Một nghiên cứu quốc tế do các nhà khoa học Úc dẫn đầu, vừa công bố trên tạp chí Nature, cho thấy nhiều loài thực vật và động vật không tuân theo chu kỳ truyền thống của bốn mùa xuân - hạ - thu - đông, mà thay vào đó vận hành theo những nhịp điệu phức tạp và khó dự đoán hơn.

Nghiên cứu do Tổ chức Nghiên cứu Khoa học và Công nghiệp Khối Thịnh vượng chung (CSIRO) phối hợp cùng Đại học California, Berkeley (Mỹ), thực hiện dựa trên phân tích dữ liệu vệ tinh kéo dài 20 năm. 

Nhóm tác giả đã xây dựng bản đồ toàn cầu chi tiết nhất từ trước đến nay về chu kỳ sinh trưởng của thực vật, đồng thời phát hiện sự tồn tại của những "điểm nóng về sự không đồng bộ theo mùa", nơi có các hoạt động sinh trưởng, ra hoa và sinh sản của thực vật khác biệt rõ rệt so với các vùng xung quanh.

Theo tiến sĩ Drew Terasaki Hart - nhà sinh thái học và là tác giả chính của nghiên cứu, sự lệch pha này không chỉ thách thức khái niệm truyền thống về bốn mùa mà còn mở ra những tác động sâu rộng đối với hệ sinh thái, tiến hóa, nông nghiệp và cả sức khỏe cộng đồng.

Các "điểm nóng bất đồng bộ" này thường tập trung ở những vùng khí hậu Địa Trung Hải như Nam Âu, California (Mỹ) và các dãy núi nhiệt đới, đặc biệt là Andes. Tại những nơi này, chu kỳ sinh trưởng và sinh sản không khớp nhau có thể dẫn đến việc thực vật và động vật giao phối, nảy mầm hay ra hoa vào những thời điểm khác, làm gia tăng khả năng phân kỳ tiến hóa và thúc đẩy đa dạng sinh học.

Nghiên cứu cũng chỉ ra hệ quả kinh tế rõ rệt. Ở Colombia, các trang trại cà phê chỉ cách nhau vài km có thể bước vào mùa thu hoạch hoàn toàn khác nhau, như thể nằm ở hai bán cầu trái ngược. Điều này cho thấy yếu tố mùa vụ mang tính địa phương đóng vai trò quyết định trong nông nghiệp và thương mại toàn cầu.

Các nhà khoa học nhấn mạnh rằng việc nhận diện chính xác các chu kỳ mùa tiềm ẩn có thể giúp cải thiện công tác quản lý nông nghiệp, bảo tồn thiên nhiên và ứng phó với các nguy cơ y tế, khi sự thay đổi mùa vụ ảnh hưởng trực tiếp đến nguồn cung thực phẩm cũng như sự lây lan của dịch bệnh.

Báo động thực vật ngày càng 'nghèo' dinh dưỡng, ảnh hưởng động vật và cả người

Hiện nay, khi biến đổi khí hậu ảnh hưởng đến điều kiện sinh trưởng, một số loài thực vật đang dần mất giá trị dinh dưỡng.