Lưu Diệc Phi trong vai Hoa Mộc Lan - Ảnh: Disney

Mulan, do Lưu Diệc Phi đóng chính, đang gây ra một cuộc tranh luận về bản sắc giữa khán giả phương Đông và giới phê bình phương Tây.

Một phương Đông trống rỗng, vô hồn

Mulan bản live-action (người đóng) năm 2020 khá bám sát bản hoạt hình năm 1998 cũng của Disney. Phim hoạt hình Mulan khá thành công, đạt doanh thu 304 triệu USD. Nhưng ngay từ năm 1998, bản hoạt hình cũng bị đánh giá "vô hồn" trong cách phản ánh về xã hội Á Đông.

Theo tạp chí Slant, tinh thần của xã hội Trung Quốc trong Mulan hoạt hình chỉ bó hẹp ở danh dự, còn những nét văn hóa chỉ được phản ánh qua trang phục cổ và con rồng phun lửa.

Mulan hoạt hình (1998) được yêu thích nhưng cũng gây tranh cãi vì cách phản ánh xã hội Trung Quốc - Ảnh: DISNEY

Còn Mulan bản người đóng? Không hề khá hơn. Đáng tiếc, phim lược đi quá nhiều chi tiết tốt của bản hoạt hình, trong khi những chi tiết đó cần phải có để xây dựng nhân vật Mộc Lan quả cảm và hi sinh; cũng như xây dựng dàn nhân vật đáng mến, gắn bó với nhau bằng tình cảm gia đình, tình bằng hữu và sự tin tưởng.

Chú rồng Mộc Tu - nhân vật khá quan trọng của bản hoạt hình - bị lược bỏ và thay bằng hình tượng phượng hoàng không một chút đáng nhớ. Và ở chiều ngược lại, một số tình tiết đầy cường điệu từ bản hoạt hình được giữ lại nhưng do người thật thể hiện nên trông rất ngớ ngẩn.

Một khán giả trên Metacritic nhận xét: "Không biết bằng cách nào Disney có thể bỏ sót hoàn toàn tình tiết, câu chuyện, bầu không khí và thông điệp?

Mộc Lan từ một cô gái thông minh, tuyệt vời, nỗ lực đi lên trong giới chiến trận do đàn ông thống trị, lại trở thành một nhân vật nữ băng băng vượt qua tất cả mà chẳng hề có thử thách gì đáng kể".

Dàn nhân vật đáng quên vì không hề có tính cách hay mối gắn kết rõ ràng - Ảnh: DISNEY

"Nếu phim không đắt đỏ đến thế thì tôi sẽ đánh giá cao hơn" - một khán giả khác cho hay. Kinh phí 200 triệu USD của Disney có thể trang hoàng cho Mulan hình thức lộng lẫy, phô trương, nhưng đó chỉ là cái vỏ. Còn bên trong?

Bộ phim nhợt nhạt đến nỗi khi các nhân vật nói đạo lý và lên gân cốt trước các màn chiến đấu, khán giả thấy buồn cười và gượng gạo thay vì xúc động. Màn giao tranh giữa phim gợi nhớ đến Fast & Furious với kỹ xảo quá ảo và phi lý chứ không hề hoành tráng và cũng chẳng gay cấn.

Mộc Lan được khắc họa là cô gái sở hữu yếu tố "khí" mạnh mẽ thiên bẩm. Phim không giải thích rõ ràng về "khí", trong khi đây là phẩm chất quan trọng của nhân vật.

Khán giả Mỹ và Trung Quốc đều không hài lòng

Sáng 7-9, điểm Douban (Trung Quốc) của Mulan là 4,8, một điểm số rất thấp. Điểm khán giả trên Rotten Tomatoes cũng không hề cao: 55% (dù điểm phê bình lên đến 79%).

Trên IMDB, nơi "bình dân" hơn, số điểm cũng thấp: 5,7. Trên Metacritic, điểm của giới phê bình là 68/100 (khá), còn điểm khán giả là 3,3/10 (thấp).

Điểm số không quyết định về chất lượng một bộ phim. Nhưng ở trường hợp Mulan, chúng khá hữu ích để khảo sát đánh giá của các cộng đồng. Các cộng đồng đó có thể là Mỹ và Trung Quốc, rộng hơn là phương Tây và phương Đông.

Đại cảnh chiến đấu gây thất vọng vì sự thưa thớt và đơn giản, không xứng tầm bom tấn 200 triệu USD - Ảnh: DISNEY

Dựa trên các điểm số và bài phê bình trên báo chí Mỹ, có thể kết luận sơ bộ: giới phê bình Mỹ đánh giá Mulan khá, nhưng khán giả Mỹ và khán giả Trung Quốc đều không thích bộ phim.

Có ý kiến tranh luận: "Mulan được nhiều báo Mỹ và giới phê bình Mỹ đánh giá khá thì sao có thể là phim dở?". Nhưng chẳng lẽ cảm nghĩ từ phương Đông - cội nguồn của Mulan - lại không quan trọng bằng cảm nhận từ giới phê bình phương Tây? Câu trả lời là: "Quan trọng, luôn quan trọng".

Trước những phim phương Tây có cái nhìn hạn hẹp về phương Đông, người phương Đông luôn có quyền thể hiện sự không hài lòng của mình, như cách khán giả Việt Nam từng không hài lòng với Da 5 Bloods, phim Mỹ lấy bối cảnh Việt Nam nhưng chất Việt Nam lại rất ít ỏi và xa lạ.

Da 5 Bloods là phim kinh phí trung bình (45 triệu USD), không đặt trọng tâm vào Việt Nam mà chỉ "mượn" bối cảnh và thời đại nên còn có thể châm chước.

Còn Mulan là phim trọng điểm của Disney, kinh phí khổng lồ, lấy ý tưởng từ một câu chuyện cổ nổi tiếng của Trung Quốc.

Nhân vật nữ Hoa Mộc Lan "giả trai thay cha tòng quân" là biểu tượng về đạo hiếu trong dân gian Trung Quốc. Phim còn ôm đồm tham vọng phản ánh tinh thần "trung, dũng, chân" (loyal, brave, true) của quân Trung Quốc trong cuộc chiến chống quân Nhu Nhiên...

Tóm lại, có nhiều lý do để kỳ vọng Mulan vẽ nên bức chân dung đậm đà của phương Đông thay vì lai căng, ngoại dị và nhạt nhẽo như nhiều phim Mỹ về phương Đông khác. Nhưng bộ phim đã thất bại.

Bộ phim lãng phí tài năng của các ngôi sao Trung Quốc, trong đó đáng tiếc nhất là Củng Lợi - Ảnh: DISNEY

Vai diễn đáng quên của minh tinh Củng Lợi

Bộ phim được chiếu trên Disney+ từ ngày 4-9 và sẽ ra rạp tại Trung Quốc từ 11-9. Phim đang vấp phải làn sóng tẩy chay của khán giả vốn là những người đấu tranh đòi dân chủ ở Thái Lan, Đài Loan và Hong Kong, bởi nữ chính Lưu Diệc Phi từng phát ngôn ủng hộ cảnh sát Hong Kong đàn áp các cuộc biểu tình.

Disney đưa ra lý do tuyển Lưu Diệc Phi đóng chính: "Kỹ năng võ thuật, khả năng nói tiếng Anh và phẩm chất ngôi sao". Trong lời giải thích đó không hề có yếu tố cốt lõi: diễn xuất. Và Lưu Diệc Phi mang lên màn ảnh quốc tế một Hoa Mộc Lan vô hồn.

Nhân vật hiếu nghĩa với nhiều giằng xé nội tâm và nghị lực phi thường, qua sự thể hiện của Lưu Diệc Phi lại trở thành một nhân vật dường như không hề có nội tâm.

Không chỉ mình Lưu Diệc Phi, những gương mặt đình đám của điện ảnh Trung Quốc và Hong Kong cũng bị lãng phí trong phim này: minh tinh Củng Lợi, ngôi sao võ thuật Lý Liên Kiệt, Chân Tử Đan.

Trong vai nữ phù thủy phản diện, Củng Lợi - diễn viên tài năng bậc nhất của điện ảnh Hoa ngữ - phải nói những câu thoại lên gân và ngô nghê về nữ quyền. Cái kết của phù thủy cũng như một trò đùa đối với khán giả.

Hoa Mộc Lan bị phản đối vì Lưu Diệc Phi ủng hộ cảnh sát Hong Kong

TTO - Hoa Mộc Lan, bộ phim mới nhất do Lưu Diệc Phi thủ vai chính, đứng trước làn sóng tẩy chay ở Thái Lan, Đài Loan và Hong Kong vì các phát ngôn liên quan chính trị khi xưa.