Nước mắm là một loại sản phẩm truyền thống, độc đáo và không thể thiếu trong các bữa ăn của người Việt Nam. Theo số liệu Tổng cục Thống kê, mỗi năm Việt Nam tiêu thụ hơn 200 triệu lít nước mắm, với tổng giá trị khoảng trên 7.200 tỷ đồng. Ngoài nước mắm truyền thống, hiện nay trên thị trường còn có nhiều sản phẩm làm từ nước mắm hoặc có thành phần từ nước mắm khác. 

Hiện nay, thị hiếu của người tiêu dùng, nhất là lớp người trẻ, tầng lớp trung lưu yêu cầu ngày một cao, trong khi đó, nước mắm truyền thống ít thay đổi, đa phần vẫn giữ nguyên như trước đây, nặng mùi và có độ mặn cao. Cùng với đó là áp lực cạnh tranh về giá ngày càng gay gắt từ các sản phẩm tương tự như nước mắm công nghiệp, nước mắm pha chế… 

Đa phần các cơ sở chế biến nước mắm truyền thống là doanh nghiệp cỡ nhỏ (vốn dưới 20 tỷ đồng), quy mô sản xuất nhỏ, năng lực quản lý điều hành yếu, thụ động trước diễn biến thị trường, khó liên kết trong hoạt động sản xuất kinh doanh. Trong khi đó, giá mua nguyên liệu, giá vật tư thiết bị, nhân công, vận chuyển ngày càng có xu hướng tăng dẫn đến hiệu quả kinh doanh thấp.

Trước những khó khăn nêu trên, để bảo tồn và phát triển ngành sản xuất nước mắm truyền thống, các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất trong ngành cần phải nỗ lực nâng cao năng lực cạnh tranh.

Hiệp hội Nước mắm truyền thống cần tập trung vào công tác truyền thông chung cho các thành viên, kết nối chặt chẽ với đầu mối phân phối; phối hợp với các cơ quan chức năng để giải quyết các vấn đề pháp lý liên quan nhằm bảo đảm sự thuận lợi cho quá trình sản xuất, lưu thông hàng hóa. Đồng thời, các thành viên trong hội phải có những nguyên tắc chung về phương hướng phát triển, cách ứng xử đối với các nhà phân phối; phải cùng nhau giải bài toán lợi ích, chi phí, nghĩa vụ giữa các thành viên tham gia.

Ông Nguyễn Tử Cương, nguyên Cục trưởng Cục Quản lý chất lượng nông lâm sản và thủy sản (Bộ NN&PTNT) cùng nhiều chuyên gia trong ngành cho rằng, cần có quy chuẩn về nước mắm, trong quy chuẩn cần có định nghĩa về nước mắm, phân loại nước mắm truyền thống và không truyền thống. Cần để người tiêu dùng nhận biết rõ loại nước mắm mình đang dùng bằng cách trong thông tin ghi nhãn cần quy định kích cỡ độ lớn của chữ, những nội dung bắt buộc phải ghi trong nhãn là gì, cách ghi hàm lượng đạm…

Bên cạnh đó, tại mỗi địa phương có thế mạnh về sản xuất nước mắm, chính quyền nên có quy hoạch vùng sản xuất nước mắm, hỗ trợ bảo vệ ngư trường đánh bắt cá cơm. Đồng thời, các doanh nghiệp sản xuất nước mắm truyền thống cần mạnh dạn đầu tư theo chuỗi để giảm chi phí sản xuất, nâng cao chất lượng sản phẩm.