TT - Trận thua 0-2 trước tuyển Pháp đã đưa người dân Ukraine trở lại với sự lo lắng từ đầu mùa giải: những hậu quả kinh tế và xã hội mà Ukraine phải gánh chịu khi đăng cai Euro đúng vào thời điểm kinh tế châu Âu rơi vào khủng hoảng.

Và hơn nữa, sau thất bại của đội nhà, người Ukraine mới thấy hết nội lực của mình chẳng có gì nhiều ngoài vẻ hào nhoáng của mùa lễ hội... “Chúng tôi luôn mong muốn đội nhà thắng. Nhưng sau trận thua, bình tâm nhìn lại, quả đúng nội lực của chúng tôi còn nhiều điều phải bàn” - câu nói của Sekgey, một CĐV ở khu fanzone, dường như đúng cho cả bóng đá lẫn khái quát về đất nước Ukraine.

Vào các khu bán hàng lưu niệm, người ta rất khó kiếm được một kỷ vật “rất Ukraine” để làm kỷ niệm khi trở về nhà. Những chú búp bê Matrioska, những chai vodka mang hình cây bạch dương xinh xắn đã thuộc về biểu tượng của “anh hai” Nga sau khi Liên Xô sụp đổ. Còn những vật nho nhỏ, xinh xinh có hình linh vật của Euro 2012 - cặp sinh đôi Slavek - Slavko cũng bị chia sẻ với người láng giềng Ba Lan.

Có chăng chỉ còn lại là những nụ cười thân thiện của người dân, những gương mặt xinh xắn với mái tóc vàng hung của những cô gái Ukraine là “đặc sản” của nước đồng chủ nhà mà thôi. Tiếc thay, sự nồng nhiệt và sắc đẹp không thể giúp Ukraine hái ra tiền để bù đắp vào những khoản nợ đã đầu tư cho Euro 2012! Hình như sau hơn 20 năm thoát khỏi nền kinh tế bao cấp, người dân Ukraine vẫn chưa giỏi kiếm tiền theo cơ chế thị trường...?

Để hiểu hơn về văn hóa Ukraine, đi đến đâu tôi cũng cố tìm những món ăn của người bản xứ để thưởng thức. Nhưng dường như điều đó không dễ dàng đối với những vị khách thập phương như tôi. Ở những quán ăn nhanh, những quán bình dân dọc đường, tôi thường được chào mời bởi món saurma, một dạng thịt nướng có quấn bột mì nướng xuất xứ từ Ả Rập. Ở các khu trung tâm, nhà hàng McDonald và nước uống Coca Cola tràn ngập đường phố.

Người Ukraine không giỏi tiếp thị. ở các nhà hàng, nhân viên phục vụ luôn lật trang đồ ăn có xuất xứ từ Tây Âu và Mỹ trên thực đơn để giới thiệu cho khách hơn là những món ăn bản địa. Ngay trên cuốn sách chỉ dẫn dành cho giới truyền thông, ở thành phố cổ Lviv người ta cũng thấy người Ukraine phô ra nào là quán cà phê của Úc, nhà hàng của người Hungary, tuyệt nhiên không có một đặc sản nào đến từ nước đồng chủ nhà Ukraine. Nói vậy không có nghĩa văn hóa ẩm thực của người Ukraine quá tệ, những món thịt nướng, những món salad của họ khá ngon và bắt mắt... Nhưng dường như người Ukraine chưa sẵn sàng cho việc kinh doanh ở ngoài sân bóng.

Dạo quanh các cửa hàng và những căn hộ cũ kỹ xây dựng thời Liên Xô được khoác lên mình lớp sơn mới nhân mùa Euro, chợt nhận ra Ukraine chưa có những sản phẩm đặc trưng cho đất nước mình. Từ cái cửa sổ lẫn đồ dùng nội thất đều nhập từ Đức và các nước lân cận. Đồ dùng điện tử và xe hơi chủ yếu do người Nhật và Hàn Quốc sản xuất. Hệ thống bất động sản và các kênh truyền thông phần lớn nằm trong tay giới tài phiệt Nga và các nước thuộc SNG cũ.

Để hiểu người Ukraine, tôi chỉ còn cách tìm đến các viện bảo tàng, nơi ấy còn lưu giữ những thành tựu to lớn trong quá khứ của họ. Đó là những thành tựu về vũ trụ, máy bay, tên lửa, xe tăng... Tại đây, cô nhân viên thuyết minh tự hào nói: “Chúng tôi đã đi vào vũ trụ cách nay nửa thế kỷ. Chúng tôi là nước sản xuất ra loại máy bay vận tải Antonov lớn nhất thế giới...”. Trong những câu chuyện với các cụ già người Ukraine tình cờ gặp, tôi có cảm giác họ đang “gặm nhấm” vào quá khứ hơn là sẵn sàng cho tương lai. Còn lớp trẻ thì đang lo lắng trước nạn thất nghiệp và sự chia rẽ sắc tộc.

Nhiều người trong số họ cho rằng nếu Ukraine tiếp tục vào sâu vòng trong, sự vui vẻ, tinh thần dân tộc do bóng đá mang lại sẽ phần nào giải quyết được những bất đồng và lo lắng của người dân Ukraine. Nhưng nếu Ukraine thất bại trước tuyển Anh trong trận tới, chắc chắn Ukraine sẽ “mất cả chì lẫn chài”. Khán giả đến sân sẽ ít hơn, cơ hội kinh doanh cho người Ukraine cũng tụt giảm và niềm tự hào dân tộc cũng sẽ bị tổn thương.

Chẳng còn con đường nào khác là Ukraine sẽ cố giành lấy chiến thắng bằng mọi giá. Nhưng với nội lực hiện nay của tuyển nhà thì người Ukraine tự tin nhất cũng phải lo lắng. Thế mới thấy bóng đá không chỉ là bóng đá. Và bóng đá khó có thể đi đến vinh quang trên một thân thể chưa thật khỏe mạnh của nước nhà...

THẾ ANH (từ Ukraine)