Linda Lê - Ảnh: liberation

"Từ nay ta chỉ là một vong linh giữa những vong linh khác. Thế thì ta chỉ việc im lặng, chỉ việc thay văn bia mộ chí đọc thầm cho mình những vần thơ này:

Ta muốn người đời vu khống ta đến tận nấm mồ

Ta còn muốn sau nấm mồ người đời vẫn thấy ta hư vô.

Hay ta chỉ việc tin rằng mình sẽ không trôi dạt nơi vực thẳm như kẻ bị sa địa ngục muôn đời lạc lõng giữa Đông và Tây"

(Lame de fond)

Sinh năm 1963, Linda Lê đã trải qua một cuộc thiên di từ Đà Lạt, thành phố mộng mơ của tuổi thơ, đến Sài Gòn lúc 6 tuổi, nơi đã sớm tạo nên một cảm thức xa lạ với một thiếu nữ Trường Couvent des Oiseaux.

Năm 1977 đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong cuộc đời nhà văn: Linda Lê bỏ lại Sài Gòn, chia xa người cha, để cùng với mẹ và các chị em sang Pháp.

Một miền đất mới, một kinh nghiệm mới, một khát vọng mới! Sarcelles, Le Havre, Paris là những điểm khởi đầu mới, là nơi lưu cư của những con người xa xứ.

Sau một thời gian ngắn ở trung tâm tiếp nhận Sarcelles, gia đình được chuyển đến thành phố cảng Le Havre. Ở đây Linda Lê đã trải qua bốn năm cho đến khi hoàn thành tú tài.

Năm 1981, Linda Lê lên Paris theo học dự bị văn chương, rồi học ở Đại học Sorbonne, nghiên cứu về nhà văn - triết gia Thụy Sĩ Amiel.

Cư ngụ ngay giữa lòng kinh đô của nền mỹ văn và kề cận điện đài các vĩ nhân, Linda Lê ở tuổi 20 đã bắt đầu bước đi trên con đường riêng biệt, gặp gỡ các nhà văn lớn, đồng hành với nhà phê bình Roland Jaccard.

Những tác phẩm đầu tiên xuất hiện vào cuối thập niên 1980, như Un si tendre vempire (Tình ca ác quỷ), Fuir (Trốn chạy), Solo (Độc tấu). Tuy nhiên, sự nghiệp văn chương của bà có lẽ thực sự được đánh dấu kể từ những năm 1990.

Linda Lê là tác giả của khoảng 30 tác phẩm thuộc những thể loại khác nhau: tiểu thuyết, truyện ngắn, tiểu luận, kịch. Tác phẩm cuối cùng là tiểu thuyết De personne je ne fus le contemporain (Ta đã không là người đương thời của ai).

Bên cạnh đó, Linda Lê đã cộng tác với nhiều tạp chí văn học nổi tiếng như La Nouvelle Revue Française, Le Magazine littéraire, La Quinzaine littéraire, En Attendant Nadeau...

Trong đó, đặc biệt với vai trò là chuyên gia phê bình và điểm sách, nữ văn sĩ Pháp ngữ đã có công giới thiệu nhiều nhà văn từ các vùng lục địa khác nhau, có cả Nguyễn Du, Hoàng Ngọc Phách, Nguyễn Huy Thiệp, Bảo Ninh..., để tạo nên một "cuộc hội thoại bất tận" trong văn chương.

Ảnh: Le Point

Sáng 9-5-2022 (giờ Paris), Linda Lê đã rời cuộc lữ để theo bước "Những con người đi tìm bóng tối".

Kết thúc hành trình "chuyên chở những vong linh" nơi trần thế về bến bờ chữ nghĩa, Linda Lê để lại nhiều ấn tượng và cảm xúc nơi độc giả mến mộ.

Nhà văn đã khẳng định vị thế của mình trên diễn đàn văn chương Pháp ngữ và văn chương thế giới, với quan niệm và nguyên lý "Văn chương chuyển di", một loại văn chương mang tính hủy thể, ẩn chứa bóng dáng của Kafka, Cioran, Thomas Bernhard.

Đó là văn chương mà "từ khởi đầu đã có diệt vong", tang thương và cô đơn tuyệt đối. Nhưng chính ở tận sâu thẳm của thế giới xa lạ ấy ta sẽ thấy được những điều mới mẻ: từ nấm mồ, ý nghĩa sẽ phục sinh.

Linda Lê: Người đã đi xong hành trình rời khỏi chính mình

TTO - 16h, ngày 9-5, tôi lặng người khi biết nhà văn Linda Lê đã rời xa cõi tạm. Chỉ mới hai ngày trước tôi chợt nghĩ về chị với chút áy náy vì nhớ mình còn nợ chị hai lời hứa. Ngày hôm nay cảm giác áy náy ấy đã trở thành niềm hối tiếc mãi mãi...