Những ngày tết đi đâu cũng gặp mâm cao cỗ đầy nên bác sĩ khuyến cáo mỗi người hãy nhập tiệc tùy theo sức khỏe của mình - Ảnh: T.T.D.

Và trong dịp họp mặt chúc tụng ấy, không khi nào thiếu những bữa tiệc linh đình với đủ loại thức ăn giàu đạm, béo, rượu bia, nước ngọt, bánh kẹo...

Cứ thử đi một vòng chúc tết sẽ thấy tội nghiệp cho cái dạ dày biết chừng nào. Cái lá gan cũng bị hành hạ không kém với những lần cụng ly không dứt. Sau mỗi dịp tết như thế, không ít người khỏe mạnh cảm thấy mệt mỏi hơn, còn người già, người có bệnh mãn tính có khi phải... nhập viện.

Để ngày tết an toàn cho mọi người, nhất là người cao tuổi, người có các bệnh lý như béo phì, đái tháo đường, tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu, bệnh gout cần hết sức thận trọng khi ăn uống dịp tết.

- Người cao tuổi. Nên ăn cá nhiều hơn thịt, hạn chế ăn thịt mỡ do khó tiêu hóa. Nên ăn các món hấp, kho lạt, canh hơn là chiên xào nhiều dầu mỡ. Ăn ít các loại dưa cải muối chua, củ kiệu, củ cải ngâm nước mắm vì có nhiều muối. Thực phẩm chế biến sẵn như thịt hộp, lạp xưởng, mì gói cũng nên hạn chế vì nhiều muối, dễ gây tăng huyết áp.

Do khả năng chuyển hóa chất đường ở người cao tuổi bị hạn chế nên tránh ăn nhiều các loại bánh mứt ngọt, thay bằng trái cây tươi ít ngọt, rau củ và trái cây sấy khô với vị ngọt tự nhiên, các loại hạt như đậu phộng, hướng dương, hạt dẻ, hạt dưa, hạt bí, hạt đậu sấy hoặc rau câu trái cây... để giảm lượng đường đưa vào cơ thể một cách không cần thiết.

Ăn các loại hạt còn rất tốt cho sức khỏe vì cung cấp thêm các acid béo thiết yếu cần thiết để bảo vệ tim mạch.

- Người bệnh đái tháo đường. Hạn chế những thực phẩm chứa nhiều đường tinh (nước ngọt, nước trái cây đóng hộp, bánh, kẹo, mứt), kể cả trái cây ngọt (xoài chín, nho ngọt, dưa hấu...) cũng chỉ nên ăn vừa phải. Nếu muốn thưởng thức các món ngọt này, có thể nhâm nhi một lượng ít sau bữa chính với nhiều rau. Bánh chưng, bánh tét rất giàu chất bột đường nên chỉ ăn với lượng vừa phải và ăn kèm nhiều rau để hạn chế hấp thu đường nhanh vào máu.

Các món bánh tráng cuốn nhiều rau với thịt hoặc cá là món ăn rất tốt để hạn chế tăng đường huyết sau ăn mà vẫn đủ dinh dưỡng. Cố gắng giữ bữa ăn điều độ, tránh để bụng đói vì ăn trễ và cũng không ăn quá mức trong mỗi bữa.

Tốt nhất nên ăn vừa phải trong các bữa chính và có thêm bữa phụ giữa các bữa ăn chính như sữa, trái cây, bánh quy... Nếu phải đi chơi xa nên mang theo các món ăn phụ để phòng ngừa trường hợp hạ đường huyết.

- Người thừa cân, cholesterol trong máu cao. Hạn chế thực phẩm giàu năng lượng, giàu chất béo, cholesterol, đường như các món chiên, quay, xào, nước ngọt... Khi ăn bánh chưng, thịt kho trứng với nước dừa nên chọn thịt nạc, hạn chế ăn mỡ và da, ăn ít trứng. Tăng cường ăn cá và giảm thịt mỡ, nên chọn thịt nạc. Hạn chế ăn tim, gan, cật, óc... do nhiều cholesterol.

Nên dùng các thực phẩm nhiều chất xơ, năng lượng thấp như rau các loại, trái cây ít ngọt (thanh long, cam, bưởi, táo, đu đủ chín...). Nên ăn chậm, nhai kỹ. Ăn sáng đầy đủ và giảm ăn về chiều tối.

Nên tăng vận động để dễ tiêu hao năng lượng. Đi dạo công viên ngắm hoa tết cũng là cách tiêu hao năng lượng thú vị trong những ngày xuân (hơn là nằm dài xem tivi suốt ngày). Nên ăn nhiều rau. Món dễ ăn, nhiều rau mà không cần chế biến nhiều, rất phù hợp trong những bữa tiệc đầu năm của gia đình là bánh tráng cuốn, lẩu thập cẩm, rau tươi trộn dầu giấm (có thể thêm cà rốt, bông cải xanh luộc sẽ càng ngon, bổ dưỡng).

- Người tăng huyết áp, bệnh tim mạch. Nên dùng các món ăn lạt, ít natri, cholesterol, chất béo nhưng giàu kali, chất xơ. Không nên sử dụng nhiều các loại thực phẩm chứa nhiều muối như thực phẩm công nghiệp (thịt hộp, cá hộp...), dưa muối chua, dưa món, mì ăn liền, tương, giò chả... Hạn chế các loại thịt mỡ, da, phủ tạng động vật... vì chứa nhiều cholesterol dễ gây xơ vữa thành mạch. Nên ăn cá, đậu hũ, rau, trái cây các loại. Hạn chế uống rượu bia.

- Người bị suy thận. Hạn chế thực phẩm giàu đạm (như thịt, cá, trứng, hải sản...), hạn chế thức ăn nhiều muối.

- Người bị bệnh gout. Gout là bệnh rối loạn chuyển hóa có liên quan đến ăn uống do nồng độ acid uric quá cao trong huyết tương dẫn đến lắng đọng các tinh thể urat (muối của acid uric) hoặc tinh thể acid uric. Các tinh thể này lắng đọng ở khớp (sụn khớp, bao hoạt dịch) làm khớp bị viêm, gây đau đớn, lâu dần gây biến dạng, cứng khớp. Người bệnh gout nên tránh các thức uống có cồn như rượu, bia... Tránh những thức ăn mà thành phần nguyên liệu chính là thịt, cá, hải sản, óc, gan, cật, nấm, măng tây... Bữa ăn quá thịnh soạn có thể gây cơn đau cấp do viêm khớp.