Phóng to

Chủ tịch Tổng liên đoàn Lao động VN Đặng Ngọc Tùng: Lương tối thiểu không đủ sống, Bộ LĐ-TB&XH có đề xuất gì? Người lao động vẫn phải sống hằng ngày chứ không chờ đợi được - Ảnh: Lê Kiên

Trong ngày làm việc đầu tiên của hội thảo (17-5), nhiều chuyên gia khẳng định chính sách về tiền lương hiện tồn tại nhiều bất cập, lương tối thiểu không đảm bảo được nhu cầu tối thiểu của cuộc sống.

Lương tăng chỉ bù được lạm phát

Thua lỗ sao lương lại cao? Phó chủ nhiệm Ủy ban Các vấn đề xã hội Đỗ Mạnh Hùng đặt vấn đề: Tại sao không ít doanh nghiệp nhà nước sản xuất kinh doanh thua lỗ nhưng lương vẫn rất cao, ví dụ như Tập đoàn Điện lực VN (EVN)? Phó vụ trưởng Vụ Tiền lương tiền công Hoàng Minh Hào trả lời rằng “lương ngành điện phải tính đặc thù độc hại, rồi trong những hoàn cảnh như thiên tai, địch họa họ vẫn phải bỏ công sức để khắc phục, chứ không chỉ đánh giá trên hiệu quả kinh tế”.

Bà Trương Thị Mai cho biết chính sách tiền lương đang là bất cập trong toàn xã hội. Với thang, bảng lương như hiện nay thì một sinh viên mới ra trường vào làm việc trong khu vực nhà nước được hưởng lương khoảng 3 triệu đồng, lương bộ trưởng khoảng 13 triệu đồng. Vì lương chưa đủ sống nên người lao động phải làm thêm bằng các cách khác nhau, không thể toàn tâm toàn ý cho công việc.

Theo bà Mai, hội nghị trung ương đã cho chủ trương đẩy nhanh lộ trình cải cách tiền lương, trong đó sẽ điều chỉnh lương tối thiểu trong khu vực doanh nghiệp với lộ trình nhanh hơn khu vực nhà nước với mục tiêu là năm 2015 người lao động sống được bằng lương.

Ông Hoàng Minh Hào - phó vụ trưởng Vụ Tiền lương tiền công (Bộ Lao động - thương binh và xã hội) - khẳng định “tăng lương lâu nay phải nói là chỉ bù đắp được mức tăng chỉ số giá cả, tức chỉ bù vào được lạm phát, chứ chưa đáp ứng được mục đích là nâng cao chất lượng cuộc sống”. Mặc dù từ năm 2004 đến nay Chính phủ đã tám lần tăng lương nhưng theo ông Hào, mức lương tối thiểu của cán bộ công chức chỉ đáp ứng được 35% nhu cầu sống tối thiểu, còn lương tối thiểu trong khu vực doanh nghiệp đáp ứng được 75%.

“Cách tính lương từ những năm 60 thế kỷ trước”

Ông Hoàng Minh Hào cho rằng hệ thống thang, bảng lương nhà nước không đảm bảo khuyến khích người lao động và càng ngày càng xa rời thực tế. Giá trị mức tiền lương rất thấp, không phù hợp với cơ chế thị trường.

“Cứ sinh viên ra trường là vào đâu cũng nhận lương với chỉ số 2,34. Đây là cách tính lương từ những năm 60 của thế kỷ trước. Lương doanh nghiệp cũng bất cập, nói rằng căn cứ để xây dựng thang, bảng lương là năng suất lao động, chất lượng hiệu quả trong sản xuất kinh doanh, nhưng điện, xăng dầu do Nhà nước định giá. Nhà nước định giá nhưng cứ ép doanh nghiệp năm sau lợi nhuận phải cao hơn năm trước” - ông Hào nói.

Khen ông Hào “nói hay”, Chủ tịch Tổng liên đoàn Lao động VN Đặng Ngọc Tùng hỏi: “Nếu chưa đảm bảo mức sống tối thiểu thì Bộ Lao động - thương binh xã hội có đề xuất gì? Người lao động vẫn phải sống hằng ngày chứ không chờ đợi được”. Ông Tùng nói rằng do mức lương tối thiểu quy định thấp, chủ doanh nghiệp chỉ trả bằng hoặc cao hơn mức đó một chút, cộng thêm nhiều khoản hỗ trợ khác như nhà ở, đi lại..., mục đích là để họ chỉ đóng bảo hiểm xã hội trên mức lương tối thiểu.

Về vấn đề này, ông Đặng Quang Điều, Viện Công nhân - công đoàn, dẫn kết quả nghiên cứu, theo đó nhiều doanh nghiệp trả lương cho người lao động chỉ cao hơn mức lương tối thiểu từ 30.000-50.000 đồng, “còn lại họ trả cho người lao động các khoản như phụ cấp đi lại, hỗ trợ nhà ở, ăn trưa... để khi gặp khó khăn họ dễ dàng cắt đi mà lẽ ra các khoản này phải tính vào lương”. “Để sống được, 94% người lao động đang phải làm thêm giờ và khoản tiền làm thêm chiếm 15-20% tổng thu nhập” - ông Điều nói.

Trả lương theo vị trí và hiệu quả công việc Về định hướng cải cách tiền lương, ông Đoàn Cường - vụ trưởng Vụ Tiền lương (Bộ Nội vụ) - cho biết do cán bộ, công chức là lao động đặc thù nên đòi hỏi lương phải cao hơn khu vực thị trường nhưng hiện nay lại đang thấp hơn. Nếu xử lý không tốt sẽ tạo sự dịch chuyển của đội ngũ cán bộ, công chức có trình độ ra khu vực thị trường. Tương lai xa hơn thì phải tính đến cải cách chế độ trả lương theo vị trí làm việc và hiệu quả công việc chứ không phải theo ngạch, bậc như hiện nay.