Giữa những 'concert quốc gia' vô cùng náo nhiệt những ngày kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2-9 này, những văn nghệ sĩ mặc áo lính cũng có cách kỷ niệm riêng của mình, không hoành tráng mà hùng tráng và lắng sâu, như cách câu thơ thường lặng lẽ bên con người.

Đó là chương trình nghệ thuật Những câu thơ viết nên hình đất nước, tạp chí Văn nghệ Quân đội phối hợp cùng Nhà xuất bản Quân đội Nhân dân, Nhà hát Ca múa nhạc Quân đội và Trung tâm Phát thanh - truyền hình Quân đội đã tổ chức tối 14-8 tại Hà Nội.

Đại tướng Phan Văn Giang - bộ trưởng Bộ Quốc phòng - dự chương trình cùng nhiều văn nghệ sĩ quân đội, những người lính và người yêu thơ.

Những câu thơ viết nên hình đất nước

Nghe chương trình, khán giả xúc động nhận ra hình hài đất nước không chỉ được đắp bồi bằng xương máu của những người lính; bằng "những người mẹ mặc áo thay vai hạt lúa của khoai bền bỉ nuôi chồng, nuôi con chiến đấu"; bằng "những người con gái con trai đẹp như hoa hồng cứng như sắt thép, xa nhau không hề rơi nước mắt, nước mắt để dành cho ngày gặp mặt"...

Hình hài đất nước còn được vẽ nên bằng những câu thơ chắt ra từ tình yêu nước nồng nàn của những người con nước Việt trong một thời đại đặc biệt, đặc biệt là những nhà thơ mặc áo lính.

Theo ban tổ chức, 80 năm qua, các văn nghệ sĩ quân đội nói chung và những nhà thơ mặc áo lính nói riêng đã có mặt ở khắp mọi miền của Tổ quốc, từ những vùng đất biên cương gian khó đến nơi chiến trường ác liệt, để viết nên những bản hùng ca bất tử về người lính, về Tổ quốc, về nhân dân.

Mang theo những rung cảm chân thành và lý tưởng cao đẹp, họ đã khắc họa hình ảnh đất nước qua từng vần thơ vừa chân thực, hào sảng, sâu lắng, thiêng liêng, tạo nên dấu ấn không phai trong lòng bạn đọc qua nhiều thế hệ.

Như nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm chia sẻ trong chương trình, từ năm 1964 ông vào Nam chiến đấu cho đến ngày hòa bình thống nhất nước nhà. Những năm ấy, ông không nghĩ mình sẽ làm thơ. 

Mục tiêu đầu tiên cao nhất của ông và đồng đội là chiến đấu cho hòa bình, thống nhất. Nhưng làm thơ cũng là chiến đấu cho hòa bình, thống nhất toàn vẹn lãnh thổ, nên ông và nhiều đồng đội của mình đã cầm bút.

Nhờ thế mà tiếng Việt, người Việt có được những bài thơ vô cùng thiết tha và hào sảng về đất nước mình, như bài Đất nước mà người lính Nguyễn Khoa Điềm đã viết, để hôm nay cháu con còn ngân lên với bao niềm tự hào và xúc động thiêng liêng.

Ngân mãi những vần thơ có thép có tình

Ngoài Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm, trong chương trình, NSND Văn Chương, NSND Tạ Tuấn Minh, NSND Vương Hà, NSƯT Khuất Quỳnh Hoa, NSND Hồng Hạnh, ca sĩ Viết Danh… đã mang đến những bài thơ, câu hát đi cùng năm tháng.

Khán giả nghèn nghẹn nghe lại Bác Hồ một tình yêu bao la, nhạc và lời Thuận Yến; tổ khúc Hình của Đảng lồng trong hình của nước, trích thơ của các tác giả Chế Lan Viên, Tố Hữu, Nguyễn Đình Thi, Xuân Diệu; Đồng chí của Chính Hữu, Hoan hô chiến sĩ Điện Biên của Tố Hữu;

Một người lính nói về thế hệ mình của Thanh Thảo; Dáng đứng Việt Nam của Lê Anh Xuân; Vàm Cỏ Đông của Hoài Vũ, Chúng con chiến đấu cho người sống mãi Việt Nam ơi của Nam Hà, Gặp lại các em của Nguyễn Đình Chiến, Khi mùa mưa đi qua của Phạm Sỹ Sáu, trích đoạn bài thơ Tổ quốc nhìn từ biển của Nguyễn Việt Chiến.

Cho đến Mẹ đồng chiêm của Vương Trọng, Tình em thơ của Ngọc Sơn, nhạc của Huy Du; Màu hoa đỏ thơ của Nguyễn Đức Mậu, Thuận Yến phổ nhạc; Việt Nam trên đường chúng ta đi, thơ của Xuân Sách, nhạc Huy Du…

Những bài thơ, bài hát được chọn trong chương trình đã khắc họa cả một dòng chảy lịch sử từ khi Bác Hồ ra đi tìm đường cứu nước, đến những cuộc chiến tranh chống Pháp, chống Mỹ rồi đến chiến tranh biên giới, bảo vệ biển đảo...

Chương trình hòa quyện giữa thơ và nhạc, có đọc thơ, ngâm thơ và hát, múa. Có những tiết mục được biên đạo công phu, nhưng quan trọng hơn là tình cảm của nghệ sĩ đặt vào từng tiết mục biểu diễn.

NSND Tạ Tuấn Minh, người thể hiện rất xúc động các bài thơ Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm, Gặp lại các em của Nguyễn Đình Chiến… nói những "câu thơ viết nên hình đất nước" mà anh thể hiện hôm nay cũng chính là những vần thơ anh đã thuộc nằm lòng từ nhỏ, đã đi theo anh tới giờ và nuôi dưỡng tâm hồn anh và bao người khác.

Cho nên không ngạc nhiên khi anh đặt rất nhiều cảm xúc vào những phần trình diễn của mình.

Bởi tình cảm của bao người dành cho "những câu thơ viết nên hình đất nước" mà kết thúc chương trình rồi, những vần thơ có thép có tình như trong bài Gặp lại các em của nhà thơ Nguyễn Đình Chiến vẫn còn ngân mãi trong lòng khán giả:

"Đất của mình chứ đất của ai/ Phải xông lên mà giữ! Tiếng các em thét gọi nhau trong chiến hào khói lửa/ Còn cháy lòng bao chiến sĩ xung phong…"

Ngoài Hà Nội, chương trình Những câu thơ viết nên hình đất nước còn diễn ra tại Đắk Lắk (tại Tuy Hòa) và TP.HCM (tại Côn Đảo) trong dịp kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2-9.

Đội mưa nghe đọc thơ ở Hoàng thành Thăng Long đêm rằm tháng giêng

Đêm thơ ‘Bản hòa ca đất nước’ do Hội Nhà văn Việt Nam tổ chức tối 24-2 tại sân khấu ngoài trời ở Hoàng thành Thăng Long thưa vắng người, chủ yếu là đại biểu khách mời.