Lực lượng cảnh sát được tăng cường ở Paris ngày 9-1 - Ảnh: Reuters

Đó là cuộc tuần hành cộng hòa để chống lại bạo lực, chống lại tư tưởng không chịu hòa nhập, chống lại cực đoan và khẳng định quyết tâm bảo vệ tự do ngôn luận.

Có thể nói nước Pháp, người dân Pháp như vừa thức tỉnh sau một cú choáng váng.

Choáng váng đến sững sờ, đến cứng người khi trải qua ba ngày bạo lực và hỗn loạn. Họ không thể tin được điều đó lại xảy ra ở trái tim Paris - niềm tự hào của một trong tám nền kinh tế lớn nhất thế giới.

Chưa bao giờ có câu chuyện dã man đến thế tại Paris. Chưa bao giờ có những người dân thường bị giết hại lạnh lùng đến thế. Người Pháp luôn nghĩ đó là cảnh thường ngày ở đâu đó tận những vùng hẻo lánh tại Syria hay Mali.

Nhưng giờ đây nước Pháp, người Pháp đã đủ hiểu rằng kể cả khi câu chuyện đẫm máu lớn nhất trong 15 năm qua đã có kết cục nhưng nó có thể chưa là điều tệ nhất. Nó có thể là khởi đầu cho những hành động tương tự mà nay người ta nghĩ rằng có thể tái diễn trong những ngày tới, những tháng tới.

Các tên khủng bố đã khơi lên một cuộc chiến “huynh đệ tương tàn” trong xã hội Pháp. Đảng Mặt trận dân tộc cực hữu vốn chống đối người nhập cư nước ngoài đã lấy được 15.000 ý kiến ủng hộ chỉ trong vòng ba ngày.

Nhìn xa hơn chút, nhiều nơi khắp châu Âu đã dấy lên tình cảm chối bỏ “người ngoại quốc”, hay đúng hơn là những gì “không thuộc châu Âu thuần chủng”.

Ở Đức có các cuộc biểu tình chống Hồi giáo, ở Pháp đã liên tục xuất hiện những hành vi bạo lực nhắm vào các điểm thờ tự của người Hồi giáo. Tư tưởng phân biệt chủng tộc đã hiển hiện không cần giấu giếm. Giờ đây trên phố, người nào đó đội khăn trùm đầu hẳn sẽ đón nhận ánh mắt nghi hoặc, sợ hãi và tẩy chay.

Với những gì đã diễn ra, các tên khủng bố đã chia rẽ được xã hội Pháp hay đúng hơn, chúng đã khiến người dân Pháp đối đầu với những người nhập cư theo đạo Hồi mà phần đông là những người rất bình thường trong số đông xã hội. Chúng đã khiến các cộng đồng văn hóa thật sự đối đầu với nhau.

Lâu nay ở Pháp, những người gốc Ả Rập hoặc người da màu, đặc biệt người theo đạo Hồi, vẫn thường bị thiệt thòi trong việc tìm thuê nhà, tìm công việc dù có trình độ ngang bằng với người “da trắng”.

Cuộc sống thường nhật vốn đã chẳng dễ dàng gì. Người ta vẫn thường trách cứ các cộng đồng trên - đôi lúc cũng có lý - về việc sống theo tôn giáo, văn hóa riêng của mình mà không tôn trọng các tôn giáo, văn hóa khác.

Khi các cộng đồng cư dân đó cảm thấy bị chối bỏ thì họ càng sống cô lập và càng dễ chuyển sang tư tưởng cực đoan. Những tâm tư đó sẽ lại sản sinh ra những anh em Kouachi, những Coulibaly mới, cực đoan hơn và tàn bạo hơn.

Nước Pháp và người Pháp phải giữ được bình tĩnh, phải đấu tranh chống khủng bố mà không xa rời những giá trị căn bản đã làm nên nước Pháp hôm nay.

Nước Pháp, người Pháp, người Paris đã có gần ba ngày sống trong cảnh tiếng còi cảnh sát hụ khắp nơi, cảnh tàu điện không ai đi và xe cộ kẹt cứng trên phố. Nhưng trong những ngày đó, ở trường học, thầy cô đã bình tĩnh giải thích cho học trò về những gì đang diễn ra.

Trẻ em phải được hiểu, được bảo vệ để chính các em rồi sẽ bảo vệ các giá trị nền tảng.