Phóng to

Bác Hồ cùng đoàn cán bộ lội suối (anh cần vụ Hồng Quảng là người đội mũ, đi cuối)

Với vóc dáng nhỏ bé và dù thoát ly nhiều năm, cụ vẫn có vẻ mộc mạc, chân chất của một cán bộ có gốc gác nông dân. Tuổi 80, không còn khỏe nữa nhưng cụ vẫn nhớ khá nhiều câu chuyện từ cách đây hơn nửa thế kỷ. Vừa kể chuyện cụ vừa rơm rớm nước mắt: "Nhiều lúc nghĩ lại những chuyện ngày xưa thương Bác quá...".

Năm 1949, 17 tuổi, anh thanh niên Nguyễn Đình Hàm lên chiến khu Việt Bắc đi theo cách mạng. Cuối năm 1950, anh được phân vào bộ phận cảnh vệ, canh gác cho T.Ư họp. Một thời gian sau anh được giao nhiệm vụ làm cần vụ cho Bác, phụ giúp Người những công việc trong sinh hoạt hằng ngày.

Cần vụ vốn chỉ làm những công việc lặt vặt như giặt giũ quần áo, lo chuyện cơm canh, trà nước hoặc quét dọn phòng làm việc cho Bác, nhưng tất cả đều phải được bảo đảm về mặt nguyên tắc bí mật.

Cụ Hàm nhớ lại: "Hôm đầu tiên vào làm việc, Bác hỏi thăm tôi quê quán ở đâu, anh em, bố mẹ, gia đình như thế nào, đã vợ con gì chưa. Rồi Bác hỏi ý tôi xem có muốn làm việc với Bác không. Bận bao nhiêu công to việc lớn, nhưng Bác vẫn dành thời gian bảo ban tôi từ việc nhỏ nhất. Bác dạy tôi cách pha trà rất sáng tạo mà dù trà ít vẫn đủ cho nhiều người uống trong mùa đông chiến khu. Người còn dạy tôi cách cầm khăn xoay một vòng xung quanh bát đĩa, như thế bát đĩa sẽ nhanh sạch và sạch cả trong lẫn ngoài, đồng thời không để lại dấu vân tay của mình trên đó!

Những ngày kháng chiến thiếu thốn, gian khổ, Bác dạy tôi phải luôn chú ý học hỏi những kinh nghiệm của đồng bào. Có một lần quần áo của Bác dính đầy nhựa cây, tôi giặt mãi không sạch mà xà phòng lại không có. Không biết làm thế nào, hỏi Bác, Bác bảo: "Chú xem đồng bào làm thế nào thì làm theo như thế". Tôi nghe lời Bác, vào hỏi bà con thì được mấy cụ già bày cách đốt cuống lá chuối khô rồi lấy tro giặt. Tôi làm theo, quả quần áo sạch thật.

Bận rộn là thế, phải lo nhiều công to việc lớn nhưng Bác vẫn luôn quan tâm đến tư tưởng, tình cảm và cuộc sống riêng tư từng người. Vào làm việc chỗ Bác được ít lâu, tôi được Bác đặt tên cho là Hồng Quảng.

Cụ Hàm kể: "Những ngày sống và làm việc bên cạnh Bác, tôi không hề có cảm giác mình đang làm việc với một vị Chủ tịch nước bởi vì Bác giản dị, gần gũi quá! Quần áo lót thay ra không bao giờ Bác để cho tôi giặt. Bác bảo: Đồ của mình mình còn ghê nữa là để cho người khác giặt.

Có một chuyện làm tôi nhớ mãi đó là lần mấy Bác cháu cùng đoàn cán bộ đi công tác. đoàn đi đến con suối Phú Trình (gần đèo Kháng Nhật) thì chững lại vì hôm đó suối đầy nước hơn mọi hôm. Tôi bảo mọi người đứng chờ để tôi tìm cách kéo mảng cho mọi người sang. Bác sợ lâu nên không đợi nữa mà quyết định lội thẳng qua suối. Sợ Bác yếu không qua nổi, tôi bảo: "Hay là Bác để cháu cõng Bác!". Bác bảo: "Chú bé như thế thì cõng thế nào được Bác!". Nói rồi Bác bước xuống suối. Vừa ra đến giữa dòng, Bác bị trượt chân, ngã ướt hết quần áo. Tôi đứng trên bờ vừa thương, vừa bực nên giậm chân nói: "Người ta đã bảo để người ta cõng mà không nghe!". Lúc đó tôi vì bực và thương Bác mà trót nói thế chứ cũng chưa kịp nghĩ mình đã nói hỗn với Bác. Các đồng chí trong đoàn rất giận, đề nghị kỷ luật tôi. Chính Bác Hồ đã xin cho tôi. Bác bảo: "Chú Quảng không có lỗi. Lỗi đó là tại Bác không nghe lời chú ấy nên mới bị ngã”.