Kiều bào muốn về sống lâu dài, vướng nhất ở đâu?

CÔNG TRIỆU

Muốn trở về gắn bó lâu dài với quê hương, điều kiều bào cần không chỉ là một căn nhà mà là sự thông suốt về pháp lý, thủ tục hành chính và môi trường sống.

Hơn 3.100 câu hỏi, vấn đề, thắc mắc được kiều bào gửi về báo Tuổi Trẻ thông qua talkshow "Tạo cơ hội để kiều bào an cư tại quê nhà" cho thấy chính sách đã mở, nhưng khâu thực thi và tiếp cận thông tin vẫn là rào cản khiến nhiều người còn chần chừ "ở lại".

Kiều bào gặp khó trong thủ tục làm căn cước công dân

Một trong những nội dung được kiều bào quan tâm nhiều nhất là thủ tục hành chính, đặc biệt là việc cấp căn cước công dân (CCCD).

Nhà báo Nguyễn Vũ Bình, Trưởng ban Truyền hình, báo Tuổi Trẻ, cho biết rất nhiều câu hỏi xoay quanh việc muốn định cư lâu dài phải có CCCD, nhưng để được cấp CCCD lại phải về Việt Nam làm thủ tục, phục hồi hoặc nhập lại quốc tịch vốn còn khá nhiêu khê.

Luật sư Lâm Quang Quý, Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ kiều bào, Hội Liên lạc với người Việt Nam ở nước ngoài TP.HCM, xác nhận đây là vướng mắc phổ biến hiện nay. Theo quy định, kiều bào dù có quốc tịch Việt Nam nhưng chưa có CCCD sẽ gặp khó khăn trong mở tài khoản ngân hàng thanh toán online.

Cùng đó, luật sư cho biết kiều bào chưa thôi quốc tịch Việt Nam có quyền đề nghị cấp hộ chiếu Việt Nam thông qua cơ quan đại diện ngoại giao, sau đó nhập cảnh về nước để làm CCCD.

Pháp luật cũng cho phép ghi địa chỉ cư trú ở nước ngoài trên CCCD nếu chưa có nơi ở cụ thể tại Việt Nam. Tuy nhiên, việc triển khai trên thực tế hiện vẫn còn độ trễ và cần thêm thời gian để đồng bộ.

Minh bạch thị trường bất động sản

Bà Nguyễn Thị Hương, ủy viên Ban biên tập báo Tuổi Trẻ cho rằng dù sinh sống ở bất kỳ quốc gia nào, người Việt Nam luôn hướng trái tim về quê hương. Tuy nhiên, để kiều bào thực sự an tâm trở về, điều kiện tiên quyết là "an cư".

"An cư không chỉ là có một mái nhà, mà còn là niềm tin vào môi trường pháp lý thông thoáng, chính sách tài chính - ngân hàng, chất lượng y tế, giáo dục, hạ tầng, cũng như hệ thống hỗ trợ dành cho người Việt ở nước ngoài khi trở về", bà Hương nhấn mạnh.

Talkshow "Tạo cơ hội để kiều bào an cư tại quê nhà" báo Tuổi Trẻ phối hợp cùng Hội Liên lạc với người Việt Nam ở nước ngoài TP.HCM tổ chức vào chiều 14-12, tại Khu đô thị Waterpoint (Bến Lức, Tây Ninh). Đây là hoạt động tiếp nối talkshow khởi động diễn ra tại trụ sở báo Tuổi Trẻ đầu tháng 12, nằm trong chuỗi chương trình "Kỷ nguyên vươn mình - Kiều bào đồng hành cùng Tổ quốc".

Ở nhóm vấn đề an cư, nhiều kiều bào bày tỏ lo lắng về tính minh bạch của thông tin dự án bất động sản, sự chênh lệch giữa quảng cáo và thực tế, cũng như rủi ro pháp lý khi nhờ người thân đứng tên tài sản.

Ông Hoàng Đình Tiến, Hội Môi giới Bất động sản Việt Nam, phụ trách khu vực phía Nam cho biết các luật mới như Luật Đất đai, Luật Nhà ở, Luật Kinh doanh Bất động sản đã mở rộng đáng kể quyền sở hữu nhà ở cho người Việt Nam định cư ở nước ngoài.

Hội Môi giới Bất động sản Việt Nam hiện đã ban hành Bộ Quy tắc Ứng xử hành nghề, tổ chức thi chứng chỉ môi giới và đang xây dựng hệ thống định danh môi giới nhằm tăng tính minh bạch, giúp người mua an tâm hơn khi giao dịch.

Đáng chú ý, ông Nghiêm Vũ Hải (Hội Môi giới Bất động sản Việt Nam) cho biết kiều bào dù không còn quốc tịch Việt Nam, nhưng nếu chứng minh được nguồn gốc Việt thì vẫn có thể sở hữu nhà ở như công dân trong nước. Tuy nhiên, việc áp dụng tại một số địa phương hiện chưa đồng bộ do thiếu hướng dẫn cụ thể.

Y tế, kiến trúc và kết nối thế hệ trẻ

Talkshow cũng dành thời lượng đáng kể cho các vấn đề về y tế, kiến trúc đô thị và kết nối kiều bào trẻ.

Bác sĩ CKII Phạm Kim Thành, nhà sáng lập mô hình Du lịch nha khoa tại Đồng Tháp, Chủ tịch Công ty TNHH MTV Nha khoa Phương Thành, cho biết y tế Việt Nam đang đi đúng hướng với bệnh án điện tử, tích hợp dữ liệu trên VneID. Đồng thời mô hình du lịch y tế, nha khoa đang phát triển nhanh, đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khỏe kết hợp trải nghiệm quê hương của kiều bào. Đây là một trong những quan tâm của kiều bào.

Ở góc độ quy hoạch, ông Nguyễn Ngọc Thanh, Kiến trúc sư trưởng dự án Waterpoint - Nam Long Land, cho biết các khu đô thị hiện nay phải đáp ứng đồng thời tiêu chuẩn quốc tế và bản sắc Việt, tạo môi trường sống toàn diện để kiều bào có thể an cư lâu dài.

Nỗi lo cuối đời của kiều bào

Bà Mỹ Linh, việt kiều từ California, Mỹ đã nêu lên một vấn đề pháp lý hết sức bức thiết từ nỗi lo "sống không nhà, chết không mồ" của những người Việt đã đi xa 50 - 70 năm và muốn an nghỉ tại quê hương.

Bà lo ngại rằng nếu không có hộ chiếu và CCCD Việt Nam, thân nhân sẽ không thể làm giấy khai tử hoặc thực hiện hỏa táng cho người đã khuất.

Giải đáp vấn đề này, luật sư Lâm Quang Quý xác nhận kiều bào nào chưa bị tước hoặc thôi quốc tịch Việt Nam vẫn giữ quốc tịch. Thủ tục pháp lý bao gồm: liên hệ cơ quan đại diện ngoại giao để xin xác nhận quốc tịch, sau đó làm hộ chiếu Việt Nam, và cuối cùng là CCCD.

Tuy nhiên, Luật sư Quý thừa nhận thực tế triển khai gặp nhiều khó khăn bởi kiều bào có ít thời gian khi về nước, rào cản ngôn ngữ… dẫn đến việc họ không làm được thủ tục và sinh ra tâm lý chán nản, nghĩ rằng thủ tục vô cùng khó khăn.

Ông cam kết Trung tâm Hỗ trợ Kiều bào đang rất cố gắng cùng kiều bào tháo gỡ những vướng mắc này.

Cơ chế đã thông, cơ hội để kiều bào an cư tại quê nhà

Các chuyên gia, kiều bào tham dự talkshow 'Cơ hội mới cho kiều bào an cư và đầu tư tại Việt Nam' có chung nhận định các cơ chế đã dần thông thoáng, đặc biệt là cơ hội an cư, đầu tư và cống hiến của kiều bào khi trở về quê hương.