Phóng to

Cả nhân loại đang yêu, nhưng mấy ai biết được vì sao người ta lại yêu nhau và yêu như thế nào? Tạp chí L’Express sẽ cung cấp cho bạn những hiểu biết cần thiết.

Tình yêu bắt đầu ra sao?

Hiện chúng ta cũng mới bắt đầu hiểu được các cơ chế hóa học và thần kinh trong việc điều khiển các xung động tính dục khiến người ta cảm thấy gắn bó, yêu thương và có thiện cảm với người khác.

Ngày nay, các nhà khoa học phân biệt ba dạng của tình yêu: ham muốn tính dục (dạng này thôi thúc hành động giao hợp), tình yêu lãng mạn (đam mê một đối tượng đặc biệt) và tình cảm gắn bó lâu dài (dạng này thúc đẩy một cuộc sống lứa đôi).

Cả ba hình thái tình yêu này có quá trình phát triển tâm lý khác nhau và được thừa hưởng từ quá trình tiến hóa và đôi khi lại gây ra nguy hiểm. Tại sao? Nhà nhân loại học Helen Fisher thuộc Đại học Rutgers giải thích: “Bạn có thể vẫn cảm thấy gắn bó với vợ mình, nhưng đồng thời bạn cũng đang yêu một người khác và lại có ham muốn tính dục với một người thứ ba. Nhưng ít ra thì bạn cũng không phải là yêu quái đâu”. Một tin tốt lành chứ?

Ba sắc thái của tình yêu

1. Ham muốn tính dục. Đây là một xung động thiết yếu giúp sinh vật nói chung có thể duy trì nòi giống, do tác động của testosterone từ tinh hoàn và các tuyến thượng thận sản xuất ra. Ở nữ giới, hormone này cũng được buồng trứng tiết ra. Testosterone tác động lên não và kích thích một chuỗi các chất trung gian hóa học kích thích tâm lý muốn giao hợp, biểu hiện cụ thể qua việc làm tăng mạch đập và huyết áp, làm cương dương vật và âm vật, làm tiết dịch âm đạo… Nếu như việc sản xuất testosterone bị tắc nghẽn do một lý do nào đó như tuổi tác hay đang điều trị bệnh thì nam giới sẽ không cương dương vật và nữ giới sẽ lãnh cảm.

2. Tình yêu lãng mạn. Tình yêu được thể hiện qua sự ngưỡng mộ và tán dương khiến chủ thể trở nên như một con nghiện hay một bệnh nhân bị rối loạn nội tại ám ảnh. Quá trình phân tích sinh học chỉ ra rằng não bộ của những người đang yêu tiết ra một số lượng lớn chất dopamine có tác dụng làm sảng khoái và mãn nguyện, khiến chủ thể có thể ăn không biết ngon, mất ngủ, nhưng lại rất hoạt bát…

Và thêm một điều thú vị nữa: khi dùng kỹ thuật chụp X- quang, hai chuyên gia Andreas Bertels và Semir Zeki thuộc đại học Luân Đôn (Anh) đã chứng minh rằng khi yêu, các đường truyền thần kinh có chức năng điều khiển các khả năng nhận xét, phê phán và đánh giá xã hội của chủ thể sẽ bị “gây mê”, khiến họ không nhận thấy được các khuyết điểm của người mình yêu. Đây quả là một lời xác nhận của khoa học về một câu nói rất dân gian từ bao lâu nay: “Yêu là mù quáng”!

Vấn đề ở đây, có thể nói là một ưu điểm cũng được, là tình yêu là một trạng thái bất ổn và nhanh chóng. Sau một thời gian, chất dopamine và endorphine giảm đi, kéo theo sự ham muốn cũng sụt giảm. Đó là lý do giải thích tại sao các con nghiện phải tăng “đô” thường xuyên. Và một khi sự đam mê nhường chỗ cho lý trí khi các đường truyền thần kinh phán xét hết bị “gây mê” nữa thì khi đó các khuyết điểm của người yêu mới được nhận diện.

Đó cũng là một hiện tượng gọi là “thần tượng sụp đổ”. Lúc đó, chủ thể hoặc là tìm kiếm đối tượng khác để tìm một niềm đam mê mới, hoặc quyết định tiến tới hôn nhân vì những ràng buộc nào đó về mặt xã hội.

Phóng to3. Tình cảm gắn bó lâu dài. Đây gần như là một “quy định” của tạo hóa nhằm mục đích nuôi dạy con cái, một nhiệm vụ cần có sự hợp tác lâu dài của cả người cha và mẹ. Đây cũng là một trạng thái tâm lý bình yên, cảm thấy an toàn, thoải mái về mặt xã hội và cảm xúc. Trạng thái này có liên quan đến việc sản xuất ra ocytocine, một hormone giúp cho tử cung co giãn tốt hơn khi sản phụ sinh nở và kích thích sự tiết sữa. Đây là một hormone tác dụng lên não và có chức năng giúp con người nhận biết khuôn mặt và xác định được người thân quen. Hormone này đóng vai trò quan trọng trong việc thiết lập mối dây liên hệ giữa cha mẹ và con cái.

Bác sĩ Kathleen Light thuộc Đại học Bắc Carolina đã chứng minh rằng ocytocine được tiết ra nhiều hơn khi hai người ôm hôn, vuốt ve nhau hay đơn giản hơn - khi cùng nhau xem một bộ phim tình cảm. Chính hormone này đã “níu kéo” hai người bên nhau sau những giây phút cùng vui vẻ. Ở trẻ em, ocytocine được sản xuất ra nhiều hay ít tùy theo mức độ trìu mến của người mẹ.

Giáo sư Lucy Vincent, một chuyên gia về khoa học thần kinh giải thích: “Ocytocine là một chất chống stress rất hiệu quả vì nó có khả năng tác động mạnh lên hệ miễn dịch. Người ta đã tiêm hormone này vào cơ thể chuột và chúng chịu đựng được đau đớn tốt hơn và dễ bình phục hơn”. Điều có được do các phân tử có tác dụng làm sảng khoái mà não phóng thích ra khi hoạt động tình dục và cả trong các quan hệ yêu thương, trìu mến và các giao tiếp xã hội.

Vậy thì tại sao lại không yêu?

Nói một cách dễ hiểu, tình yêu luôn có lợi vì nó giúp chúng ta trở nên tốt đẹp hơn. Vì sao? Chuyên gia tâm lý Marianne Selleron thuộc Hiệp hội các trung tâm tư vấn tình yêu và hôn nhân của Pháp, giải thích: “Tình yêu mang đến sự tin tưởng, nâng cao giá trị chúng ta lên, mang đến cho chúng ta điều tốt đẹp. Tình yêu giúp trở nên sáng tạo và hành động tốt hơn. Tình yêu giúp phát triển lòng độ lượng, sự trìu mến, ham học hỏi, khám phá và tiếp xúc với xã hội”.

Ngày càng có nhiều nhà triết học và tâm lý học đi sâu vào việc nghiên cứu tình yêu và tác động của tình yêu bên ngoài phạm vi của hai người, tức là đối với cộng đồng. Nhà phân tâm học người Mỹ John Welwood giải thích như sau: Một mối quan hệ có ý thức có thể là cỗ xe giúp tái tạo lại tâm hồn trong đời sống văn hóa của chúng ta, giúp phát hiện lại cộng đồng và những điều đáng trân trọng trong cuộc sống hằng ngày.

Nói thật với nhau và biết tôn trọng nhau, biết lắng nghe nhau, đó là khởi đầu của một quan hệ giao tiếp thực thụ, đó chính là cái mà xã hội này cần nhất trong một môi trường tập thể. Nói tóm lại, yêu và mong muốn được yêu, đó là những điều tuyệt vời của mỗi cá nhân chúng ta. Một niềm hạnh phúc diệu kỳ mà bạn hãy biết nắm lấy.

Quá trình phân tích sinh học chỉ ra rằng não bộ của những người đang yêu tiết ra một số lượng lớn chất dopamine có tác dụng làm sảng khoái và mãn nguyện, khiến chủ thể có thể ăn không biết ngon, mất ngủ, nhưng lại rất hoạt bát…