Nhân vật điệp viên CIA Maya trong phim Zero dark thirty được xây dựng dựa trên hình ảnh người phụ nữ gây tai tiếng của CIA và một số nữ điêp viên khác - Ảnh: Hollywood Reporter

Sau khi Ủy ban tình báo Thượng viện Mỹ (SIC) công bố báo cáo phơi bày các thủ đoạn tra tấn tù binh của CIA, mọi sự chú ý đổ dồn vào ông James Mitchell và ông Bruce Jessen, hai nhà tâm lý học chịu trách nhiệm phát triển “kỹ thuật hỏi cung” cho CIA.

Giới truyền thông hầu như không nhắc đến một người phụ nữ đóng vai trò trọng yếu trong chương trình tra tấn của CIA. Bà ta là một trong số vài nữ điệp viên CIA trở thành hình mẫu để Hollywood xây dựng nhân vật chính Maya trong bộ phim Zero dark thirty (30 phút sau nửa đêm) về chiến dịch tiêu diệt trùm khủng bố Osama Bin Laden.

Báo cáo của SIC khẳng định nhân vật này là kẻ đã lừa dối các sếp CIA và thậm chí cả nhiều thành viên quốc hội khi thổi phồng hiệu quả của các thủ đoạn tra tấn.

Lừa dối

Theo NBC, ngày 14-12-2007 giám đốc CIA Michael Hayden đưa nhân vật này tới cuộc họp với các thành viên SIC để giải trình về chương trình hỏi cung nghi can khủng bố của CIA. “Tôi chắc chắn rằng thông tin lấy được từ các nghi can khủng bố đã cứu hàng trăm, thậm chí hàng nghìn người dân Mỹ” - bà ta quả quyết trong cuộc điều trần.

Tuy nhiên báo cáo do SIC công bố tuần trước khẳng định điều hoàn toàn ngược lại. SIC cáo buộc người phụ nữ này đã “cung cấp thông tin sai lệch về hiệu quả của chương trình hỏi cung”. Trên thực tế, từ năm 2003 tổng thanh tra CIA đã bắt đầu mở cuộc điều tra về nghi vấn các điệp viên CIA tra tấn tàn bạo nghi can khủng bố.

Cùng thời điểm đó, lãnh đạo CIA yêu cầu Trung tâm Chống khủng bố (CC) của CIA và đơn vị truy lùng Bin Laden đánh giá hiệu quả của chương trình này.

Khi đó, ba nghi can al-Qaeda bao gồm Khalid Sheikh Mohammed (KSM), kẻ chủ mưu vụ 11-9, đều trải qua nhiều màn tra tấn tàn bạo, trong đó có trấn nước. Người phụ nữ trên đích thân tham gia các cuộc tra tấn KSM trong một nhà tù bí mật của CIA ở Ba Lan. Bà ta cũng hỗ trợ bắt giữ các nghi can khác.

Có lần, một nghi can khai KSM tính tuyển dụng ba người Hồi giáo da đen quốc tịch Mỹ đang được đào tạo ở Afghanistan để tấn công Mỹ. Nhưng bà ta hiểu sai rằng KSM muốn chiêu mộ cực đoan trên đất Mỹ. Lỗi trầm trọng này khiến CIA hoài công truy tìm một nhóm khủng bố người Mỹ da đen không có thật ở Montana trong một thời gian dài.

Tháng 7-2003, bà ta khẳng định với các thanh tra CIA rằng thông tin do KSM cung cấp đã giúp CIA bắt giữ ít nhất năm kẻ khủng bố Al-Qaeda. Tuy nhiên báo cáo của SIC khẳng định bà ta đã dối trá. Tháng 2-2004, bà này tổ chức chiến dịch bắt giữ công dân Đức tên Khalid al-Masri vì cho rằng ông ta là một thành viên al-Qaeda.

Al-Masri bị đưa sang Afghanistan và bị tra tấn trong vòng ba tháng. Sau đó, CIA đánh giá trên thực tế Al-Masri hoàn toàn không có liên quan đến al-Qaeda và tổ chức này đã mắc sai lầm. Nạn nhân được bồi thường 14.500 euro. Điều tra của SIC cho thấy người phụ nữ trên nhiều lần tìm cách cản trở CIA thả ông Al-Masri sớm.

Nhưng bất chấp sai lầm đó bà ta không hề bị kỷ luật mà lại được thăng chức lên vị trí lãnh đạo đơn vị Chống Thánh chiến toàn cầu (GJU) của CIA.

Mắc nhiều sai lầm

Người phụ nữ này đích thân tham gia cuộc tra tấn Khalid Sheikh Mohammed, kẻ chủ mưu vụ 11-9 - Ảnh: NBC

Các cựu quan chức CIA từng làm việc với người phụ nữ 49 tuổi này khẳng định bà là chuyên gia hàng đầu của Mỹ về tổ chức khủng bố al-Qaeda. Bà từng giữ vai trò chuyên viên phân tích tình báo Liên Xô rồi chuyển sang Trung tâm Chống khủng bố của CIA và lãnh đạo đơn vị chống al-Qaeda từ giữa thập niên 1990.

Gần đây nhất, bà là người đứng đầu đơn vị Chống Thánh chiến toàn cầu của CIA, chuyên theo dõi các hoạt động khủng bố toàn thế giới. Hiện bà trở thành một quan chức cấp rất cao của CIA, tương đương cấp tướng.

“Bà ta cực kỳ thông minh và hiểu rõ al-Qaeda hơn bất cứ ai trong CIA. Bà ta rất khó chịu nhưng làm được nhiều việc đáng kể và bà ta không e sợ chuyện mắc sai lầm” - cựu quan chức CIA John Maguire đánh giá. Tuy nhiên các cựu quan chức CIA khác khẳng định người phụ nữ này thường xuyên thổi phồng vai trò của chương trình hỏi cung.

Trên thực tế, ngay từ trước vụ 11-9, người phụ nữ này đã mắc một sai lầm nghiêm trọng tại CIA. Một điệp viên trong đội ngũ truy lùng Bin Laden không chịu chia sẻ tên hai kẻ cướp máy bay thực hiện vụ 11-9 là Khalid Al-Mihdhar và Nawaf Al-Hazmi cho Cục Điều tra liên bang Mỹ (FBI) trước khi vụ tấn công xảy ra.

Ủy ban 11-9 Mỹ sau đó đánh giá đây là một thất bại tình báo nghiêm trọng của CIA. Và bà ta phải chịu trách nhiệm chính. Một cựu điệp viên CIA khẳng định lẽ ra bà ta phải bị đưa ra tòa và bị xử tù. Tuy nhiên sự nghiệp của bà ta vẫn lên như diều gặp gió.