Thao thức với kịch Lưu Quang Vũ

Phóng to

Cách dựng cũ kỹ, thiếu nghệ sĩ phù hợp với vai anh hàng thịt đã khiến vở kịch Hồn Trương Ba - da hàng thịt (Nhà hát Kịch VN) không thật sự hấp dẫn - Ảnh: Đức Triết

Bởi lẽ, bảy ngày liên tục với hai suất diễn/ngày, nhưng rạp Đại Nam, Tuổi Trẻ và Công Nhân luôn chật kín khán giả. Người người chen chân để nếu có thể thì xem kịch Lưu Quang Vũ, còn nếu không đứng nấp sau lưng người khác để nghe được lời thoại của kịch Lưu Quang Vũ.

Dẫu vậy, từ đây vẫn còn bao nỗi băn khoăn: khán giả khác xưa mà sao sân khấu chẳng khác xưa?

Đấy là sự cũ kỹ nên khiến kịch Lưu Quang Vũ rất hay, rất giàu sức sống nhưng các vở diễn ngày hôm nay không chuyển tải được hết sức sống ấy. Cũng vì thiết kế sân khấu quá giản đơn, sơ sài mà như vở Trái tim trong trắng (Nhà hát Kịch Hà Nội), nhà lý luận phê bình sân khấu Hồ Thi đã phê: “Sự sơ sài đến mức hầu như không có gì về mặt trang trí đã làm ảnh hưởng không ít đến hiệu quả nghệ thuật của vở diễn”.

Màu sắc của đạo diễn ở các vở thì hầu như không được rõ nét, phần lớn chưa thoát ra được khỏi bóng dáng các vở diễn trước đây. Vì thế, sau buổi diễn vở Ông không phải là bố tôi, nhà phê bình sân khấu Nguyễn Thị Minh Thái lắc đầu mà rằng: “Chỉ kịch bản là không tệ!”.

Còn ở vở Hồn Trương Ba - da hàng thịt (Nhà hát Kịch VN), phía dưới khán giả đọc trước những điều họ sẽ thấy ở những cảnh tiếp theo. Hơn nữa, khán giả còn tiếc không được gặp ông Trọng Khôi thứ hai cho vai anh hàng thịt vì dịp này NSƯT Quốc Khánh - “Ngọc Hoàng bé nhỏ” - vào vai này. Họ đã ngồi bệt xuống thảm... chỉ để nghe thoại.

Thực tế ấy khiến nhà phê bình Ngô Thảo băn khoăn: “Sân khấu ngày hôm nay cần những bàn tay biết tinh chế. Trên cái cốt ấy, đạo diễn phải làm mới bằng cách này hay cách khác để hấp dẫn khán giả thời nay. Thực tế thì sân khấu vẫn cũ kỹ thế. Thật đáng để suy nghĩ!”.

Liên hoan các vở diễn của tác giả Lưu Quang Vũ không có giải thưởng cho các vở diễn mà chỉ trao giải vàng cho 16 nghệ sĩ, giải bạc cho 34 nghệ sĩ và giải đạo diễn cho NSƯT Chí Trung với vở Mùa hạ cuối cùng.

Nhìn lại liên hoan này trong Ngày sân khấu VN 16-9, NSND Lê Tiến Thọ - chủ tịch Hội Nghệ sĩ sân khấu VN - đã có những chia sẻ đầy trăn trở: “Rõ ràng khán giả không bỏ sân khấu, mà chỉ có sân khấu nếu không có nhiều sáng tạo thì sẽ bỏ quên khán giả mà thôi!”.

Và: “Những gì đang diễn ra khiến chúng ta tự hào về một nghệ sĩ tài năng, nhưng cũng là bài học đắt giá cho thế hệ những nhà viết kịch hiện nay”.