Một góc khu tái định cư Thạnh Mỹ Lợi, Q.2, TP.HCM - Ảnh: L.A.Đ

Tại quyết định số 367 của Thủ tướng Chính phủ ngày 4-6-1996 phê duyệt qui hoạch xây dựng khu đô thị mới Thủ Thiêm, TP.HCM đã xác định: qui mô khu này là 930ha, trong đó khu đô thị mới là 770ha và khu tái định cư là 160ha. 

Đồng thời cũng xác định dân số khu đô thị mới khoảng 200.000 người, khu tái định cư 45.000 người. Tuy nhiên, thực tế không diễn ra như vậy.

Văn bản số 190 ngày 22-2-2002 của Thủ tướng Chính phủ cũng cho phép UBND TP.HCM thu hồi đất, với diện tích hai khu chức năng cơ bản như trên. Đồng thời xác định phần diện tích đất thu hồi xây dựng khu đô thị mới và xây khu tái định cư thuộc năm phường An Khánh, Bình An, Bình Khánh, An Lợi Đông và Thủ Thiêm. Như vậy ngoài diện tích xây dựng khu đô thị mới, thì 160ha là nơi tái định cư cho khoảng 45.000 người dân Thủ Thiêm cũng nằm trong năm phường nói trên.

Làm khác quyết định của Chính phủ?

Tuy nhiên, ngày 22-3-2002, văn phòng UBND TP đã ra thông báo kết luận của chủ tịch UBND TP: xác định diện tích đất dành cho khu tái định cư phục vụ đền bù cho giải tỏa khu đô thị mới Thủ Thiêm phải đảm bảo đủ 160ha theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ. Không nhất thiết một địa điểm, có thể bố trí từ 3-4 địa điểm trên địa bàn Q.2...

Từ đó, theo kế hoạch, người dân bị giải tỏa được bố trí tái định cư trên địa bàn Q.2 như sau: tại phường An Phú (90ha), Cát Lái (50ha), Thạnh Mỹ Lợi (6,4ha) và Bình Khánh (15,5ha). 

Nghĩa là trong qui hoạch khu đô thị mới Thủ Thiêm chỉ có một khu tái định cư là 15,5ha ở phường Bình Khánh, được ghi nhận là phù hợp với quyết định của Thủ tướng Chính phủ nhưng diện tích quá nhỏ. 

Các khu tái định cư còn lại hiện nay đều nằm ngoài các phường qui hoạch khu đô thị mới Thủ Thiêm.

Nhiều người dân Thủ Thiêm nói rằng chỉ cần làm phép cộng hai phần diện tích 770ha khu đô thị và 160ha khu tái định cư thì đáp số là 930ha, đúng như quyết định thu hồi đất. 

Còn về vị trí của hai khu chức năng cơ bản này thì không có cách hiểu khác ngoài cách hiểu đây là một khu thống nhất, không thể tách rời. 

Nên theo ý kiến của đông đảo người dân Thủ Thiêm, nếu khu tái định cư được bố trí trong phạm vi theo quyết định của Thủ tướng thì quá hợp lòng dân, được nhiều người đồng tình và tạo mọi điều kiện để dự án sớm triển khai.

Họ vẫn luôn nhắc lại chủ trương của TP.HCM là "người dân bị giải tỏa phục vụ cho qui hoạch phải là những người được hưởng lợi từ chính qui hoạch đó". Song do TP làm khác đi nên họ liên tục thắc mắc, khiếu nại.

Vẫn chưa thông

Câu hỏi của dân liên quan đến 160ha đất tái định cư đã nhiều lần được các cơ quan chức năng giải thích, song người dân vẫn chưa đồng tình. 

Tại buổi tiếp xúc với đại biểu Quốc hội vào ngày 11-10-2007, nhiều cử tri tiếp tục đề nghị cấp thẩm quyền giải trình việc sử dụng 160ha đất trên như thế nào, tại sao không cho bố trí tái định cư cho người dân?

Sở Tài nguyên - môi trường TP cho rằng việc bố trí tái định cư như hiện nay là phù hợp với quyết định của Thủ tướng. 

Sở cho biết tổng diện tích đất ban quản lý khu đô thị mới Thủ Thiêm được giao để xây dựng các khu tái định cư trên địa bàn Q.2 là 114ha. Nếu tính cả 50ha tại phường Cát Lái thì tổng quĩ đất tái định cư của dự án là 164ha.

Mặt khác, sở cho rằng tại tờ trình (ngày 27-5-1996) của UBND TP để Thủ tướng ban hành quyết định 367 nói trên, đã nêu rất rõ định hướng tái định cư cho dân. 

Theo đó, khu tái định cư phục vụ giải tỏa điều chỉnh dân cư ở các khu vực sẽ xây dựng, bố trí phía đông, giáp ranh phạm vi lập qui hoạch, có diện tích khoảng 160ha (ngoài khu đô thị mới Thủ Thiêm theo phạm vi qui hoạch). 

Sở cũng nói thực tế hiện nay, các khu bố trí tái định cư đều ở phía đông, giáp ranh hoặc gần khu đô thị mới Thủ Thiêm. Các khu tái định cư này thuộc vùng phát triển đô thị, dân cư đã qui hoạch và sẽ phát triển cơ sở hạ tầng đồng bộ.

UBND TP cũng đã có văn bản trả lời dân về 160ha đất tái định cư với nội dung giống như những gì mà Sở Tài nguyên - môi trường TP khẳng định với dân. 

Đồng thời UBND TP cho biết thêm tổng diện tích đất giao cho Ban quản lý đầu tư xây dựng khu đô thị mới Thủ Thiêm để tổ chức bồi thường, giải phóng mặt bằng chuẩn bị xây dựng khu đô thị mới là 607ha (tính tròn). 

Nếu tính luôn phần diện tích 35ha đại lộ đông - tây và phần diện tích 128ha mặt nước sông Sài Gòn thì diện tích khu đô thị mới được giao là 771ha. UBND TP cho rằng phần diện tích này là phù hợp với phần diện tích dành cho xây dựng khu đô thị mới tại quyết định của Thủ tướng.

Mặc dù nhiều lần giải thích như vậy song vẫn chưa thuyết phục được người dân. Trước bức xúc của dân, ông Lê Hiếu Đằng, phó chủ tịch UBMTTQ TP, đã lên tiếng. 

Tuy nhiên, khi trả lời ông Lê Hiếu Đằng, Ban quản lý khu đô thị mới Thủ Thiêm khẳng định qui mô dự án và các khu tái định cư như vậy là phù hợp với qui mô được Thủ tướng phê duyệt. 

Theo ông Đằng, nếu muốn hoặc phải bố trí tái định cư như vậy để đủ đất cho khu đô thị mới Thủ Thiêm thì UBND TP phải đề nghị Chính phủ cho điều chỉnh qui hoạch rồi công bố cho dân. Như vậy sẽ không có chuyện khiếu nại, khiếu kiện xảy ra.