Phóng to

Nhà vật lý người Anh Peter Higgs thăm phòng thí nghiệm tại CERN - Ảnh: CERN

Giải Nobel y khoa được trao đầu tiên vào hôm nay 8-10. Truyền thông Thụy Điển hiện đang đề cập hai ứng cử viên sáng giá là nhà vật lý người Nhật Shinya Yamanaka và nhà sinh vật học John Gurdon với công trình nghiên cứu “tái lập trình nhân”. Đó là quá trình đưa các tế bào trưởng thành tạo lập thành tế bào gốc thời kỳ đầu. Từ đó chúng có thể được sử dụng để hình thành bất cứ loại mô nào.

Đài Swedish Radio cũng dự đoán giải Nobel hóa học (được trao vào ngày 10-10) sẽ về tay nhà sinh vật học người Thụy Điển Svante Pääbo với những phân tích gây chấn động của ông về ADN cổ đại. Giải Nobel kinh tế sẽ được công bố cuối cùng vào ngày 15-10.

Khó xử với “hạt của Chúa”

Nobel giảm tiền thưởng Vì khủng hoảng kinh tế, năm nay Quỹ Nobel sẽ cắt giảm số tiền thưởng cho mỗi giải còn 8 triệu kronor Thụy Điển (khoảng 1,2 triệu USD). Những năm trước, mỗi giải thưởng được nhận 10 triệu kronor.

Bên cạnh các giải thưởng trong lĩnh vực khoa học, giới ngoại đạo tập trung bàn tán nhiều về các giải Nobel hòa bình và văn chương. AFP cho biết về mảng văn học, năm nay mọi sự chú ý dồn vào nhà văn Nhật Bản Haruki Murakami và tác giả người Trung Quốc Mạc Ngôn. Giải Nobel vật lý năm nay sẽ được trao vào ngày 9-10. Công trình được cho có nhiều khả năng đoạt giải là việc phát hiện một loại hạt được cho là hạt Higgs hay “hạt của Chúa”.

Phát hiện hồi tháng 7 này được coi là bước đột phá trong ngành vật lý nửa thế kỷ qua. Tuy nhiên, nhiều ý kiến tranh luận rằng liệu phát hiện về “hạt của Chúa” có xứng đáng được trao giải hay không và nếu có thì phải trao cho ai? Một số nhà quan sát giải Nobel tỏ ra thận trọng cho rằng hạt mới được phát hiện chưa được chính thức nhìn nhận là hạt Higgs, vốn được đặt theo tên nhà vật lý người Anh Peter Higgs.

Điều đó đồng nghĩa với việc các nhà khoa học phải nghiên cứu nhiều hơn nữa để khẳng định phát hiện của mình. Ngoài Peter Higgs, một số nhà khoa học khác cũng nghiên cứu về đề tài này hồi năm 1964. Trong đó có Robert Brout (qua đời năm ngoái) và Francois Englert (cùng là người Bỉ), bộ ba Dick Hagen, Gerry Guralnik (người Mỹ) và Tom Kibble (người Anh).

Một vấn đề phức tạp khác là hàng ngàn nhà vật lý làm việc tại hai phòng thí nghiệm ở Trung tâm Nghiên cứu hạt nhân châu Âu (CERN) gần Geneva, nơi các thí nghiệm về hạt Higgs được thực hiện độc lập. Vậy giữa lý thuyết và thực hành, bên nào sẽ được chọn để hưởng vinh quang, hay cả hai?

Đề phòng nghe lén

Trong những năm gần đây, các trang cá cược trở thành một công cụ phổ biến trong việc suy đoán về người đoạt giải. Đôi khi những tay cá cược đoán đúng kết quả một cách kỳ lạ khiến nảy sinh những nghi ngờ về việc lộ thông tin từ hội đồng giải thưởng. Theo Reuters, năm nay Ủy ban giải Nobel hòa bình đã thắt chặt an ninh để đề phòng những kẻ nghe lén quyết định về người đoạt giải.

Chủ tịch Viện Nobel Na Uy Geir Lundestad cho hay rèm cửa của phòng thảo luận giải sẽ được kéo kín để những kẻ tò mò không thể dùng ống nhòm soi mói và đọc thông tin qua cử động môi. Điện thoại di động cũng bị cấm đem vào phòng thảo luận. Theo ông Lundestad, vị trí tốt nhất để nghe lén là tòa đại sứ Mỹ nằm đối diện bên kia đường với Viện Nobel. Tuy nhiên ông nhấn mạnh các nhà ngoại giao Mỹ không nằm trong diện nghi vấn.

Người thắng giải Nobel hòa bình năm nay đã được chọn ra từ khoảng 230 ứng viên. Tuy nhiên, danh tánh người thắng giải vẫn được giữ kín cho đến ngày 12-10, thời điểm công bố giải. Danh sách những ứng cử viên giải có Gene Sharp - một nhà lý thuyết chính trị người Mỹ và là chuyên gia về cách mạng phi bạo lực, tổng giám mục John Onaiyekan và Mohamed Sa’ad Abubakar - bộ đôi người Nigeria vận động chống lại việc lạm dụng tôn giáo.

Hội đồng giải Nobel hòa bình không bao giờ công bố tên các ứng cử viên. Nhưng theo AFP, những nhân vật như cựu tổng thống Mỹ Bill Clinton, cựu thủ tướng Đức Helmut Kohl, nghi phạm vụ WikiLeaks Bradley Manning cũng nằm trong danh sách. Maggie Gobran - người được mệnh danh là “mẹ Teresa” của khu ổ chuột Cairo (Ai Cập), cũng đứng đầu danh sách của một trang web cá cược trong hạng mục giải Nobel hòa bình.