Phóng to

Tế bào gốc đang được chuẩn bị tiêm vào người bệnh trong một ca điều trị thoái hóa khớp gối tại Bệnh viện Bạch Mai - Ảnh: do bệnh viện cung cấp

Tại thẩm mỹ viện Kangnam nằm trên đường 3-2 (Q.10), khi nghe chúng tôi trình bày nhu cầu muốn có da láng mịn, nhân viên tư vấn ở đây nói: “Nhiều nơi dùng tế bào gốc nhân tạo như nhau thai cừu hoặc chất khác, còn bên em lấy máu của khách rồi cho vào máy ly tâm để chiết xuất thành hai loại tế bào gốc. Một loại là BIV và một loại là BBV”.

Chiết xuất từ máu khách hàng!

Trước sự hồ nghi của chúng tôi, nhân viên ở đây tiếp lời: “Sẹo rỗ sẽ bóc tách để tạo vết thương hở mới, sau đó chích BIV vào, còn BBV sẽ thoa vào các vết chân chim. Em sẽ lấy khoảng 10cc máu cho chị là được”. Theo nhân viên này, máu sau khi cho vào máy ly tâm khoảng nửa giờ sẽ biến thành một dung dịch có chứa tế bào gốc. Dung dịch này sẽ được thoa lên mặt sau khi lăn kim ngay tại thẩm mỹ viện và thoa thêm ở nhà. Chi phí một lần lăn kim tế bào gốc ở thẩm mỹ viện này khoảng 8 triệu đồng và làm khoảng ba lần thì da sẽ được cải thiện.

Một số cơ sở thẩm mỹ khác lại quảng cáo đến khách hàng những loại tế bào gốc chiết xuất từ nhau thai và lá táo non. Tại thẩm mỹ viện New Life trên đường 3-2 (Q.10), nhân viên tư vấn cho biết tại đây có một loại tế bào gốc làm mịn da, điều trị da bị lão hóa rất hiệu quả là PDG. Nói rồi nhân viên này chỉ vào tủ kính nơi có chứa một chiếc hộp đựng năm lọ dung dịch nhỏ xíu và giới thiệu: “Đây là tế bào gốc chiết xuất từ nhau thai người, không gây dị ứng. Ở đây tế bào gốc em phân phối độc quyền nên giá “mềm” hơn nơi khác”. Năm lọ nhỏ xíu được nhân viên này kêu giá 5 triệu đồng. Nếu sử dụng trọn gói tế bào gốc để trị sẹo rỗ là 20 triệu đồng. Để thuyết phục khách hàng thêm, nhân viên này quay qua một phụ nữ khoảng 30 tuổi giới thiệu: “Chị này cũng đang lăn kim, thoa tế bào gốc đó”. Người phụ nữ có khuôn mặt sưng và tấy đỏ, những vết thương li ti chi chít trên trán và hai bên má đang ngồi chờ thoa tế bào gốc lên mặt.

Cùng loại dung dịch như thẩm mỹ viện New Life nhưng tại Venus Spa Center nằm trên đường Xô Viết Nghệ Tĩnh (Q.Bình Thạnh) nhân viên ở đây lại giới thiệu là tế bào gốc được tách từ nhánh táo non. Để tăng thêm tính quý hiếm của loại tế bào gốc này, nhân viên ở đây quảng cáo: “Loại táo này vô cùng quý hiếm, chỉ có ở vùng châu Âu, Thụy Sĩ chứ không phải cây táo thường như ở VN đâu”!

Chỉ quảng cáo cho vui

Dù nhân viên các thẩm mỹ viện trên quảng cáo rổn rảng là thế với khách hàng, nhưng khi trao đổi với báo chí chúng tôi lại nhận được câu trả lời khác, như lời một vị đại diện thẩm mỹ viện Kangnam: “Chúng tôi không làm đâu, nhân viên tư vấn có sự nhầm lẫn nào đó chứ thẩm mỹ viện chúng tôi không có dịch vụ tế bào gốc”.

Trong khi đó, theo TS.BS Bùi Minh Trạng, chánh thanh tra Sở Y tế TP.HCM, thanh tra Sở Y tế từng đến thanh tra, kiểm tra một cơ sở chăm sóc da ở Q.1 cách đây chưa lâu. Tại thời điểm thanh tra, thanh tra Sở Y tế còn phát hiện hai cuốn tạp chí Du Lịch & Giải Trí có đăng quảng cáo cơ sở này thực hiện bơm tế bào gốc trẻ hóa da 10 tuổi. Tuy vậy, đại diện cơ sở này lại thừa nhận với đoàn thanh tra rằng chỉ quảng cáo vậy chứ cơ sở không thực hiện bơm tế bào gốc, chỉ sử dụng sản phẩm tế bào gốc thực vật để chăm sóc da cho khách hàng. Thanh tra sở đã phạt cơ sở này lỗi vi phạm hành chính quảng cáo dịch vụ không đúng thủ tục theo quy định của pháp luật, vì Bộ Y tế chưa cho phép ứng dụng tế bào gốc trong điều trị thẩm mỹ ở các cơ sở tư.

Trước thông tin một số trung tâm thẩm mỹ y khoa, thẩm mỹ viện, cơ sở thẩm mỹ trên địa bàn TP.HCM nhận làm tế bào gốc để trẻ hóa làn da, trị sẹo rỗ, nám da, sử dụng thuốc có chứa tế bào gốc lấy từ nhau thai hoặc thực vật, thậm chí còn lấy máu của khách hàng cho vào máy ly tâm chiết xuất tế bào gốc, sau đó cấy vào da cho khách hàng để trị sẹo rỗ, trẻ hóa da..., TS.BS Minh Trạng cho biết hiện tất cả kỹ thuật này đều chưa được phép thực hiện, các cơ sở đó vi phạm Luật khám chữa bệnh, hành nghề chữa bệnh mà không có giấy phép. Những kỹ thuật như lấy máu từ khách hàng, sau đó bơm ngược lại cho khách hàng sẽ có nhiều nguy cơ tiềm ẩn như nhiễm trùng, phản ứng dị ứng, mầm bệnh bên ngoài xâm nhập...

Hiện nay, Sở Y tế chỉ quản lý phòng khám và các cơ sở giải phẫu thẩm mỹ chứ không quản lý các viện thẩm mỹ, các cơ sở chăm sóc da. Song, một thực tế là các cơ sở thẩm mỹ, chăm sóc da đang quảng cáo quá mức. Khi phát hiện những cơ sở này quảng cáo quá mức trên các phương tiện truyền thông, Sở Y tế có thể đến thanh tra hoặc mời cơ sở này lên để xử phạt (như cơ sở ở Q.1), còn nếu những cơ sở này chỉ quảng cáo trực tiếp với khách hàng thì thanh tra Sở Y tế cũng khó có thể biết được.

_____________________________________

Vấn đề mới, nên cân nhắc

Cách đây 50 năm, chúng ta thấy thị trường có filatop uống, filatop chích hay hà sa đại tạo hoàn được bào chế từ nhau thai (tử hà sa). Ít người biết rằng họ đã sử dụng “tế bào gốc” từ nhau thai người ở thời kỳ mà khái niệm này còn rất mù mờ.

Tế bào gốc đã có một quá trình nghiên cứu lẻ tẻ. Năm 1945 các nhà khoa học phát hiện tế bào gốc của máu nằm trong tủy xương. Trong những năm 1960 đã khám phá tế bào gốc thần kinh. Từ năm 1980 bắt đầu nghiên cứu tế bào gốc động vật và đến năm 1996 thành công vang dội là nhân bản vô tính cừu Dolly. Cho đến nay nghiên cứu tế bào gốc là một lĩnh vực sôi động, lôi cuốn. Hai nhà khoa học Shinya Yamanaka (Nhật) và John Gurdon (Anh) đoạt giải Nobel y học 2012 hồi tháng 10-2012, nhờ vào nghiên cứu tái lập trình (hay tái tạo) tế bào gốc của con người khiến việc nghiên cứu và ứng dụng tế bào gốc càng trở lên “nóng bỏng”.

Tế bào gốc là gì?

Nói đơn giản, các tế bào trong cơ thể chúng ta có chừng 200 loại, chúng được sinh ra từ “mẹ”, gọi là “tế bào gốc” (stem cell). Vì là “mẹ” nên tế bào gốc có khả năng sinh ra nhiều loại tế bào khác nhau cho cơ thể và giúp cơ thể tái tạo, sửa chữa những sai sót trong quá trình sống.

Nhờ những nghiên cứu trong thời gian qua, các nhà khoa học cho rằng tế bào gốc có ba đặc tính chung: (1) chúng có khả năng phân chia và tự tái tạo trong thời gian dài, (2) chúng không bị biệt hóa và (3) chúng có thể phát triển thành các loại tế bào chuyên biệt. Quan trọng là trong điều kiện thích hợp (môi trường, yếu tố kích thích) thì tế bào gốc có thể phát triển thành mô (để sửa chữa những tổn thương) hay phát triển thành cơ quan (dùng thay thế những tạng bị hư hại).

Những nghiên cứu hiện nay đang nhắm tới việc sửa chữa tổn thương từ trên đầu (não bộ với bệnh Parkinson, suy giảm trí nhớ), mắt (chứng mù lòa), tim (với tế bào gốc thay thế những tổn thương của nhồi máu cơ tim), gan (với những tổn thương do siêu vi gây ra hoặc nuôi cấy tế bào gốc tạo ra gan rồi ghép cho cơ thể)... Đặc biệt tế bào gốc sửa chữa tổn thương do quá trình lão hóa để con người trẻ ra. Đây là những hướng đã và đang nghiên cứu, đã qua lâm sàng và có nhiều hứa hẹn thành công.

Những yếu tố kích thích tế bào gốc

Khi người xưa dùng nhau thai chế ra hà sa đại tạo hoàn chả ai biết đó là tế bào gốc. Sau này các xí nghiệp bào chế filatop cũng chỉ hướng dẫn “bồi bổ cơ thể, tăng khả năng đề kháng”. Hóa ra chúng ta sử dụng tế bào gốc từ rất lâu rồi. Bây giờ những bệnh lây nhiễm nhiều (HIV, viêm gan siêu vi B, C các loại) khiến việc sử dụng nhau buộc phải hạn chế. Nếu chúng ta có chế độ kiểm tra kỹ lưỡng vẫn có thể tận dụng nguồn nguyên liệu “bỏ đi” này.

Tuy nhiên xin bà con đừng mua những bánh nhau khô trôi nổi không rõ nguồn gốc mà tốt đâu không thấy lại mang bệnh vào thân. Một số nước như Đức, Úc sử dụng nguồn nhau của cừu nhằm nuôi dưỡng, kích thích những tế bào gốc đang “ngủ quên” cũng là một hướng. Nhưng bỏ ra một số tiền không nhỏ nên mọi người cần thận trọng kiểm tra xuất xứ và các công trình nghiên cứu có nghiêm túc không rồi hãy sử dụng.

Một số tác giả đang đặt dấu hỏi rằng: nếu tế bào gốc đưa vào cơ thể như mặt để trẻ hóa thì liệu chúng có khi nào tăng sinh quá mức để rồi gây ung thư cho “thân chủ” không. Mong là trước một vấn đề mới, bà con, nhất là chị em, muốn làm đẹp cũng nên cân nhắc.