Dự án luật được Bộ trưởng Bộ Tài nguyên - môi trường Nguyễn Minh Quang trình Quốc hội ngày 29-10.

Phóng to

Người dân đến thực hiện các thủ tục tại Văn phòng đăng ký quyền sử dụng đất, Phòng tài nguyên - môi trường quận Tân Bình, TP.HCM - Ảnh: THANH ĐẠM

Nhà nước thu hồi

Một trong những điểm nổi bật của dự luật lần này, theo Bộ trưởng Nguyễn Minh Quang, là “quy định Nhà nước chủ động thu hồi đất theo kế hoạch sử dụng đất cấp huyện đã được công bố để tạo quỹ đất “sạch”. Sau đó Nhà nước giao đất, cho thuê đất theo hình thức đấu giá hoặc không đấu giá quyền sử dụng đất. Đối với dự án đầu tư phù hợp với quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, nhà đầu tư trong nước thực hiện nhận chuyển quyền sử dụng đất để thực hiện dự án”.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Nguyễn Văn Giàu cho biết qua thẩm tra, “đa số ý kiến trong ủy ban tán thành quy định Nhà nước chủ động thu hồi đất theo kế hoạch sử dụng đất hằng năm đã được phê duyệt và tán thành việc quy định cụ thể các trường hợp Nhà nước thu hồi đất để sử dụng vào các mục đích quốc phòng, an ninh, phục vụ lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng và các dự án phát triển kinh tế - xã hội”.

Tuy nhiên, một số ý kiến trong Ủy ban Kinh tế đề nghị cân nhắc tính khả thi của việc thu hồi đất theo kế hoạch sử dụng đất vì khó có đủ nguồn kinh phí cho việc bồi thường, hỗ trợ, tái định cư. “Nếu thu hồi đất theo kế hoạch mà chậm đưa vào sử dụng sẽ dẫn đến lãng phí đất đai, nhất là các công trình cơ sở hạ tầng có thời gian thực hiện kéo dài nhiều năm. Đề nghị đất quy hoạch để xây dựng cơ sở hạ tầng như giao thông, thủy lợi... thì căn cứ vào tiến độ triển khai dự án, yêu cầu sử dụng đến đâu thu hồi đến đó để tránh lãng phí đất đai” - ông Giàu nói.

Vẫn theo ông Giàu, nhiều thành viên trong ủy ban tán thành quy định khi xây dựng, mở rộng các công trình kết cấu hạ tầng, chỉnh trang đô thị cần phải quy hoạch và tổ chức thu hồi cả phần diện tích đất liền kề công trình kết cấu hạ tầng, vùng phụ cận để tạo nguồn lực từ đất đai đầu tư cho các công trình này và hỗ trợ người có đất bị thu hồi, đồng thời ưu tiên cho người bị thu hồi đất ở được giao đất hoặc mua nhà trên diện tích đất đã thu hồi mở rộng.

Một số ý kiến trong Ủy ban Kinh tế cũng tán thành quy định các dự án sản xuất kinh doanh phù hợp với quy hoạch sử dụng đất thì hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất được chuyển nhượng, cho thuê, góp vốn bằng quyền sử dụng đất với nhà đầu tư. Có ý kiến đề nghị không cho phép nhà đầu tư nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất để thực hiện các dự án vì phát sinh chênh lệch giá đền bù dẫn đến so bì và dễ xảy ra khiếu kiện trong nhân dân.

Giá đất phù hợp với cơ chế thị trường

Thay vì nguyên tắc Nhà nước xác định giá đất sát với giá thị trường như quy định hiện hành, dự luật lần này đưa ra nguyên tắc “giá đất do Nhà nước quy định theo mục đích sử dụng đất tại thời điểm định giá, đảm bảo phù hợp với cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước”. Khác với quy định hiện hành là mỗi năm HĐND quyết định bảng giá đất dựa trên khung giá do Chính phủ quy định, dự luật đưa ra quy định mới là UBND cấp tỉnh ban hành bảng giá đất để áp dụng cho tất cả mục đích, không công bố bảng giá đất hằng năm nhưng điều chỉnh khi giá đất trên thị trường có sự biến động lớn.

Về giá đất bồi thường cho người có đất bị thu hồi, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Nguyễn Văn Giàu cho biết “nhiều ý kiến tán thành việc định giá đất để bồi thường cho người sử dụng đất phải theo mục đích sử dụng tại thời điểm thu hồi, có tính đến công sức đầu tư, bồi bổ của người sử dụng đất, nhưng không tính phần giá trị tăng thêm do quy hoạch của Nhà nước vì phần này không do đầu tư của người sử dụng đất tạo ra. Ngoài giá đất bồi thường, Nhà nước cần có chính sách hỗ trợ để ổn định đời sống, việc làm cho người có đất bị thu hồi”.

Ủy ban Kinh tế đề nghị quy định chặt chẽ việc bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất phải đảm bảo dân chủ, công khai, khách quan, công bằng và đúng pháp luật. Người sử dụng đất được bồi thường theo mục đích đang sử dụng hợp pháp. Người có đất bị thu hồi được hỗ trợ đào tạo nghề, tạo việc làm, tổ chức lại sản xuất, đảm bảo đời sống.

Quốc hội sẽ thảo luận các nội dung của dự thảo Luật đất đai (sửa đổi) vào các ngày 6 và 19-11.