vẫn đồng ý nhận chuyển nhượng lại ngân hàng với giá hơn 4.600 tỉ đồng.

Để có tiền cho ông Danh chuyển nhượng ngân hàng, Hà Văn Thắm bàn bạc sẽ thông qua pháp nhân là Công ty TNHH một thành viên thương mại và dịch vụ Trung Dung cho ông Danh vay 500 tỷ đồng.

Trong khi số tài sản đảm bảo cho ông Danh vay không có thật, không có tính pháp lý khiến OceanBank thiệt hại hơn 340 tỉ đồng.

Cho rằng OceanBank là ngân hàng có quy mô nhỏ, khó cạnh tranh trong việc huy động vốn nên Thắm bàn với Nguyễn Xuân Sơn - Tổng giám đốc OceanBank về việc phải chi thêm tiền chăm sóc khách hàng ngoài lãi suất tiền gửi quy định trong hợp đồng.

Để có tiền chi chăm sóc khách hàng, Thắm đã sử dụng công ty BSC (do Thắm lập ra) để thu phí các khách hàng vay vốn tại OceanBank.

Khách hàng muốn vay vốn hoặc mua ngoại tệ sẽ phải trả giá cao hơn so với giá quy định của Ngân hàng Nhà nước. Khoản tiền chênh lệch so với quy định sẽ được hợp thức hóa bằng hợp đồng dịch vụ (tư vấn, đầu tư, cung cấp thông tin…) mà khách hàng phải ký với công ty BSC.

Ngoài hình thức thu phí trên, đối với các khách hàng không đủ điều kiện vay vốn, Hà Văn Thắm chỉ đạo Nguyễn Văn Hoàn - phó tổng giám đốc OceanBank sử dụng công ty BSC ký hợp đồng mua các tài sản của khách hàng. Sau đó dùng tài sản này lập phương án vay vốn tại OceanBank.

Sau khi được OceanBank giải ngân, BSC sẽ chuyển tiền lại cho khách hàng sử dụng. Ngoài lãi của của khoản vay, khách hàng còn phải trả thêm phí cho công ty BSC.

Kết luận giám định của Ngân hàng Nhà nước cho thấy các hợp đồng dịch vụ khống của BSC  đã gây thiệt hại cho OceanBank và khách hàng gần 70 tỷ đồng.

Quá trình điều tra, Hà Văn Thắm và Nguyễn Văn Hoàn đều thừa nhận bản chất của hoạt động tín dụng được biến tướng thông qua việc cho BSC vay tiền, gây thiệt hại cho OceanBank.

Hàng ngàn cá nhân hưởng lợi bất chính

Theo hồ sơ vụ án, dưới thời của chủ tịch HĐQT Hà Văn Thắm, OceanBank đã thất thoát hàng ngàn tỉ đồng từ các chủ trương trái pháp luật.

Cụ thể, Thắm đã chỉ đạo việc chi trả lãi ngoài hợp đồng cho khách hàng gửi tiền trên toàn hệ thống OceanBank. Trong khoảng thời gian từ năm 2010 đến tháng 11-2014, tổng số tiền OceanBank đã chi cho chủ trương này là hơn 1.500 tỉ đồng.

Cơ quan tố tụng xác định ông Thắm phải chịu trách nhiệm chính về số tiền này.

Tài liệu điều tra cũng làm rõ trong thời gian từ năm 2011-2014, đã có hơn 51.000 cá nhân và 392 tổ chức kinh tế gửi tiền tại OceanBank để nhận các khoản tiền chi ngoài lãi suất hợp đồng tiền gửi.

Đây là những khoản lãi suất không được thể hiện trong hợp đồng tiền gửi, sổ tiết kiệm mà khách hàng đã ký với OceanBank.

Trong số đó có nhiều khách hàng có số tiền gửi lớn là các tổ chức kinh tế thuộc doanh nghiệp có nhiều vốn Nhà nước. Các khách hành này có dấu hiệu móc ngoặc với lãnh đạo, nhân viên OceanBank để nhận tiền lãi ngoài, sau đó để ngoài sổ sách kế toán nhằm hưởng lợi bất minh.

Nhóm khách hàng này chủ yếu thuộc Tập đoàn Dầu khí Việt Nam và Tổng công ty Công nghiệp Tàu thủy Việt Nam.